Bổ sung sắt cho bà bầu đúng cách theo nhu cầu khuyến nghị

Hiện nay, không phải tự nhiên mà các bác sĩ khuyên các phụ nữ mang thai nên uống thêm thuốc sắt cho bà bầu. Bởi các mẹ bầu rất dễ bị thiếu sắt, tình trạng thiếu máu do thiếu sắt kéo dài sẽ khiến thai nhi bị sinh non, chậm lớn,… Vậy vai trò của sắt đối với phụ nữ mang thai là gì? Người mẹ nên bổ sung sắt như thế nào? Mọi thắc mắc sẽ được chuyên gia dinh dưỡng đến từ Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) giải đáp chi tiết ngay trong bài viết sau.

Vai trò của sắt đối với phụ nữ mang thai (1, 3)

Sắt luôn mang một vai trò quan trọng đối với cơ thể, nó có khả năng kết hợp cùng protein tạo thành huyết sắc tố hemoglobin, giúp vận chuyển O2 và CO2. Giúp phòng ngừa bệnh thiếu máu, đồng thời tham gia vào thành phần của các men oxy hóa khử. Thiếu máu do thiếu sắt có thể xảy ra khi cơ thể không có đủ sắt đáp ứng nhu cầu tạo hồng cầu.

Ở phụ nữ mang thai, từ tuần thứ 3 trong thai kỳ, não bộ của em bé đã bắt đầu hình thành và phát triển cho đến khi bé được sinh ra. Thời điểm ở tuần 20 chính là cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của thai nhi. Lúc này, noãn phát triển mạnh mẽ về mặt khối lượng, sau hoàn thiện về chức năng.

Từ tuần 20 đến lúc chào đời, đây là giai đoạn mà kích thước não sẽ tăng lên, các tế bào thần kinh có kết nối phức tạp hơn. Sự tăng trưởng của não cũng có vai trò quan trọng trong việc phát triển, tư duy, trí nhớ, khả năng học hỏi,… của một đứa trẻ. Quá trình này cần cung cấp nhiều dưỡng chất như sắt – Lý do mà người mẹ cần đến chú ý bổ sung sắt cho bà bầu. Ngoài ra còn cần các dưỡng chất như: Acid folic, vitamin B6, 12, mangan, vitamin D, kẽm, đồng, iod, cholin,…

Bên cạnh đó, khi mang thai lượng huyết tương và lượng máu của người mẹ tăng lên, do đó người mẹ cần nhiều sắt hơn. Thai nhi cần được cung cấp sắt cho nhu cầu trao đổi chất, cung cấp oxy. Mặt khác, năng lượng sắt dự trữ sẽ được dùng trong máu 6 tháng đầu đời sau sinh. Do đó, việc bổ sung đủ sắt hàng ngày theo khuyến nghị của bác sĩ sẽ giúp giảm nguy cơ thiếu máu, nhẹ cân và sinh non ở người mẹ.

Theo chia sẻ của bác sĩ, nếu người mẹ không bổ sung sắt trong quá trình mang thai thì rất dễ dẫn đến nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt. Từ đó gây hiện tượng buồn nôn, chóng mặt, kém tập trung, mệt mỏi, da xanh xao,… Nghiêm trọng hơn còn gây nên biến chứng như nhiễm trùng, băng huyết sau khi sinh, mắc bệnh tim mạch, trầm cảm, rối loạn kinh nguyệt.

Đặc biệt hơn nữa chính là ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của em bé. Do đó, nếu bạn có dự định mang thai và đang trong giai đoạn có thai cần được thăm khám với bác sĩ, nghe tư vấn việc bổ sung sắt cho bà bầu giúp ngăn thiếu máu do thiếu sắt.

Sắt có vai trò quan trọng đối với người mẹ đang mang thai, nó giúp người mẹ tránh tình trạng buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, thiếu máu,… thậm chí tránh làm ảnh hưởng sự phát triển não bộ của thai nhi, sinh non, nguy cơ tử vong sau sinh. Do đó mẹ cần uống bổ sung sắt mỗi ngày theo chỉ định của bác sĩ để ngăn ngừa các biến chứng không mong muốn.

Sắt cho bà bầu bao nhiêu là đủ? (2)

Theo khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới, việc bổ sung sắt cho bà bầu hàng ngày như một phần trong công tác chăm sóc sức khoẻ chủ động tiền sản để giảm nguy cơ sinh con nhẹ cân, thiếu máu ở người mẹ và thiếu sắt.

Ngoài việc bổ sung dinh dưỡng trong chế độ ăn, người mẹ cần bổ sung sắt và acid folic hoặc đa vi chất theo quy định:

• Uống ngày 1 viên trong suốt thời gian mang thai đến sau khi để được 1 tháng. Mỗi viên uống bổ sung bao gồm 60mg sắt và 400mcg acid folic.
• Nếu người mẹ bị thiếu máu sẽ cần được điều trị theo phác đồ riêng của bác sĩ.
• Việc cung cấp sắt và acid folic cần được thực hiện ngay từ lần đầu khám thai.
• Chú ý kiểm tra việc sử dụng, cung cấp tiếp viên sắt/acid folic trong những lần khám thai sau.

Tóm lại, người mẹ cần uống mỗi ngày 1 viên bổ sung gồm 60mg sắt và 400mcg acid folic trong suốt giai đoạn đang mai thai cho đến sau khi sinh em bé 1 tháng. Trường hợp người mẹ bị thiếu máu cần được thăm khám và điều trị theo phác đồ bác sĩ.

Bổ sung sắt cho bà bầu từ tháng thứ mấy? (1, 4)

Theo thông tin từ Bộ Y tế, mẹ bầu nên uống bổ sung sắt ngay từ tháng thứ nhất của thai kỳ, tức ngay sau lần khám thai đầu tiên. Đồng thời, thực phẩm thường ngày chỉ có khả năng cung cấp khoảng 13% nhu cầu sắt mà người mẹ và thai nhi cần. Do đó việc bổ sung thêm thuốc sắt cho bà bầu qua đường uống là điều cần thiết nên làm.

Với phụ nữ đang có dự định mang thai cũng nên bổ sung sắt trước thời kì mang thai trong khoảng từ 1 đến 3 tháng.

Ngay từ tháng thứ nhất của thai kỳ (sau lần khám thai đầu tiên) là người mẹ đã cần chú ý việc bổ sung sắt hợp lý. Nhằm đảm bảo tốt cho sức khỏe người mẹ và không làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển của thai nhi.

Thực phẩm bổ sung sắt cho bà bầu 

Sắt rất cần thiết đối với mẹ bầu và sự phát triển trí não, thể chất của em bé. Đây là lý do mà các chuyên gia dinh dưỡng luôn khuyến khích bổ sung sắt cho bà bầu thông qua các thực phẩm sau:

Thực phẩm giàu sắt heme

Dạng sắt heme thường có trong các thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, dễ dàng hấp thu ở ruột.

• Thịt bò nạc: Nguồn thịt đỏ cung cấp sắt heme tốt nhất, mỗi khẩu phần 3 ounce thịt bò thăn nạc sẽ cung cấp khoảng 1,5mg sắt. Tuy nhiên người mẹ cần nấu chín trước khi ăn, tuyệt đối không ăn tái.
• Thịt gà: Chứa khoảng 1,5mg sắt trong khẩu phần 8 ource. Ăn thịt gà lúc mang thai rất tốt cho sức khỏe, nhưng cũng giống thịt bò. Người mẹ cần nấu chín để tránh tiêu thụ vi khuẩn nguy hiểm như Listeria.
• Cá hồi: Loại thực phẩm giàu sắt, khoảng 1,6mg trong nửa pound cá hồi. Ngoài việc cung cấp sắt heme, cá hồi còn chứa nhiều axit béo omega 3 và các chất dinh dưỡng khác -Góp phần mang lại một thai kỳ khỏe mạnh cho người mẹ. Các chuyên gia cũng khuyến khích người mẹ nên ăn 2 đến 3 phần cá mỗi tuần để tăng cường sắt và protein. Ngoài cá hồi, người mẹ cũng có thể bổ sung: Tôm, sò, cá mòi, cá trích, cá tuyết, cá ngừ,…

Thực phẩm giàu sắt non-heme

• Đậu và đậu lăng: Có chứa nhiều chất xơ, protein, đồng thời còn có hàm lượng sắt cao. Một chén đậu lăng có thể cung cấp khoảng 6,6mg sắt hàng ngày.
• Rau bina và cải xoăn: Loại thực phẩm này cũng giàu chất chống oxy hóa, vitamin và sắt. Một chén cải xoăn nấu chín có chứa 1mg sắt, còn đối với rau bina sẽ chứa đến 6,4mg sắt trong mỗi khẩu phần ăn.
• Bông cải xanh: Đây là món ăn yêu thích của nhiều em nhỏ, đồng thời loại rau này cũng chứa nhiều chất dinh dưỡng cho lợi cho người mẹ mang thai. Nó chứa hơn 1mg sắt trong mỗi cốc, bên cạnh đó còn chứa lượng lớn vitamin C hỗ trợ hấp thụ sắt tốt hơn. Mặt khác, bông cải xanh cũng giàu chất xơ, bởi lúc mang thai có thể làm chậm hệ thống tiêu hóa (đầy hơi, táo bón). Việc bổ sung nguồn chất xơ tốt vào chế độ dinh dưỡng sẽ giúp người mẹ giảm những cảm giác khó chịu này.

Theo Bác sỹ Nguyễn Thị Kim Hải – Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI): “Trong khẩu phần ăn hằng ngày nguồn sắt non-hem thường kém hấp thu hơn sắt hem nhưng chiếm tới 90% tổng lượng sắt ăn vào. Do đó ngoài việc ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm giàu sắt hem thì các mẹ cần tăng cường khả năng hấp thụ của sắt non – hem như sử dụng các thực phẩm chứa sắt non-hem đi kèmi thực phẩm giàu vitamin C. Bên cạnh đó, nên hạn chế các thực phẩm chứa các chất gây ức chế hấp thu sắt như tanin, oxalat, phytat, các thực phẩm bổ sung canxi, kẽm,..”

Thiết kế thực đơn cho bà bầu cùng Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng

Trong giai đoạn mang thai, sự phát triển nhanh chóng của thai nhi đặt ra nhiều yêu cầu cho chế độ dinh dưỡng của người mẹ. Do đó cần đảm bảo bổ sung sắt cho bà bầu cũng như các chất dinh dưỡng cần thiết khác.

Tuy nhiên, việc lên thực đơn cho mẹ bầu thực tế là điều không dễ dàng. Bởi quá trình đòi hỏi sự hiểu biết về dinh dưỡng và chế độ ăn hợp lý. Nếu không có chuyên môn, người mẹ dễ mắc sai lầm dẫn đến thiếu hụt hoặc dư thừa dinh dưỡng, ảnh hưởng sức khỏe mẹ và bé.

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) là nơi chuyên cung cấp dịch vụ thiết kế thực đơn cho mẹ bầu theo quy trình chuẩn sau:

• Bác sĩ thăm khám và xác định tình trạng dinh dưỡng mẹ bầu. Tiến hành bước đo các chỉ số khối lượng cơ, xương, mỡ, nước thông qua máy phân tích thành phần cơ thể. Bước này giúp đánh giá tốc độ tăng cân cũng như các mốc thai kỳ.
• Sau khi thăm khám, bác sĩ sẽ khai thác thông tin và đánh giá về khẩu phần ăn của người mẹ trong vòng 24 giờ.
• Khai thác tiền sử dinh dưỡng, tiền sử bệnh và các phương pháp điều trị, bệnh lý đi kèm (nếu có). Nhằm giúp có thông tin chi tiết cho quá trình thiết kế thực đơn phù hợp.
• Tiến hành xét nghiệm vi chất dinh dưỡng (quá trình sẽ được bác sĩ chỉ định nếu cần).
• Tổng hợp thông tin và tư vấn dinh dưỡng chuyên biệt từ bác sĩ đối với tình trạng dinh dưỡng hiện tại của người mẹ. Bác sĩ cũng đưa ra một lộ trình can thiệp, hướng dẫn cách theo dõi khả năng người mẹ dung nạp tại nhà.
• Cuối cùng, bác sĩ sẽ hỗ trợ xây dựng thực đơn chi tiết từng ngày theo tình trạng của từng cá thể.

Thăm khám dinh dưỡng là quá trình không thể bỏ qua khi người mẹ muốn đảm bảo quá trình mang thai khỏe mạnh, con phát triển tốt. Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) là nơi cung cấp dịch vụ khám dinh dưỡng, thiết kế thực đơn khoa học cho mẹ và bé. Quá trình thăm khám được thực hiện theo quy trình chuẩn, nhằm đảm bảo mang lại kết quả cải thiện dinh dưỡng, sức khỏe tốt nhất.

Câu hỏi thường gặp

Trong quá trình bổ sung sắt cho bà bầu sẽ không tránh được một số thắc mắc liên quan. Điển hình như:

Khi mang thai không bổ sung sắt được không? (4)

Giai đoạn mang thai, tổng lượng máu trong cơ thể người mẹ sẽ tăng thêm từ 20% đến 30% trong suốt thai kỳ. Do đó nếu không uống thêm sắt, người mẹ sẽ có nguy cơ cao (lên đến 99%) đối diện với việc thiếu máu do thiếu sắt. Chẳng hạn như: Mệt mỏi, ớn lạnh, khó thở, ù tai, suy nhược, tim đập nhanh, da dẻ nhợt nhạt, chân tay bị đau nhói,… Do đó, khi mang thai người mẹ bắt buộc phải bổ sung sắt.

Người mẹ nên lưu ý gì khi uống bổ sung sắt? (4)

Sắt được hấp thu tốt nhất khi bụng đói, tuy nhiên, sắt có khả năng gây co thắt dạ dày, buồn nôn, tiêu chảy,… cho một số người. Với người mẹ có tiền sử đau dạ dày, tốt nhất chỉ nên uống sắt ngay trong bữa ăn.

Ngoài ra, sắt được cơ thể hấp thu tốt nhất khi uống chung với thực phẩm có vitamin C. Mặt khác, nó sẽ bị hạn chế hấp thu nếu bữa ăn có quá nhiều hợp chất tanin như trà và cà phê, hoặc các khoáng chất khác như kẽm, canxi, photpho,… Do đó người mẹ cần lưu ý:

• Không nên uống sữa, cà phê hay trà cùng lúc với khi uống thuốc sắt. Đồng thời, nên chờ ít nhất 2 giờ sau khi uống các thức uống trên rồi mới uống sắt.
• Chỉ nên uống sắt cùng với nước ép hoa quả giàu vitamin C như ép cam, táo,… giúp rút ngắn nhiều thời gian hấp thụ sắt.

Thực tế, trong quá trình mang thai người mẹ phải chú ý bổ sung sắt. Đồng thời, để tránh các tình trạng đau dạ dày, người mẹ nên uống sắt ngay trong bữa ăn. Tuyệt đối không uống sắt cùng trà, cà phê, mà chỉ nên uống cùng nước ép hoa quả giàu vitamin C.

Trên đây là toàn bộ thông tin về việc bổ sung sắt cho bà bầu. Việc bổ sung này cần áp dụng đúng và đủ để người mẹ có được một thai kỳ khỏe mạnh. Người mẹ cần cân nhắc lựa chọn một số loại thuốc sắt tốt cho bà bầu phù hợp, tốt nhất nên tham khảo tư vấn từ bác sĩ. Bên cạnh đó, dinh dưỡng khi mang thai cũng cần được chú trọng. Thăm khám ngay với chuyên gia dinh dưỡng NRECI để được hỗ trợ thiết kế thực đơn và tư vấn dinh dưỡng, bổ sung sắt, các loại vitamin khoáng chất phù hợp, an toàn trong quá trình mang thai.

Đọc thêm:

• Bí quyết vàng từ các thực phẩm giàu axit folic cho mẹ bầu và bé
• Top 10+ thực phẩm giàu canxi cho mẹ bầu nên bổ sung ngay hôm nay
• Chuyên gia giải đáp: Bổ sung vitamin C cho bà bầu bao nhiêu là đủ?