
10+ thực phẩm tốt cho gan, tăng cường sức khỏe
Tham vấn y khoa: BS NGUYỄN THỊ HÒA – Nơi công tác: Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) – Chức vụ: Phó Viện Trưởng
Gan có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể. Bảo vệ và hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả bằng các loại thực phẩm là điều mà ai cũng nên nắm được. Sau đây, Viện Nghiên cứu và Tư vấn dinh dưỡng (NRECI) sẽ giới thiệu 10+ thực phẩm tốt cho gan bạn không nên bỏ qua.
Tin liên quan:
- Chăm sóc sức khỏe định kỳ: Khoản đầu tư tương lai “vô giá”
- Bổ sung 15+ thực phẩm giàu vitamin D và Canxi cho xương chắc khỏe
- 10+ Thực phẩm giàu sắt cho bé nên bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày
- Thực phẩm tốt cho phổi, tăng cường hệ miễn dịch hô hấp
- Top 10+ thực phẩm giàu canxi cho mẹ bầu nên bổ sung trong thai kỳ
Các yếu tố ảnh hưởng đến chức năng gan
Những nguyên nhân chính ảnh hưởng xấu đến chức năng gan là:
- Uống rượu nhiều: Trên 8 ly mỗi tuần đối với phụ nữ và 15 ly mỗi tuần đối với nam giới;
- Sử dụng chung kim tiêm;
- Xăm hình hoặc xỏ khuyên trên cơ thể bằng kim không được vô trùng;
- Làm việc có tiếp xúc với máu hoặc chất dịch cơ thể của người khác;
- Quan hệ tình dục không có phương pháp bảo vệ an toàn;
- Có mức cholesterol cao hoặc mắc đái tháo đường;
- Trong gia đình đã có người bị bệnh gan.
- Tiếp xúc với thuốc trừ sâu hoặc các chất độc hại;
- Sử dụng thảo mộc hoặc chất bổ sung với lượng lớn vượt quá mức cho phép;
- Uống rượu cùng một số loại thuốc;
- Sử dụng thuốc điều trị bệnh với liều lượng nhiều hơn khuyến cáo.

Có rất nhiều yếu tố khiến chức năng gan kém đi, chủ yếu do thói quen sinh hoạt không tốt của người bệnh như uống nhiều rượu, dùng thuốc quá liều lượng, quan hệ tình dục không an toàn,… [1]Link tham khảo: https://www.healthline.com/health/liver-diseases#risk-factors
Vai trò của dinh dưỡng đối với việc bảo vệ gan khỏe mạnh
Gan là bộ phận quan trọng của cơ thể, lọc chất thải, bảo đảm quá trình trao đổi chất diễn ra hiệu quả. Vậy nên, chăm sóc sức khoẻ chủ động bằng việc lựa chọn các loại thực phẩm tiêu thụ có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của gan. Nếu bạn sử dụng các thực phẩm lành mạnh, gan sẽ hoạt động hiệu quả hơn. Và ngược lại, chức năng gan sẽ suy giảm nếu bạn ăn uống không điều độ, nhiều chất có hại.
Lưu ý trong chế độ ăn uống để gan khỏe mạnh:
- Thứ nhất, ăn uống cân bằng, đa dạng: Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng các chất dinh dưỡng, lựa chọn các loại thực phẩm lành mạnh, tốt cho sức khỏe.
- Thứ hai, lựa chọn các loại chất béo tốt: Lựa chọn các loại chất béo tốt như chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa. Ngoài ra, thực phẩm chứa acid béo omega-3 cũng tốt cho gan. Tuy nhiên, cần phải phải theo dõi lượng chất béo lành mạnh tiêu thụ trong ngày, vì khi ăn quá nhiều ngay cả là chất béo lành mạnh cũng có thể dẫn đến thừa cân và bệnh lý gan nhiễm mỡ.
- Thứ ba, uống đủ nước: Uống đủ nước giúp ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ gan, thận loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, uống đủ nước sẽ thúc đẩy quá trình trao đổi chất lành mạnh và kiểm soát cân nặng, giúp giảm nguy cơ phát triển hoặc làm trầm trọng thêm bệnh gan nhiễm mỡ. Bạn nên uống một cốc nước lọc khi mới dậy, trước bữa ăn, trước và sau khi thực hiện các hoạt động thể lực và trước khi đi ngủ.
- Thứ tư, không nên áp dụng chế độ ăn kiêng giải độc: Có rất nhiều người thực hiện chế độ ăn kiêng giải độc gan, uống nhiều nước trái cây để thanh lọc gan,… nhưng chưa chắc chắn đã có hiệu quả. Thực tế, gan tự có khả năng loại bỏ chất độc hại khỏi cơ thể. Do đó bạn chỉ cần thực hiện chế độ vận động khoa học kết hợp ăn uống dinh dưỡng và cân bằng, giảm lượng chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và đường đơn giúp cải thiện đáng kể sức khỏe nói chung và giúp ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, cắt giảm tiêu thụ rượu có thể làm giảm gánh nặng cho gan và thúc đẩy chức năng gan khỏe mạnh.
- Thứ năm, đọc kỹ bao bì thực phẩm: Khi chọn mua các loại thực phẩm, bạn nên tìm hiểu và đọc về thành phần để hạn chế các chất có hại cho gan. Cần tránh đường bổ sung, thực phẩm nhiều natri, chất béo chuyển hóa,…[2]Link tham khảo: https://wellbeingnutrition.com/blogs/listing/the-role-of-nutrition-in-maintaining-a-healthy-liver#:~:text=Healthy%20fats%20are%20essential%20for,can%20also%20benefit%20the%20liver

Theo Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Hải: “Đường bổ sung, ví dụ như xi-rô ngô có hàm lượng đường cao, có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh gan nhiễm mỡ và các vấn đề về gan khác. Chất béo chuyển hóa hay còn được gọi là dầu hydro hóa, thường được tìm thấy trong các thực phẩm chế biến sẵn và chúng có thể góp phần gây tổn thương gan và làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan. Ngoài ra, việc tiêu thụ quá nhiều natri có thể dẫn đến huyết áp cao và các biến chứng khác có thể gây hại cho gan.”
Một số thực phẩm tốt cho gan được chuyên gia khuyến khích
Một số loại thực phẩm tốt cho gan bạn nên lựa chọn trong chế độ ăn hàng ngày là:
Cà phê
Năm 2021, một nghiên cứu phân tích dữ liệu từ 494.585 người tại Vương quốc Anh để tìm hiểu ảnh hưởng của các loại cà phê khác nhau đối với nguy cơ mắc bệnh gan mãn tính. Các loại cà phê được xem xét bao gồm cà phê đã khử caffein, cà phê hòa tan và cà phê xay. Kết quả của nghiên cứu cho thấy tất cả các loại cà phê đều giảm nguy cơ mắc bệnh gan mạn tính và các biến chứng liên quan.
Một nghiên cứu khác vào năm 2021 đã chỉ ra rằng cà phê có thể giảm độ cứng của gan. Tiêu thụ cà phê đều đặn trong thời gian dài có thể kiểm soát nồng độ men gan ở cả những người mắc bệnh gan, người không mắc bệnh cũng như những người có vấn đề về nghiện rượu mãn tính.

Bột yến mạch
Bột yến mạch là thực phẩm tiện lợi giúp cung cấp chất xơ trong khẩu phần ăn hàng ngày. Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Và các loại chất xơ cụ thể trong yến mạch mang đến lợi ích đặc biệt cho gan.
Yến mạch và bột yến mạch đều chứa nhiều hợp chất được gọi là beta-glucans. Theo một nghiên cứu được công bố vào năm 2017, beta-glucans có hoạt tính sinh học cao trong cơ thể. Chúng có thể giúp điều tiết hệ thống miễn dịch, giảm viêm nhiễm, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và béo phì. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng beta-glucans từ yến mạch có thể giúp giảm mỡ trong gan của chuột, đóng vai trò bảo vệ gan. Vì vậy, đây là thực phẩm tốt cho gan nên bổ sung vào chế độ ăn.
Trà xanh
Một nghiên cứu năm 2020 đã chỉ ra rằng tiêu thụ trà xanh ở mức độ vừa phải có thể giảm mức độ của hai enzyme: Alanine aminotransferase (ALT) và aspartate aminotransferase (AST) – hai loại enzyme thường tăng cao khi gan bị tổn thương.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp ít gặp, chiết xuất trà xanh có thể gây tổn thương gan cấp tính. Trong những tình huống này, ngừng tiêu thụ trà xanh sẽ giúp phục hồi gan.
Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy tác dụng của trà xanh khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng người. Trà xanh có thể mang lại tác động tốt cho những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không phải do rượu (NAFLD) nhưng có thể tăng men gan ở những người không mắc NAFLD.

Tỏi
Một thử nghiệm lâm sàng vào năm 2020 đã chỉ ra rằng việc sử dụng 800 miligam (mg) bột tỏi trong 15 tuần cho thấy sự cải thiện đáng kể về tích tụ mỡ và nguy cơ mắc bệnh đi kèm ở những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không phải do rượu (NAFLD).
Một nghiên cứu dân số vào năm 2019 trên người trưởng thành tại Trung Quốc đã cho thấy rằng việc ăn tỏi sống cũng có thể giảm nguy cơ mắc ung thư gan. Đó là lý do bạn nên bổ sung tỏi – một loại thực phẩm tốt cho gan – vào chế độ dinh dưỡng của mình.
Quả mọng
Có nhiều loại quả mọng sẫm màu như việt quất, mâm xôi và nam việt quất chứa chất chống oxy hóa được gọi là polyphenol, có khả năng bảo vệ gan khỏi tổn thương.
Các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra tác dụng của quả mọng đối với gan. Ví dụ, một nghiên cứu vào năm 2023 cho thấy polyphenol từ quả việt quất và nam việt quất giúp giảm tổn thương gan ở chuột. Một nghiên cứu năm 2019 chỉ ra rằng quả việt quất giúp giảm xơ hóa gan ở chuột, làm chậm tốc độ tăng cân của gan và cải thiện hoạt động men gan. Một nghiên cứu vào năm 2022 cũng gợi ý rằng quả việt quất có thể hỗ trợ kiểm soát bệnh gan và các rối loạn chức năng liên quan đến tuổi tác ở chuột.
Nho
Nghiên cứu vào năm 2022 đã chỉ ra rằng một hợp chất có trong vỏ và hạt nho giúp giảm các triệu chứng của các vấn đề gan nghiêm trọng ở chuột, bao gồm gan to, viêm và tích tụ mỡ.
Việc tiêu thụ nho nguyên hạt giúp bổ sung các hợp chất này vào chế độ ăn uống. Ngoài ra, việc sử dụng chất bổ sung chiết xuất từ hạt nho cũng cung cấp chất chống oxy hóa cho cơ thể.

Bưởi
Bưởi chứa 2 chất chống oxy hóa chính là naringin và naringenin có khả năng giảm viêm và bảo vệ tế bào gan. Một nghiên cứu vào năm 2019 đã chỉ ra rằng naringin có thể bảo vệ gan chống lại tình trạng gan nhiễm mỡ do rượu gây ra.
Lê gai
Quả và nước ép từ quả lê gai tác động tốt đến chức năng gan. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2022 đã chỉ ra rằng chiết xuất từ quả lê gai cho kết quả khả quan trên gan ở động vật. Vì vậy, khi tìm kiếm các thực phẩm tốt cho gan, bạn không nên bỏ qua quả lê gai.
Thực phẩm thực vật nói chung
Các thực phẩm từ thực vật tốt cho gan được khuyên dùng gồm: Ngũ cốc nguyên hạt như bánh mì nguyên hạt, couscous lúa mì nguyên hạt và gạo lứt; rau cải như cà rốt, bông cải xanh và rau diếp; các loại đậu như đậu rồng, đậu Hà Lan và đậu xanh,….
Cá béo
Một nghiên cứu vào năm 2021 khẳng định việc bổ sung dầu cá thường xuyên giúp giảm nguy cơ mắc ung thư gan. Cá béo chứa axit béo omega-3, là một loại chất béo có ích giúp giảm viêm, ngăn chặn sự tích tụ chất béo dư thừa và duy trì nồng độ enzyme trong gan.

Quả hạch
Ăn quả hạch giúp gan khỏe mạnh, bảo vệ gan chống lại các bệnh về gan không do rượu. Các loại quả hạch thường chứa vitamin E, axit béo không bão hòa và chất chống oxy hóa rất tốt với gan.
Dầu ô liu
Dầu ô liu là chất béo tốt với gan, có công dụng làm chậm quá trình oxy hóa, cải thiện chức năng gan, giúp gan hoạt động hiệu quả, bền bỉ.
Một số loại thực phẩm tốt cho gan bạn nên lựa chọn là cà phê, bột yến mạch, quả mọng, quả hạch, dầu ô liu, cá béo, lê gai, rau củ, dầu ô liu,…[3]Link tham khảo: https://www.medicalnewstoday.com/articles/323915#foods-to-avoid
Những lưu ý để giữ cho gan khỏe mạnh, hoạt động tốt
Chế độ ăn uống cho bệnh gan ống mật
Mật là chất lỏng được tổng hợp ở gan giúp phân hủy chất béo trong ruột non. Bệnh ống mật cản trở mật không thể chảy vào ruột non.
Người bệnh gan ống mật nên chú ý chế độ ăn như sau: Sử dụng chất thay thế cho chất béo thông thường. Ưu tiên sử dụng dầu hạt nhân, dầu hạt cải, dầu ô liu, dầu hạt ngô, dầu hướng dương, dầu đậu phộng và dầu hạt lanh vì chúng cần ít mật để phân hủy chất béo hơn so với các loại dầu khác.
Chế độ ăn kiêng cho bệnh xơ gan
Xơ gan là tình trạng gan bị xơ cứng và sẹo. Người bị xơ gan nên hạn chế muối và các loại thực phẩm chứa nhiều muối, đồng thời cần chú ý lượng protein nạp vào phù hợp.

Tham khảo: Thực đơn mỗi ngày cho người bệnh xơ gan
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là hiện tượng tích tụ chất béo trong tế bào gan. Người bệnh gan nhiễm mỡ nên hạn chế các loại thực phẩm chứa nhiều calo. Đồng thời, bệnh nhân nên ăn nhiều thực phẩm chứa chất xơ.
Chế độ ăn kiêng bệnh nhiễm sắc tố sắt mô Hemochromatosis
Hemochromatosis thực chất là sự tích tụ sắt trong gan. Do đó, người bệnh nên hạn chế thực phẩm chứa chất sắt; không sử dụng các loại xoong nồi sắt; không uống thuốc bổ sung sắt; không ăn động vật có vỏ mà chưa được nấu chín.
Chế độ ăn cho bệnh gan viêm gan C
Viêm gan C là bệnh về gan gây ra bởi virus viêm gan C. Người bệnh cũng nên hạn chế các loại thực phẩm có nhiều sắt, không chế biến đồ ăn bằng nồi chảo sắt và hạn chế muối, thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối.
Chế độ ăn kiêng cho bệnh gan Wilson
Bệnh Wilson là sự tích tụ đồng trong cơ thể. Do vậy, người bệnh nên hạn chế thực phẩm có đồng như các loại hạt, socola, nấm, động vật có vỏ. Đồng thời bệnh nhân cũng không nên sử dụng xoong nồi đồng để chế biến thức ăn.
Bên cạnh nguyên tắc cơ bản về áp dụng thực đơn lành mạnh, người bệnh gan tùy theo tình trạng của mình mà áp dụng các nguyên tắc ăn uống phù hợp giúp bảo đảm sức khỏe gan. [4]Link tham khảo: https://liverfoundation.org/health-and-wellness/healthy-lifestyle/liver-disease-diets/#:~:text=Eat%20food%20with%20fiber%3A%20Fiber,your%20liver%20to%20function%20better
Gan là bộ phận đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể. Bạn nên nắm được các loại thực phẩm tốt cho gan và xây dựng chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh, tập luyện phù hợp để giúp gan khỏe mạnh. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) để xây dựng thực đơn hợp lý cho mọi tình trạng sức khỏe.
Đọc thêm:
- Thực phẩm tốt cho phổi, tăng cường hệ miễn dịch hô hấp
- Thực phẩm giàu Omega 3 6 9 – Bộ ba quyền năng bảo vệ sức khỏe
- 10+ loại thực phẩm giàu iot: Bảo vệ tuyến giáp, tăng cường trí não
Nguồn tham khảo:
- https://www.healthline.com/health/liver-diseases#risk-factors
- https://wellbeingnutrition.com/blogs/listing/the-role-of-nutrition-in-maintaining-a-healthy-liver#:~:text=Healthy%20fats%20are%20essential%20for,can%20also%20benefit%20the%20liver
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/323915#foods-to-avoid
- https://liverfoundation.org/health-and-wellness/healthy-lifestyle/liver-disease-diets/#:~:text=Eat%20food%20with%20fiber%3A%20Fiber,your%20liver%20to%20function%20better
Để lại thông tin để được tư vấn miễn phí
Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng là đơn vị tiên phong trong đào tạo và tư vấn dinh dưỡng cho mọi đối tượng. Chúng tôi cam kết mang đến các khóa học dinh dưỡng, dịch vụ tư vấn dinh dưỡng chuyên nghiệp, uy tín bởi đội ngũ bác sĩ dinh dưỡng giàu kinh nghiệm, nhiệt huyết, năng động.
VIỆN NGHIÊN CỨU VÀ TƯ VẤN DINH DƯỠNG (NRECI)
- 105 Trần Thiện Chánh, Phường 12, Quận 10, TP. HCM
- Hotline: 0888 844 732
- Fanpage: https://www.facebook.com/nreci.org
- Website: https://nreci.org
Tham vấn y khoa

Tôi là Bác sĩ Nguyễn Thị Hòa, hiện đang là Trưởng khoa Dinh dưỡng Nhi tại Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI). Tôi có 5 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dinh dưỡng, giúp các bệnh nhân vượt qua tình trạng suy dinh dưỡng, thừa cân béo phì. Ngoài ra, tôi còn khắc phục các vấn đề về bệnh lý như suy thận, tiểu đường, rối loạn chuyển hóa… Sứ mệnh của tôi là mang kiến thức dinh dưỡng chuẩn khoa học tới với cộng đồng, để từ đó góp phần nâng cao tầm vóc và sức khỏe của người Việt Nam. Hy vọng rằng những chia sẻ của tôi sẽ giúp ích phần nào cho công cuộc nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Quy trình kiểm duyệt nội dung tại Viện Nghiện cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI)