Ăn dặm kiểu Nhật là gì? Tham khảo thực đơn ăn dặm kiểu Nhật cho bé

Ăn dặm kiểu Nhật là gì? Giai đoạn ăn dặm là một hành trình đầy thú vị nhưng cũng không ít thử thách đối với cả bé và cha mẹ. Nhìn chung, việc lựa chọn phương pháp ăn dặm phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng và phát triển toàn diện. Song, tìm hiểu về những kiến thức dinh dưỡng ăn dặm còn giúp bố mẹ chủ động chăm sóc sức khỏe bé trong 1000 ngày đầu đời.

Trong số các phương pháp ăn dặm phổ biến hiện nay, ăn dặm kiểu Nhật đang thu hút sự quan tâm của nhiều bậc phụ huynh bởi những ưu điểm nổi bật về mặt dinh dưỡng và giáo dục ăn uống cho bé. Cùng tìm hiểu ăn dặm kiểu Nhật là gì và xem phương pháp này có điểm gì khác biệt so với các phương pháp ăn dặm truyền thống trong bài viết này nhé!

Ăn dặm kiểu Nhật là gì?

Ăn dặm kiểu Nhật là phương pháp cho bé ăn dặm theo từng loại thực phẩm riêng biệt, thay vì xay nhuyễn và trộn lẫn với nhau. Phương pháp này đề cao sự đa dạng và nguyên bản của từng nguyên liệu.

Điểm đặc biệt của ăn dặm kiểu Nhật nằm ở việc bé được tự do khám phá hương vị và kết cấu của từng loại thực phẩm thông qua việc cầm nắm và nhai nhỏ. Điều này không chỉ giúp bé phát triển kỹ năng vận động mà còn kích thích vị giác và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh ngay từ khi còn nhỏ.

Gốc rễ từ văn hóa ẩm thực Nhật Bản

Ăn dặm kiểu Nhật bắt nguồn từ văn hóa ẩm thực lâu đời của người Nhật, đề cao sự đa dạng và nguyên bản của từng nguyên liệu.

Phát triển từ triết lý ăn uống Washoku

Washoku là triết lý ăn uống truyền thống của Nhật Bản, chú trọng vào sự cân bằng dinh dưỡng, tính thẩm mỹ và sự kết nối với thiên nhiên. Được giới thiệu bởi tác giả Pinky McCully: Năm 2008, tác giả Pinky McCully đã giới thiệu phương pháp ăn dặm kiểu Nhật đến với thế giới qua cuốn sách “The BLW Method: A Revolutionary Approach to Introducing Solids to Babies”.

Nhờ những ưu điểm về mặt dinh dưỡng và giáo dục ăn uống cho bé, ăn dặm kiểu Nhật nhanh chóng thu hút sự quan tâm của các bậc phụ huynh trên toàn thế giới. Nhiều chuyên gia dinh dưỡng và nhi khoa đã nghiên cứu và phát triển phương pháp ăn dặm kiểu Nhật, giúp hoàn thiện và phù hợp hơn với nhu cầu của trẻ em ở các quốc gia khác nhau.

Hơn nữa, các cộng đồng trực tuyến về ăn dặm kiểu Nhật được thành lập, tạo nơi chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau giữa các bậc phụ huynh.

Ăn dặm kiểu Nhật trở thành một trong những phương pháp ăn dặm phổ biến nhất hiện nay, được áp dụng rộng rãi trên thế giới. Nhiều bậc phụ huynh lựa chọn ăn dặm kiểu Nhật cho con mình vì những lợi ích về mặt dinh dưỡng, giáo dục ăn uống và phát triển kỹ năng cho bé. ăn dặm kiểu Nhật có thể được áp dụng cho bé từ 6 tháng tuổi trở lên, phù hợp với nhiều giai đoạn phát triển của bé.

Tham khảo: Ăn dặm tự chỉ huy (BLW): Hướng dẫn chi tiết cho mẹ Việt

Lợi ích của phương pháp ăn dặm kiểu Nhật 

Phát triển kỹ năng ăn uống

• Kỹ năng nhai và nuốt: Chế độ ăn dặm kiểu Nhật khuyến khích trẻ tự nhai và nuốt thức ăn từ sớm, giúp phát triển các kỹ năng này một cách tự nhiên.
• Tự lập trong ăn uống: Trẻ được khuyến khích tự cầm nắm và ăn thức ăn, từ đó phát triển tính tự lập và sự tự tin.

Đa dạng thực đơn

• Đa dạng thực phẩm: Chế độ ăn dặm kiểu Nhật thường sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau như rau củ, trái cây, cá, thịt, đậu phụ, giúp trẻ làm quen với nhiều loại hương vị và chất dinh dưỡng.
• Chế độ ăn dặm kiểu Nhật chú trọng sử dụng các thực phẩm tươi sống, ít qua chế biến, giữ nguyên được hàm lượng dinh dưỡng.

Cân bằng dinh dưỡng

• Cân bằng các nhóm chất: Chế độ ăn dặm kiểu Nhật đảm bảo cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết như protein, chất béo, carbohydrate, vitamin và khoáng chất.
• Hạn chế đường và muối: Chế độ ăn dặm kiểu Nhật thường hạn chế sử dụng đường và muối, giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch và thận của trẻ.

Khuyến khích thói quen ăn uống lành mạnh

• Ăn đúng giờ: Chế độ ăn dặm kiểu Nhật khuyến khích trẻ ăn đúng giờ, tạo thói quen ăn uống khoa học và lành mạnh từ sớm.
• Ăn chậm và nhai kỹ: Trẻ được khuyến khích ăn chậm và nhai kỹ, giúp tiêu hóa tốt hơn và tránh tình trạng ăn quá nhiều.

Phát triển vị giác

• Làm quen với nhiều hương vị: Trẻ được làm quen với nhiều loại hương vị khác nhau, từ đó phát triển vị giác và tránh tình trạng kén ăn sau này.

Tạo niềm vui trong ăn uống

• Khuyến khích sự sáng tạo: Chế độ ăn dặm kiểu Nhật thường có các món ăn được trình bày đẹp mắt, khuyến khích trẻ hứng thú và vui vẻ khi ăn.
• Gắn kết gia đình: Việc cùng nhau chuẩn bị và ăn uống tạo cơ hội gắn kết giữa các thành viên trong gia đình.

Nguyên tắc ăn dặm kiểu Nhật

Chế độ ăn dặm kiểu Nhật dựa trên một số nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo trẻ nhận được dinh dưỡng đầy đủ, phát triển kỹ năng ăn uống và thói quen ăn uống lành mạnh. 

Một số nguyên tắc chính của chế độ ăn dặm kiểu Nhật:

1. Bắt đầu từ thực phẩm đơn giản

• Thực phẩm đơn giản, dễ tiêu hóa: Bắt đầu với các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo loãng, sau đó dần dần giới thiệu các loại rau củ, trái cây, thịt và cá.
• Giới thiệu từng loại thực phẩm riêng lẻ: Mỗi lần chỉ giới thiệu một loại thực phẩm mới để theo dõi phản ứng của trẻ và phát hiện dị ứng thực phẩm nếu có.

2. Tăng dần độ đặc và đa dạng thực phẩm

• Tăng độ đặc dần dần: Bắt đầu với cháo loãng và dần dần tăng độ đặc của thực phẩm khi trẻ lớn hơn và kỹ năng nhai nuốt phát triển.
• Đa dạng hóa thực phẩm: Sau khi trẻ đã quen với các loại thực phẩm cơ bản, bắt đầu giới thiệu thêm các loại thực phẩm khác nhau để đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng.

3. Khuyến khích tự lập trong ăn uống

• Tự cầm nắm thức ăn: Khuyến khích trẻ tự cầm nắm và ăn thức ăn bằng tay hoặc bằng thìa, giúp phát triển kỹ năng vận động và tính tự lập.
• Ăn cùng gia đình: Tạo thói quen ăn uống cùng gia đình để trẻ học cách ăn uống và giao tiếp trong bữa ăn.

4. Chú trọng vào thói quen ăn uống lành mạnh

• Ăn đúng giờ: Thiết lập giờ ăn cố định để tạo thói quen ăn uống khoa học.
• Ăn chậm và nhai kỹ: Khuyến khích trẻ ăn chậm và nhai kỹ để giúp tiêu hóa tốt hơn và tránh tình trạng ăn quá nhiều.

5. Hạn chế đường và muối

• Ít đường và muối: Hạn chế tối đa việc sử dụng đường và muối trong thực phẩm của trẻ để bảo vệ sức khỏe tim mạch và thận.

6. Trình bày món ăn đẹp mắt

• Trình bày hấp dẫn: Món ăn được trình bày đẹp mắt và thú vị để khuyến khích trẻ hứng thú và vui vẻ khi ăn.

7. Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm

• Chọn thực phẩm tươi sống: Sử dụng thực phẩm tươi sống, ít qua chế biến để đảm bảo giữ nguyên hàm lượng dinh dưỡng.
• Giữ vệ sinh: Đảm bảo vệ sinh trong quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.

Có thể kết hợp ăn dặm kiểu Nhật với ăn dặm truyền thống không?

Hoàn toàn có thể kết hợp ăn dặm kiểu Nhật với ăn dặm truyền thống để tạo ra một phương pháp ăn dặm phù hợp nhất cho bé. Việc kết hợp này mang lại nhiều lợi ích, giúp bé phát triển toàn diện và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh.

Ưu điểm:

Ăn dặm kiểu Nhật	Ăn dặm kiểu Truyền thống
Kích thích vị giác và phát triển kỹ năng vận động cho bé. Giúp bé tự lập và hình thành thói quen ăn uống tốt. Giảm nguy cơ béo phì và các bệnh về tim mạch. Tăng cường hệ miễn dịch cho bé.	Dễ dàng thực hiện và tiết kiệm thời gian cho mẹ. Đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng cần thiết. Phù hợp với văn hóa ẩm thực của người Việt Nam. Giúp bé làm quen với việc ăn cùng gia đình.

Nhược điểm:

Ăn dặm kiểu Nhật	Ăn dặm kiểu Truyền thống
Có thể khiến bé nghẹn hoặc sặc nếu không được theo dõi cẩn thận. Bé có thể không thích ăn một số loại thực phẩm nhất định. Cần nhiều thời gian và sự kiên nhẫn từ phía cha mẹ.	Có thể khiến bé mất đi hứng thú ăn uống do thức ăn bị xay nhuyễn và đơn điệu. Bé có thể gặp khó khăn khi chuyển sang ăn thức ăn thô. Nguy cơ bé thừa cân béo phì cao hơn.

Phương pháp kết hợp:

• Kết hợp theo giai đoạn: Có thể cho bé ăn dặm kiểu Nhật trong giai đoạn đầu (6-8 tháng) để kích thích vị giác và phát triển kỹ năng vận động. Sau đó, chuyển sang ăn dặm truyền thống khi bé đã quen với việc ăn uống.
• Kết hợp theo loại thực phẩm: Cho bé ăn dặm kiểu Nhật với các loại thực phẩm mềm như chuối, bơ, khoai lang nghiền,… và ăn dặm truyền thống với các loại thực phẩm khác như cháo, súp, bột,…
• Luôn quan sát và điều chỉnh: Quan sát phản ứng của bé để điều chỉnh cách thức kết hợp sao cho phù hợp nhất.

Việc áp dụng ăn dặm kiểu Nhật cần được thực hiện phù hợp với điều kiện và nhu cầu của từng bé. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi cho bé ăn dặm theo bất kỳ phương pháp nào. Kết hợp ăn dặm kiểu Nhật với ăn dặm truyền thống là một lựa chọn hiệu quả để giúp bé phát triển toàn diện và hình thành thói quen ăn uống lành mạnh. Cha mẹ cần linh hoạt và điều chỉnh cách thức kết hợp sao cho phù hợp nhất với bé.

Thực đơn ăn dặm kiểu Nhật theo từng giai đoạn 

Lưu ý rằng đây chỉ là thực đơn tham khảo, mẹ nên linh hoạt điều chỉnh cho phù hợp với khẩu vị và khả năng ăn thô của bé. Luôn bắt đầu với một lượng nhỏ và tăng dần theo khả năng của bé. Quan sát phản ứng của bé với từng loại thực phẩm mới, đặc biệt là dấu hiệu dị ứng. Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng nếu có bất kỳ lo ngại nào.

Giai đoạn 5-6 tháng: Làm quen với thức ăn đặc

Đặc điểm: Bắt đầu với bột/cháo loãng, mịn, chỉ 1 bữa/ngày.

Thực đơn mẫu:

• Bữa sáng (Sữa mẹ/sữa công thức)
• Bữa trưa (Khoảng 100ml): Cháo trắng/bột gạo loãng nấu với nước dashi (từ rong biển kombu và cá bào bonito)
• Rau củ xay nhuyễn, luộc chín kỹ: Cà rốt, bí đỏ, khoai lang…
• Bữa tối (Sữa mẹ/sữa công thức)

Đọc thêm: Cách nấu cháo ăn dặm cho bé chuẩn dinh dưỡng theo từng giai đoạn phát triển

Giai đoạn 7-8 tháng: Tăng độ thô và khẩu phần

Đặc điểm: Bột/cháo đặc hơn, 2 bữa/ngày, tập nhai với thức ăn mềm, cắt nhỏ.

Thực đơn mẫu:

• Bữa sáng (Sữa mẹ/sữa công thức)
• Bữa trưa (Khoảng 150ml): Cháo/bột nấu với nước dashi + 1 loại protein (cá tuyết hấp, đậu phụ nghiền…) + 1 loại rau củ luộc chín mềm, cắt nhỏ (bông cải xanh, củ cải…)
• Bữa tối (Khoảng 100ml): Súp miso nấu với đậu hũ non, rong biển wakame, rau củ cắt nhỏ. Trái cây nghiền nhuyễn (bơ, chuối, táo…)

Giai đoạn 9-11 tháng: Tập ăn cơm nát, đa dạng thực phẩm

Đặc điểm: Bắt đầu ăn cơm nát, 3 bữa/ngày, tập gắp thức ăn.

Thực đơn mẫu:

• Bữa sáng: (Sữa mẹ/sữa công thức); Bánh mì Hokkaido hấp/nướng; Trứng gà luộc chín kỹ, nghiền nhuyễn; Sữa chua không đường
• Bữa trưa (Khoảng 200ml): Cơm nát + cá hồi áp chảo, rau củ luộc cắt nhỏ (cà chua, đậu bắp…)
• Bữa tối (Khoảng 150ml): Mì Udon nấu với thịt gà băm nhỏ, nấm, rau cải; Trái cây cắt miếng nhỏ (dưa hấu, xoài, đu đủ…)

Giai đoạn 12 tháng trở lên: Ăn cơm cùng gia đình

Đặc điểm: Ăn cơm cùng gia đình, thực đơn đa dạng, chú ý dinh dưỡng cân đối.

Thực đơn mẫu:

• Bữa sáng: Cơm nắm (onigiri) với cá ngừ/trứng cuộn/rong biển; Súp miso; Trái cây
• Bữa trưa: Cơm + thịt heo kho gừng + đậu hũ chiên xù + canh rau củ; 
• Bữa tối: Cá saba nướng + salad rau xanh + cơm + canh rong biển

Mẹ nên thường xuyên thay đổi thực đơn, kết hợp đa dạng thực phẩm để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho bé phát triển toàn diện.

Mẹo và lưu ý khi áp dụng ăn dặm kiểu Nhật

Ăn dặm kiểu Nhật đang dần trở thành xu hướng được nhiều bậc phụ huynh yêu thích bởi những lợi ích tuyệt vời cho sự phát triển toàn diện của bé. Tuy nhiên, để áp dụng thành công phương pháp này, cha mẹ cần trang bị cho mình những kiến thức và kỹ năng cần thiết. Bỏ túi  một số mẹo và lưu ý quan trọng giúp bạn chinh phục hành trình ăn dặm kiểu Nhật cùng bé yêu:

Chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho bé

• Bắt đầu đúng thời điểm: Khoảng 6 tháng tuổi là giai đoạn lý tưởng để bé bắt đầu hành trình ăn dặm. Tuy nhiên, cha mẹ cần quan sát các dấu hiệu sẵn sàng của bé như: có thể tự ngồi vững, kiểm soát đầu và cổ tốt, tỏ ra thích thú với thức ăn,…
• Tạo môi trường thoải mái: Biến bữa ăn thành một khoảng thời gian vui vẻ, thư giãn để bé không cảm thấy áp lực. Hãy để bé tự do khám phá thức ăn bằng các giác quan, thay vì ép bé ăn theo ý muốn của người lớn.
• Kiên nhẫn và khuyến khích: Ăn dặm là một quá trình học hỏi của bé, cần có thời gian và sự kiên nhẫn từ phía cha mẹ. Hãy động viên và khen ngợi bé khi bé ăn tốt, dù chỉ là những bước nhỏ nhất.

Chuẩn bị thức ăn phù hợp

• Lựa chọn thực phẩm tươi ngon: Ưu tiên thực phẩm tươi, nguyên chất, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Tránh sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, đông lạnh hoặc có chứa nhiều muối, đường, chất phụ gia.
• Cắt thức ăn thành từng miếng nhỏ: Kích thước thức ăn vừa đủ để bé dễ dàng cầm nắm và tự đưa vào miệng. Tránh cắt quá nhỏ hoặc quá to để đảm bảo an toàn cho bé.
• Nấu chín kỹ thức ăn: Đảm bảo thức ăn được nấu chín kỹ để tiêu diệt vi khuẩn có hại, giúp bé dễ tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

Cho bé ăn từng loại thực phẩm riêng biệt

• Bắt đầu với một loại thực phẩm duy nhất: Trong 3-5 ngày đầu, hãy cho bé ăn một loại thực phẩm duy nhất để theo dõi khả năng dung nạp và phát hiện dị ứng (nếu có).
• Giới thiệu thêm các loại thực phẩm khác: Sau khi bé đã quen với một loại thực phẩm, hãy dần dần giới thiệu thêm các loại thực phẩm khác, đa dạng hóa thực đơn ăn dặm của bé.

Khuyến khích bé tự ăn

• Cho bé ăn bằng muỗng hoặc để bé tự cầm nắm thức ăn để ăn: Điều này giúp bé phát triển kỹ năng vận động và tự lập hơn.
• Tránh ép bé ăn hoặc bón thức ăn cho bé: Hãy để bé tự điều chỉnh lượng thức ăn theo nhu cầu của bản thân.
• Khen ngợi bé khi bé ăn tốt: Lời khen ngợi sẽ giúp bé cảm thấy vui vẻ và thích thú với việc ăn uống hơn.

Quan sát bé cẩn thận

• Luôn theo dõi bé trong khi ăn: Đảm bảo bé không bị nghẹn hoặc sặc.
• Ghi chép nhật ký ăn uống: Ghi lại lượng thức ăn bé nạp vào và phản ứng của bé với từng loại thực phẩm để điều chỉnh thực đơn phù hợp.

Trên đây là những thông tin về ăn dặm kiểu Nhật là gì và những lợi ích cho bé. Tuy nhiên, cha mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi áp dụng phương pháp này cho con mình và đảm bảo rằng bé có đủ điều kiện để thực hiện ăn dặm kiểu Nhật. Ba mẹ có thể tham khảo thêm thông tin khoa học về chăm sóc con nhỏ tại website của Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI), hoặc có thể liên hệ đến Viện để được tư vấn dinh dưỡng cho bé. 

Xem thêm:

• Thực đơn ăn dặm cho bé từ 6 12 tháng cùng những lời khuyên từ chuyên gia
• 10+ thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng, 7 tháng bổ dưỡng, thơm ngon