Táo bón khi mang thai có ảnh hưởng gì không?

Táo bón là một vấn đề phổ biến mà nhiều phụ nữ mang thai phải đối mặt. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Bài viết này sẽ giải đáp câu hỏi “Táo bón khi mang thai có ảnh hưởng gì không?” và cung cấp những thông tin khoa học, chính xác nhất về nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị táo bón khi mang thai.

Táo bón khi mang thai có ảnh hưởng gì không?

Táo bón là vấn đề khá phổ biến ở phụ nữ mang thai do sự thay đổi nội tiết tố và áp lực từ tử cung lên ruột. Tình trạng táo bón ở phụ nữ mang thai đã được nghiên cứu rộng rãi trong nhiều nghiên cứu khoa học.

Mặc dù thường không nguy hiểm, nhưng táo bón nếu không được điều trị có thể dẫn đến một số biến chứng sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ bầu

Một số nghiên cứu cho thấy táo bón có thể gây ra cảm giác đầy hơi, chướng bụng, khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và tâm trạng của mẹ bầu [1]. Việc rặn mạnh khi đi đại tiện có thể làm tăng nguy cơ hình thành trĩ, gây đau đớn và chảy máu.

Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Dự phòng Hoa Kỳ cho thấy phụ nữ mang thai bị táo bón có nguy cơ mắc bệnh trĩ cao hơn so với những người không bị táo bón [2]. 

Táo bón khiến phân cứng và khô, dẫn đến tình trạng nứt kẽ hậu môn, gây đau rát và chảy máu khi đi đại tiện. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phẫu thuật Đường ruột cho thấy phụ nữ mang thai bị táo bón có nguy cơ bị nứt kẽ hậu môn cao hơn so với những người không bị táo bón [3].

Táo bón có thể khiến mẹ bầu rặn nhiều hơn, làm tăng áp lực lên bàng quang, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu cao hơn. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tiết niệu Quốc tế cho thấy phụ nữ mang thai bị táo bón có nguy cơ bị nhiễm trùng đường tiết niệu cao hơn so với những người không bị táo bón [4].

Ảnh hưởng đến thai nhi

Táo bón khiến mẹ bầu khó hấp thu các chất dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi – một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Nhi khoa cho thấy trẻ sơ sinh sinh ra từ bà mẹ bị táo bón khi mang thai có nguy cơ thiếu cân nặng khi sinh cao hơn so với trẻ sinh ra từ bà mẹ không bị táo bón [5].

Trong một số trường hợp hiếm gặp, táo bón nặng có thể dẫn đến sinh non – một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Sản phụ khoa Hoa Kỳ cho thấy phụ nữ mang thai bị táo bón nặng có nguy cơ sinh non cao so với những người không bị táo bón [6].

Nguyên nhân gây táo bón khi mang thai

Nguyên nhân gây táo bón khi mang thai thường gặp nhất có thể thể kể đến là do sự thay đổi nội tiết tố. Nồng độ progesterone tăng cao trong thai kỳ là nguyên nhân chính gây táo bón. Progesterone làm giãn cơ trơn ở nhiều bộ phận trong cơ thể, bao gồm cả ruột. Việc giãn cơ ruột làm chậm quá trình di chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa, khiến phân cứng hơn và khó đi ngoài hơn. Ngoài ra, estrogen cũng có thể góp phần gây táo bón bằng cách làm tăng lượng nước được hấp thu từ ruột.

Mặt khác, sự áp lực từ tử cung cũng là nguyên nhân gây táo bón khi mang thai. Khi tử cung to ra trong thai kỳ, nó có thể chèn ép đại tràng, khiến việc di chuyển phân qua đại tràng trở nên khó khăn hơn, dẫn đến táo bón.

Bên cạnh đó, nguyên nhân gây táo bón khi mang thai do chế độ sinh hoạt và thói quen cũng là yếu tố có ảnh hưởng không nhỏ. Chế độ ăn nghèo dinh dưỡng, ít chất xơ, uống không đủ nước, ít vận động, đang dùng một số loại thuốc,… có ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng bệnh và nếu không được can thiệp sớm thì tình trạng táo bón khi mang thai sẽ trở nên nặng hơn.

Tham khảo: Lối sống lành mạnh là gì? Lợi ích của lối sống lành mạnh

Phòng ngừa và khắc phục táo bón khi mang thai [7], [8]

Về chế độ ăn uống

• Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ: Chất xơ giúp tăng cường nhu động ruột và giữ cho phân mềm, dễ đi ngoài. Các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu. Nên nạp ít nhất 25-35 gram chất xơ mỗi ngày.
• Uống đủ nước: Nước giúp làm mềm phân và giúp nó di chuyển qua đường ruột dễ dàng hơn. Không dưới 2 lít/ngày [9].
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ và cay nóng: Những thực phẩm này có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và gây táo bón.

Cải thiện lối sống, vận động

• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần giúp kích thích nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón.
• Tạo thói quen đi vệ sinh: Đi vệ sinh vào một thời điểm cố định mỗi ngày, tốt nhất là sau bữa ăn sáng, để tạo thói quen cho ruột.
• Bổ sung lợi khuẩn: Lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giảm táo bón. Bạn có thể bổ sung lợi khuẩn bằng thực phẩm lên men như sữa chua, dưa cải bắp, hoặc dùng viên bổ sung theo hướng dẫn của bác sĩ.

Về tư thế đi vệ sinh

Tư thế đi vệ sinh đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bị táo bón, đặc biệt là phụ nữ mang thai, đi vệ sinh dễ dàng hơn và giảm nguy cơ táo bón. Dưới đây là một số tư thế đi vệ sinh tốt cho người bị táo bón khi mang thai:

Tư thế ngồi xổm

• Đây là tư thế đi vệ sinh tự nhiên nhất và tốt nhất cho hệ tiêu hóa. Khi ngồi xổm, cơ hậu môn được mở rộng hoàn toàn, giúp phân dễ dàng thoát ra ngoài.
• Tuy nhiên, tư thế ngồi xổm có thể khó thực hiện đối với một số phụ nữ mang thai, đặc biệt là ở giai đoạn thai kỳ muộn.

Tư thế ngồi bệt với kê chân

• Nếu bạn không thể ngồi xổm, hãy thử tư thế ngồi bệt với kê chân. Đặt một chiếc ghế nhỏ hoặc bục trước bệ xí để kê chân lên. Tư thế này giúp nâng cao đầu gối, tạo thành góc 90 độ với hông, giúp thư giãn cơ hậu môn và tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi vệ sinh.
• Bạn cũng có thể sử dụng dụng cụ hỗ trợ đi vệ sinh dành cho phụ nữ mang thai. Dụng cụ này được thiết kế để nâng cao đầu gối và hỗ trợ tư thế ngồi bệt.

Hãy nhớ rằng:

• Bất kể bạn chọn tư thế nào, hãy đảm bảo rằng bạn cảm thấy thoải mái và thư giãn.
• Tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh vì điều này có thể gây tổn thương hậu môn và làm tình trạng táo bón tồi tệ hơn.
• Dành thời gian để đi vệ sinh và không vội vàng.
• Sử dụng giấy vệ sinh mềm và ẩm để lau chùi.

Táo bón khi nào cần gặp bác sĩ?

Mặc dù táo bón là vấn đề phổ biến khi mang thai, nhưng bạn nên đi khám bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu sau:

Táo bón kéo dài:

• Táo bón hơn 2 tuần mà không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp phòng ngừa và khắc phục tại nhà.
• Đi đại tiện ít hơn 3 lần mỗi tuần.

Đi đại tiện khó khăn:

• Cảm thấy khó khăn hoặc đau đớn khi đi đại tiện.
• Phải rặn mạnh khi đi đại tiện.
• Phân cứng, khô và có thể có dạng viên.

Có máu trong phân:

• Xuất hiện máu tươi hoặc máu lẫn trong phân.
• Đây có thể là dấu hiệu của bệnh trĩ hoặc các vấn đề đường tiêu hóa nghiêm trọng hơn.

Các triệu chứng khác:

• Đau bụng dữ dội hoặc chuột rút.
• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Sụt cân bất thường.
• Sốt hoặc ớn lạnh.

Ngoài ra, bạn cũng nên đi khám bác sĩ nếu:

• Có tiền sử mắc các bệnh đường tiêu hóa, chẳng hạn như hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc bệnh Crohn.
• Đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào có thể gây táo bón, chẳng hạn như thuốc giảm đau opioid hoặc thuốc bổ sung sắt.
• Lo lắng về sức khỏe của bản thân hoặc thai nhi.

18 loại thực phẩm vàng giúp mẹ bầu tránh táo bón

Tóm lại, táo bón khi mang thai không chỉ gây ra những khó chịu về thể chất mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với cả mẹ và bé. Vì vậy, việc phòng ngừa và điều trị táo bón là vô cùng quan trọng. Mẹ bầu nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, uống đủ nước và thường xuyên vận động nhẹ nhàng để giảm thiểu tình trạng này.

Hy vọng với những chia sẻ trên của Viện NRECI sẽ giúp mẹ bầu trả lời được câu hỏi “Táo bón khi mang thai có ảnh hưởng gì không?”. Để có được thai kỳ khỏe mạnh, mẹ bầu nên xây dựng chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt lành lạnh, bổ sung vi chất cần thiết. Tư vấn dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai giúp mẹ bầu biết được tình trạng dinh dưỡng hiện tại và can thiệp khi cần thiết. Liên hệ với đội ngũ bác sĩ dinh dưỡng tại NRECI để được hỗ trợ!

• Bị trào ngược dạ dày khi mang thai 3 tháng đầu có nguy hiểm không?
• TOP 7 cách giảm huyết áp cao khi mang thai
• Bổ sung vitamin theo từng giai đoạn mang thai cho mẹ khoẻ, con phát triển toàn diện

Tài liệu tham khảo: 

• [1]. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18055731/
• [2]. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36194029/
• [3]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10849161/
• [4]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8860729/
• [5]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4514689/
• [6]. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18055731/
• [7]. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21895-pregnancy-constipation
• [8].  https://www.webmd.com/baby/video/video-ease-pregnancy-constipation
• [9]. Dinh dưỡng cộng đồng, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch