Vitamin A là một trong những dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển và duy trì các chức năng sinh lý bình thường của cơ thể, đặc biệt là đối với trẻ em. Tuy nhiên, câu hỏi “Trẻ mấy tháng uống vitamin A?” và việc thiết lập lịch uống vitamin A cho trẻ luôn là vấn đề được các bậc cha mẹ và chuyên gia y tế quan tâm sâu sắc.

Vitamin A không chỉ đóng vai trò trong việc duy trì thị lực và sức khỏe da, mà còn góp phần vào sự phát triển của hệ miễn dịch và duy trì các màng nhầy khỏe mạnh. Việc bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ cần được tiến hành một cách cẩn thận, với liều lượng phù hợp tùy thuộc vào lứa tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ. Do đó, việc xác định lịch trình và liều lượng bổ sung vitamin A cho trẻ là hết sức quan trọng để đảm bảo trẻ phát triển toàn diện mà không gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.

Trẻ mấy tháng uống vitamin A? Trẻ uống vitamin A đến mấy tuổi?

Thiếu vitamin A ở trẻ là câu chuyện được rất nhiều người quan tâm từ trước tới nay. Theo khuyến cáo của Bộ Y Tế, trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên nên được bổ sung vitamin A liều cao để phòng ngừa thiếu hụt. Chương trình này thường kéo dài cho đến khi trẻ 36 tháng tuổi. Bổ sung vi chất cho trẻ là một trong những vấn đề được quan tâm và nằm trong 10 nội dung chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho trẻ theo UNICEF.

Để đảm bảo trẻ nhận được lợi ích từ vitamin A, cần tuân theo hướng dẫn của nhân viên y tế về liều lượng và thời điểm bổ sung. Thông thường, vitamin A được cung cấp dưới dạng viên nén dẻo hoặc giọt, và liều lượng sẽ phụ thuộc vào tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ. [6], [9]

Vai trò của Vitamin A? Thiếu hụt Vitamin A gây hậu quả gì?

Vitamin A là một loại vitamin tan trong chất béo, có nhiều vai trò thiết yếu đối với sức khỏe và sự phát triển của cơ thể con người. Việc thiếu hụt vitamin A trong cơ thể có thể do nhiều nguyên nhân có thể kể đến như chế độ ăn uống không đều độ, kém đa dạng thực phẩm, khả năng hấp thu kém, người nghiện rượu, nghiện thuốc lá, nhu cầu tăng cao ví dụ ở phụ nữ mang thai, hoặc một số bệnh lý khác.

Về vai trò của vitamin A, chắc hẳn ai cũng thường nghe nói đến khả năng duy trì sức khỏe của mắt: Vitamin A là thành phần cấu tạo nên sắc tố thị giác rhodopsin trong võng mạc, giúp mắt nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu. Thiếu vitamin A có thể dẫn đến quáng gà, khô mắt và thậm chí mù lòa. Vitamin A còn duy trì sự toàn vẹn của bề mặt giác mạc và kết mạc, ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng mắt. [1], [2]

Bên cạnh đó, vitamin A cũng có vai trò đối với hệ miễn dịch: Vitamin A kích thích sự phát triển và hoạt động của các tế bào miễn dịch như tế bào lympho T, tế bào NK, và tế bào đơn nhân, tăng cường khả năng chống nhiễm trùng của cơ thể. Vitamin A giúp duy trì sức khỏe của các hàng rào bảo vệ tự nhiên như da và niêm mạc, ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn và virus. [1], [2], [3]

Vitamin A giúp duy trì sức khỏe da và niêm mạc, thúc đẩy sự tăng sinh và biệt hóa tế bào da, duy trì độ ẩm và tính đàn hồi cho da. Vitamin A giúp sửa chữa tổn thương da, ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa, mụn trứng cá và một số bệnh ngoài da khác, duy trì sự toàn vẹn của niêm mạc đường tiêu hoá, hô hấp và sinh dục, tăng cường khả năng miễn dịch tại chỗ. [2], [3]

Vitamin A tham gia vào quá trình biệt hóa và tăng sinh tế bào, đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của phôi thai và trẻ em. Cần thiết cho sự hình thành và duy trì sức khỏe của xương, răng và mô liên kết. Ở nam giới, vitamin A tham gia vào quá trình sản xuất tinh trùng và duy trì chất lượng tinh trùng. Ở nữ giới, vitamin A cần thiết cho sự phát triển bình thường của phôi thai và thai nhi, giảm nguy cơ sinh non và nhẹ cân. [3], [4]

Một số dạng tiền vitamin A như beta-caroten có tác dụng chống oxy hóa mạnh, bảo vệ tế bào khỏi stress oxy hóa và tác hại của các gốc tự do. [4]

Nguồn cung cấp vitamin A

Theo Bác sĩ Nguyễn Võ Trà Mi – Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng: “Vitamin A có nhiều trong các loại thực phẩm động vật và thực vật. Vitamin A trong thực phẩm động vật tồn tại dưới dạng retinol, trong khi thực phẩm thực vật chứa tiền vitamin A dưới dạng carotenoids, chủ yếu là beta-carotene.”

Dưới đây là hàm lượng vitamin A trong một số loại thực phẩm phổ biến:

Thực phẩm động vật:

• Gan động vật (bò, gà, cá): 6,500-16,000 IU/100g
• Dầu gan cá tuyết: 13,600-40,000 IU/tablespoon
• Trứng: 300-500 IU/quả
• Sữa và các sản phẩm từ sữa: 100-300 IU/cup
• Bơ: 2,500 IU/100g

Thực phẩm thực vật (hàm lượng beta-carotene):

• Khoai lang: 13,000 IU/cup
• Cà rốt: 18,000 IU/cup
• Rau bina: 11,000 IU/cup
• Đu đủ: 2,000 IU/cup
• Ớt chuông đỏ: 4,000 IU/cup
• Dưa hấu: 1,600 IU/cup

Thực phẩm tăng cường vitamin A:

• Ngũ cốc ăn sáng: 500-1,000 IU/khẩu phần ăn
• Sữa tăng cường: 500 IU/cup
• Bơ thực vật tăng cường: 1,000-1,500 IU/100g

Lưu ý rằng cơ thể hấp thu vitamin A từ nguồn động vật dễ dàng hơn so với beta-carotene từ thực vật. Tuy nhiên, chế độ ăn đa dạng và cân bằng với cả thực phẩm động vật và thực vật có thể cung cấp đủ vitamin A. [10-12]

Ngoài ra, hấp thu vitamin A cần có sự hiện diện của chất béo và kẽm trong khẩu phần ăn. Chính vì vậy điều quan trọng là phải đa dạng hóa nguồn thực phẩm để đảm bảo cung cấp đủ vitamin A cho cơ thể qua chế độ ăn hằng ngày. Việc kết hợp các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật giàu retinol với thực phẩm thực vật giàu carotenoids là một chiến lược hiệu quả.

Đối với nhóm có nguy cơ thiếu vitamin A cao như trẻ em và phụ nữ mang thai, bổ sung vitamin A theo hướng dẫn của chuyên gia y tế có thể là cần thiết. Không nên quá lạm dụng thực phẩm bổ sung vitamin A với liều cao trong thời gian dài vì có nguy cơ bị ngộ độc. [10-12]

Đọc thêm: Bí quyết bổ sung Vitamin A cho bà bầu an toàn, đúng cách

Lịch uống vitamin A liều cao cho trẻ theo khuyến cáo Bộ Y tế

Đối tượng được bổ sung vitamin A liều cao tùy thuộc vào lứa tuổi và địa phương tại Việt Nam. [6]

Sau khi tìm hiểu trẻ mấy tháng uống vitamin A thì dưới đây là hướng dẫn của Viện Dinh dưỡng Quốc gia về Đối tượng, liều lượng vitamin A cho trẻ:

• Trẻ dưới 6 tháng tuổi, không được bú sữa mẹ: Được bổ sung với liều lượng 50.000 IU vitamin liều cao/lần
• Trẻ từ 6-11 tháng tuổi: Trẻ từ 6-11 tháng tuổi được bổ sung 100,000 IU vitamin A liều cao/lần, liều duy nhất mỗi 4-6 tháng. Liều này được khuyến nghị bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và UNICEF để phòng ngừa thiếu vitamin A ở trẻ em.
• Trẻ từ 12-36 tháng tuổi: Trẻ từ 12-36 tháng tuổi được bổ sung 200,000 IU vitamin A liều cao/lần, mỗi 4-6 tháng.
• Trẻ lớn hơn: Nếu chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng, việc bổ sung vitamin A liều cao thường không cần thiết. Trừ một số trường hợp như suy dinh dưỡng, nhiễm trùng, hoặc hệ miễn dịch suy yếu, bổ sung vitamin A có thể được chỉ định bởi bác sĩ.

Lưu ý rằng liều lượng trên áp dụng cho việc phòng ngừa và điều trị thiếu hụt. Đối với bổ sung vitamin A hàng ngày, liều lượng khuyến nghị thấp hơn rất nhiều và thường được cung cấp qua thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xác định liều lượng phù hợp cho từng trường hợp cụ thể. [6]

Tác dụng phụ của vitamin A [7-8]

Mặc dù hiếm gặp nhưng về tác dụng phụ của vitamin A nhưng việc bổ sung quá nhiều có thể dẫn đến ngộ độc, các triệu chứng có thể bao gồm buồn nôn, nôn, đau đầu, và thậm chí là tổn thương gan. Không nên tự ý bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ, cần được tham vấn chuyên gia y tế để được hướng dẫn liều lượng vitamin A cho trẻ phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe hiện tại.

Liều gây ngộ độc vitamin A phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khỏe và thời gian tiêu thụ.

Ngộ độc vitamin A cấp tính:

Ở người lớn, liều gây ngộ độc cấp tính thường từ 25,000 IU/kg trọng lượng cơ thể hoặc hơn. Ví dụ, một người nặng 70kg có thể bị ngộ độc cấp tính nếu dùng liều >=1,750,000 IU/lần. Ở trẻ em, liều gây ngộ độc cấp tính có thể thấp hơn, khoảng >=100,000 IU/lần.

Ngộ độc mãn tính:

Ở người lớn, tiêu thụ hơn 10,000 IU vitamin A mỗi ngày trong thời gian dài (hàng tháng hoặc hàng năm) có thể dẫn đến ngộ độc mãn tính. Ở trẻ em, liều gây ngộ độc mãn tính thấp hơn, khoảng 1,500 IU/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Ví dụ, một trẻ nặng 20 kg có thể bị ngộ độc mãn tính nếu tiêu thụ 30,000 IU vitamin A mỗi ngày trong thời gian dài.

Ngộ độc ở phụ nữ mang thai:

Tiêu thụ trên 10,000 IU vitamin A mỗi ngày trong thời kỳ mang thai có thể gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi.

Lưu ý là những con số trên chỉ mang tính tham khảo chung. Ngưỡng ngộ độc vitamin A có thể khác nhau giữa các cá nhân tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Tốt nhất nên tuân thủ liều lượng khuyến nghị hàng ngày (RDA) để đảm bảo an toàn. Tham khảo nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam 2016, Bộ Y tế.

Câu hỏi thường gặp

Nên cho trẻ uống vitamin A khi nào?

Nên cho trẻ uống vitamin A liều cao theo lịch trình khuyến cáo của Bộ Y Tế hoặc khi có chỉ định của bác sĩ.

Tại sao trẻ cần uống vitamin A liều cao?

Do trẻ nhỏ có nguy cơ cao bị thiếu vitamin A, việc bổ sung liều cao giúp nhanh chóng khôi phục kho dự trữ vitamin A trong cơ thể, từ đó phòng ngừa các bệnh liên quan đến thiếu hụt vitamin A ở trẻ.

Có thể bổ sung vitamin A cho trẻ bằng thực phẩm không?

Việc bổ sung vitamin A qua đường ăn uống là rất quan trọng và nên được khuyến khích như một phần của chế độ ăn uống cân bằng. Ngoài việc thực phẩm cung cấp vitamin A thì nó còn cung cấp cho cơ thể nhiều chất dinh dưỡng khác.

Tóm lại Vitamin A có vai trò quan trọng đối với sức khỏe, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhu cầu này có thể bị thiếu hụt do sữa mẹ không cung cấp đủ và trẻ chưa tiếp cận đa dạng thực phẩm. Việc bổ sung vitamin A liều cao theo hướng dẫn và liều khuyến nghị nếu có nguy cơ thiếu hụt giúp trẻ bù đắp được kho dự trữ vitamin A góp phần cải thiện và ổn định cho sự phát triển bình thường của trẻ.

Qua bài viết trên ba mẹ có thể trả lời được các câu hỏi “Trẻ mấy tháng uống vitamin A“. Tuy nhiên việc bổ sung vitamin A liều cao cần thận trọng và nên được chỉ định của bác sĩ để áp dụng một liều lượng phù hợp tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Ba mẹ có thể theo dõi lịch uống vitamin A cho trẻ từ các cơ quan Y tế để đảm bảo rằng trẻ được tiếp cận nguồn cung cấp đúng thời điểm giúp giúp nâng cao sức khỏe và sự phát triển tối ưu cho con mình.

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) mang đến cho bạn những giải pháp dinh dưỡng hợp lý và khoa học, trang bị cho bạn những kiến thức dinh dưỡng cần thiết bằng những chương trình đào tạo, khóa học ngắn hạn. Bên cạnh đó các chuyên gia sẽ đánh giá và tư vấn cho bạn về tình trạng dinh dưỡng và tư vấn chế độ ăn phù hợp cho cá thể qua dịch vụ tư vấn dinh dưỡng. Hãy để lại thông tin, đội ngũ NRECI luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn một cách tốt nhất!

Đọc thêm:

• Thực phẩm giàu canxi cho bé: Giúp xương chắc khỏe, tăng chiều cao vượt trội
• Cách nấu cháo ăn dặm cho bé chuẩn dinh dưỡng theo từng giai đoạn phát triển
• 10+ Thực phẩm giàu sắt cho bé nên bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày

Nguồn tham khảo: 

• [1]. World Health Organization. (2009). Global prevalence of vitamin A deficiency in populations at risk 1995-2005. WHO global database on vitamin A deficiency. Geneva: World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/44110
• [2]. Mayo-Wilson, E., Imdad, A., Herzer, K., Yakoob, M. Y., & Bhutta, Z. A. (2011). Vitamin A supplements for preventing mortality, illness, and blindness in children aged under 5: systematic review and meta-analysis. BMJ, 343, d5094. https://doi.org/10.1136/bmj.d5094
• [3]. Wirth, J. P., Petry, N., Tanumihardjo, S. A., Rogers, L. M., McLean, E., Greig, A., Garrett, G. S., Klemm, R. D., & Rohner, F. (2017). Vitamin A Supplementation Programs and Country-Level Evidence of Vitamin A Deficiency. Nutrients, 9(3), 190. https://doi.org/10.3390/nu9030190
• [4]. U.S. Department of Health and Human Services. (n.d.). Vitamin A. National Institutes of Health. Retrieved from https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/
• [5]. World Health Organization. (2011). Guideline: Vitamin A supplementation in infants and Children 6-59 months of age. Geneva: World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/44664
• [6]. Viện Dinh dưỡng Quốc gia. (2021). Bổ sung vitamin A cho trẻ em: Những điều cần biết. https://viendinhduong.vn/vi/tin-tuc-su-kien/be-sung-vitamin-a-cho-tre-em-nhung-dieu-can-biet-305.html
• [7]. Penniston, K. L., & Tanumihardjo, S. A. (2006). The acute and chronic toxic effects of vitamin A. The American Journal of Clinical Nutrition, 83(2), 191–201. https://doi.org/10.1093/ajcn/83.2.191
• [8]. Lê, T. H. (2012). Nghiên cứu tình trạng thiếu và ngộ độc vitamin A ở phụ nữ tuổi sinh đẻ tại 3 tỉnh Quảng Trị, Thanh Hóa và Vĩnh Phúc năm 2010. Tạp chí Nhi khoa, 5(3), 18-24.
• [9]. Bộ Y tế Hoa Kỳ và Dịch vụ Nhân sinh. (n.d.). Vitamin A. Viện Y tế Quốc gia. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/
• [10]. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ. (n.d.). FoodData Central. https://fdc.nal.usda.gov/
• [11]. Viện Dinh dưỡng Quốc gia. (2017). Bảng thành phần thực phẩm Việt Nam. Nhà xuất bản Y học.
• [12]. Nguyễn, T. Đ., & Phạm, V. P. (2013). Đánh giá hàm lượng vitamin A trong một số thực phẩm thông dụng ở Việt Nam. Tạp chí Khoa học và Công nghệ, 51(5B), 346-351.