Thực đơn cho người trào ngược dạ dày

Bệnh trào ngược dạ dày là một trong những bệnh lý khá phổ biến. Bệnh gây nên nhiều triệu chứng ợ nóng, ợ chua, đầy bụng,… khó chịu. Việc thuyên giảm triệu chứng bệnh này hiệu quả không chỉ đến từ chỉ định điều trị của bác sĩ mà còn phải kết hợp với chế độ ăn, dinh dưỡng phù hợp. Để chọn thực phẩm vào thực đơn cho người trào ngược dạ dày phù hợp, kết hợp điều trị bệnh hiệu quả, cùng theo dõi bài viết sau đây nhé.

Trào ngược dạ dày là gì? Các biến chứng khi bị trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày còn được biết đến là trào ngược dạ dày thực quản (viết tắt là GERD). Đây là một bệnh lý dạ dày xảy ra khi có hiện tượng acid từ dạ dày trào ngược lên khu vực thực quản. Từ đó, gây nên hàng triệu chứng khó chịu cho người bệnh như ợ chua, ợ nóng, đầy bụng, buồn nôn,…

Hiện nay, trào ngược dạ dày ngày càng phổ biến bởi tính chất của xã hội hiện đại. Bệnh gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của người bệnh, đặc biệt là chất lượng giấc ngủ, dần dần nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các vấn đề về suy kiệt tinh thần, năng lượng.

Không chỉ vậy, nếu không điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày còn là tiền đề cho nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm, loét thực quản: ban đầu, lượng acid trào ngược ít, niêm mạc thực quản chưa tổn thương nhiều. Khi hiện tượng trào ngược ngày càng nặng, thường xuyên, acid dạ dày ăn mòn niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm loét. Lúc này, người bệnh cảm thấy đau ngực, khó nuốt, mất cảm giác thèm ăn,…
• Barrett thực quản: đây là một dạng tiền ung thư thực quản. Mặc dù biến chứng này không phổ biến nhưng lại rất nguy hiểm. Acid dạ dày trào ngược làm thay đổi các tế nào trong mô lót thực quản, dẫn đến các tế bào này dần đỏ lên, tăng nguy cơ mắc ung thư thực quản. Người mắc tình trạng này xuất hiện triệu chứng ợ nóng, khó nuốt, đau ngực,…
• Hẹp thực quản: biến chứng này do tần suất trào ngược ngày càng nhiều dẫn đến lớp niêm mạc thực phẩm tiếp xúc với acid dạ dày quá nhiều. Điều này gây viêm loét ở thực quản. Sau đó, các vết loét sẽ phát triển thành mô sẹo. Các mô sẹo này ngày càng nhiều dẫn đến hẹp thực quản, gây khó nuốt. Khi nuốt cảm giác như vướng, nghẹn ở cổ,…
• Ung thư thực quản: ban đầu không có nhiều biển hiện rõ ràng nhưng về sau sẽ xuất hiện các vấn đề như chảy máu thực quản, đau nhiều, khàn tiếng, giảm cân không rõ nguyên nhân,…

Ngoài ra, acid dạ dày trào ngược còn gây ảnh hưởng đến đường hô hấp. Bởi khi trào ngược lên đường hô hấp, sẽ gây nên các tình trạng viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản. Dần dần sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe chung của phổi, dẫn đến các vấn đề khác như viêm tuyến giáp, viêm tai và gây mài mòn men răng.

Trào ngược dạ dày có gây khó thở không?

Hiện tượng khó thở khi bị trào ngược dạ dày thường xuất phát từ việc axit dạ dày trào lên thực quản, xâm nhập vào đường hô hấp, đặc biệt là khi ngủ. Điều này có thể gây phù nề đường hô hấp và dẫn đến các vấn đề như phản ứng hen suyễn hoặc viêm phổi do hít phải. Khi các triệu chứng khó thở xuất hiện ở người bị trào ngược dạ dày, đây cũng là dấu hiệu cảnh báo về mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân đang ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Việc không điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, có thể xảy ra bất cứ lúc nào khi tình trạng bệnh không được kiểm soát.

Nguyên nhân gây khó thở khi bị trào ngược dạ dày xuất phát chủ yếu từ lượng axit dạ dày dư thừa, tác động đặc biệt đến ống dẫn thở. Thông thường, cơ thể sẽ tự điều chỉnh để sản xuất bazo nhằm trung hòa axit thừa. Tuy nhiên, ở bệnh nhân mắc bệnh trào ngược dạ dày, sự sản xuất axit quá mức làm cho bazo không đủ để trung hòa, gây ra tình trạng dư thừa axit. Điều này làm cho thực quản giãn ra, không đóng kín và từ đó dẫn đến tình trạng khó thở.

Khó thở khi bị trào ngược dạ dày là một triệu chứng phổ biến, xảy ra ở khoảng 45% bệnh nhân. Khó thở có thể là do nhiều nguyên nhân như (2):

• Trào ngược axit dạ dày gây phù nề thực quản: Lượng axit trong dạ dày bị thừa và trào lên thực quản, kích thích niêm mạc thực quản gây phù nề và tạo áp lực chèn ép lên khí quản gây khó thở.
• Viêm phổi hít: Khi thức ăn bị kéo lên vòm họng đi qua ngã ba hầu họng và đi vào phổi có thể gây tình trạng viêm phổi hít. đường thông khí bị tắc, tạo cảm giác khó thở và ngực tức, có thể dẫn tới tình trạng nguy hiểm hơn như suy hô hấp.
• Viêm và co thắt thực quản: Lượng axit khi trào ngược không chỉ gây tắc, mà còn làm cho niêm mạc thực quản bị viêm, kích thích hệ thống thần kinh, gây ra phản xạ co rút và áp lực trực tiếp lên đường thở dẫn đến khó thở.

Nguyên tắc cơ bản khi thiết kế thực đơn cho người trào ngược dạ dày

Để thuyên giảm triệu chứng và bệnh nhanh khỏi, người bệnh cần phối hợp giữa việc dùng thuốc điều trị và chế độ ăn uống. Do đó, nên tham khảo tư vấn dinh dưỡng từ bác sĩ, chuyên dinh để nắm được các nguyên tắc thiết kế thực đơn phù hợp nhất.

Nếu như có điều kiện, có thể tự mình trải nghiệm các khóa học dinh dưỡng, đào tạo dinh dưỡng để hiểu hơn về các chất, nguyên tắc thiết kế thực đơn. Từ đó, biết cách chăm sóc bản thân cũng như người thân trong gia đình luôn khỏe.

Sau đây là nguyên tắc cơ bản khi thiết kế thực đơn cho người trào ngược dạ dày mà bạn có thể tham khảo:

Thực phẩm ít béo, protein nạc

• Các loại thực phẩm ít béo, giàu protein nạc giúp dạ dày dễ dàng tiêu hóa, không gây nên tình trạng khó tiêu, đầy bụng, ợ nóng.
• Những loại thực phẩm thuộc nhóm này bao gồm thịt gia cầm bỏ da như gà, vịt, bồ câu, các loại hải sản, lòng trắng trứng, đậu phụ,…
• Đồng thời, nên chế biến đơn giản như luộc, trần, hấp,… sẽ tốt hơn cho sức khỏe người bệnh thay vì chiên, rán, nướng nhiều dầu mỡ.

Thực phẩm chứa nhiều chất xơ

Chất xơ rất tốt cho hệ tiêu hóa của người bệnh. Không chỉ cải thiện khả năng hấp thu dưỡng chất mà còn giúp ngăn ngừa các bệnh về tiêu hóa: đầy bụng, táo bón,…

Từ đó, hạn chế tình trạng trào ngược, giảm các triệu chứng khó chịu.

Thực phẩm giàu chất xơ phổ biến nhất là:

• Các loại hạt: hạnh nhân, óc chó, hạt chia, hạt lanh, hạt bí, macca,…
• Các loại ngũ cốc nguyên hạt
• Các loại đậu: đậu xanh, đậu đen, đậu trắng, đậu đỏ, đậu Hà Lan, đậu ngự, đậu lăng,…
• Các loại trái cây: táo, chuối, lê, thanh long, đu đủ,…
• Các loại củ quả và rau xanh

Chất béo không bão hòa

Mặc dù chất béo thường được khuyên không bổ sung cho người bệnh, bởi chúng gây khó tiêu. Tuy nhiên, đây chỉ là những chất béo không lành mạnh. Đối với những chất béo lành mạnh còn gọi là chất béo không bão hòa vẫn được bác sĩ khuyên bổ sung trong chế độ ăn của người bệnh trào ngược dạ dày.

• Chất béo không bão hòa có trong các loại hạt dinh dưỡng, cá hồi, đậu phụ.
• Chất béo không bão hòa đơn được tìm thấy nhiều trong các loại dầu thực vật, bơ thực vật: dầu hạt lanh, dầu hướng dương, dầu oliu, dầu mè,…

Các thực phẩm như nghệ, sữa chua, mật ong

Các thực phẩm như nghệ, sữa chua, mật ong luôn được các bác sĩ, chuyên gia khuyên người bệnh trào ngược dạ dày sử dụng.

• Sữa chua với nguồn lợi khuẩn phong phú, rất tốt cho dạ dày để cải thiện các vấn đề liên quan tới tiêu hóa. Đồng thời, lượng lợi khuẩn dồi dào, sữa chua còn giúp tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch bảo vệ sức khỏe cơ thể tốt hơn. Hầu hết những người bệnh trào ngược dạ dày, bổ sung sữa chua thường xuyên giúp thuyên giảm các triệu chứng ợ nóng, ợ chua, đầy hơi tốt hơn.
• Nghệ và mật ong là 2 nguyên liệu vô cùng tốt cho dạ dày, ngay cả với người khỏe mạnh hay người mắc bệnh về dạ dày như trào ngược dạ dày.

Nên lựa chọn những thực phẩm nào khi xây dựng thực đơn cho người trào ngược dạ dày?

Đối với người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản, nếu biết cách chọn và bổ sung thực phẩm tốt sẽ hạn chế các triệu chứng khó chịu. Nếu như khó khăn trong việc chọn lựa thực phẩm phù hợp vào thực đơn cho người trào ngược dạ dày, có thể tham khảo tư vấn dinh dưỡng từ bác sĩ, chuyên gia.

Sau đây là một số thực phẩm tốt cho chế độ dinh dưỡng cho người trào ngược dạ dày nên bỏ túi ngay:

Các loại trái cây ít hoặc không chứa acid

Các loại trái ít hoặc không chứa acid sẽ ít có khả năng gây ra các triệu chứng trào ngược dạ dày hơn so với các loại nhiều acid. Vậy nên, để bổ sung trái cây mỗi ngày, người bệnh nên chọn các loại trái cây không thuộc họ cam quýt như:

• Táo: giàu pectin- chất xơ hòa tan giúp hỗ trợ hoạt động tiêu hóa diễn ra trơn tru hơn, chống táo bón, rất phù hợp với người trào ngược dạ dày – thực quản. Nên chọn bổ sung các loại táo ngọt, tránh táo chua và quả còn xanh.
• Chuối: đây là loại quả dễ tiêu hóa và không gây bất kỳ ảnh hưởng nào cho hệ tiêu hóa. Chuối có khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày bằng cách trung hòa acid trong dạ dày. Không chỉ giàu chất xơ, mà chuối còn giàu kali – một chất điện giải tốt cho hệ tiêu hóa. Những người bị trào ngược dạ dày nên ăn chuối chín, ăn nhai kỹ và sau khi ăn khoảng 30 phút.
• Dưa hấu: là trái cây chứa nhiều nước và có vị ngọt, mát. Chất xơ trong dưa hấu tốt cho hệ tiêu hóa, còn có thể chống lại tiêu chảy.
• Dưa gang: có khả năng trung hòa acid dạ dày nên nhiều chuyên gia khuyên người bệnh bổ sung trong chế độ ăn uống. Không chỉ vậy, quả còn cung cấp nhiều vitamin có khả năng thuyên giảm tình trạng ợ chua, ợ nóng khó chịu do trào ngược dạ dày gây ra.
• Đu đủ chín: Enzyme papain và chymopapain trong đu đủ chín có khả năng phá vỡ các protein khó tiêu hóa. Bổ sung đu đủ chín giúp kích thích hệ tiêu hóa, giảm táo bón, giảm thiểu các triệu chứng khó tiêu, làm dịu dạ dày bằng cách giảm đi nồng độ acid tăng tiết.
• Thanh long: chất xơ hòa tan và nước nhiều, cùng với chất nhầy trong thanh long hoạt động tương tự như lớp màng giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày tránh tổn thương bởi các tác động khác.
• Quả bơ: với đặc tính mềm, dễ tiêu hóa và giàu dinh dưỡng, quả bơ tốt cho người mắc bệnh lý trào ngược dạ dày. Ăn bơ thường xuyên còn giúp cải thiện quá trình tiêu hóa của nhu động ruột. Hàm lượng kali trong bơ còn có tác dụng cải thiện stress, căng thẳng, từ đó, hạn chế đau dạ dày.

Người bị trào ngược dạ dày sử dụng củ gừng

Gừng có đặc tính chống viêm tự nhiên được xem là phương pháp điều trị hoàn toàn tự nhiên cho chứng ợ nóng cũng như một số vấn đề về tiêu hóa khác. Khi bị trào ngược dạ dày có thể sử dụng gừng tươi pha trà gừng hoặc nấu ăn cùng với các thực phẩm khác.

Yến mạch

Yến mạch giàu chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa. Hơn nữa, loại ngũ cốc này còn có thể hấp thụ acid dạ dày, từ đó làm giảm các triệu chứng do trào ngược dạ dày gây ra.

Rau củ quả

Rau củ quả là những thực phẩm nên bổ sung vào chế độ dinh dưỡng cho người trào ngược dạ dày. Bởi không chỉ ít béo, ít đường mà còn giúp giảm lượng acid dạ dày đáng kể. Một số rau củ quả tốt cho bệnh trào ngược dạ dày: đậu cove, bông cải xanh, măng tây, dưa chuột, khoai tây,rau mồng tơi, rau đay, rau dền đỏ,…

Các loại hạt và dầu từ hạt

Các chất béo tốt đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe, trong đó có cả hệ tiêu hóa, Các loại chất béo lành mạnh, tốt cho sức khỏe có thể kể đến là chất béo không bão hòa đơn, chất béo không bão hòa đa, omega-3 và omega-6,…

• Các loại hạt giàu chất béo tốt: hạt chia, óc chó, macca, hạt điều, hạnh nhân, hồ đào,…
• Các loại dầu hạt: dầu hướng dương, dầu hạt lanh, dầu oliu, dầu mè,…

Thịt trắng

Thịt trắng không chỉ cung cấp lượng protein cao mà còn tốt cho tình trạng trào ngược dạ dày. Các loại thịt nạc như ức gà, gà tây, cá, các loại thủy hải sản tươi sống đều ít hàm lượng chất bé giúp dễ tiêu hóa và làm giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày hiệu quả.

Lòng trắng trứng

Lòng trắng trứng tốt cho người bị trào ngược dạ dày hơn lòng đỏ trứng. Bởi lòng đỏ chứa nhiều chất béo có thể gây áp lực cho dạ dày, tăng triệu chứng trào ngược.

Các loại cá

Cá thường ít acid, mà lại cung cấp nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể, nhất là chất béo tốt. Có thể chọn bổ sung các loại cá: cá hồi, cá chép, cá ngừ,…

Bánh mì

Bánh mì tốt cho dạ dày, nhất là những người có dạ dày gặp phải tình trạng tổn thương và trào ngược. Bởi tinh bột trong bánh mì có khả năng thấm hút bớt lượng acid dư thừa do dạ dày tiết ra. Nhờ vậy mà người bệnh sẽ hạn chế được triệu chứng trào ngược dạ dày.

Các loại đậu

Trong các loại đậu có hàm lượng chất xơ cao cũng như nhiều amino acid cần thiết cho sức khỏe của con người. Do đó, những ai bị trào ngược dạ dày nên bổ sung. Tuy nhiên, cân đối hàm lượng vừa phải bởi có thể gây đầy hơi vì giàu carbohydrate như đậu tương, đậu xanh, đậu Hà lan, đậu đen,… Để giảm bớt tình trạng này, nên ngâm các loại đậu qua đêm để làm mềm trước khi chế biến.

Nghệ vàng

Nghệ vàng nổi tiếng là thực phẩm tốt cho dạ dày, tiêu hóa nhờ đặc tính kháng viêm tự nhiên. Có thể sử dụng nghệ tươi trong chế biến món ăn, pha kết hợp mật ong hay sử dụng các loại thuốc từ nghệ.

Sữa chua

Sữa chua là thực phẩm tốt cho những ai mắc trào ngược dạ dày. Trong sữa chua không chỉ có nhiều protein mà còn giàu lợi khuẩn tốt cho hệ tiêu hóa, cải thiện sức đề kháng.

Bên cạnh các thực phẩm nên bổ sung trong thực đơn hằng ngày, người bị trào ngược dạ dày thực quản nên kiêng các thực phẩm sau đây để tránh làm tình trạng thêm nghiêm trọng:

• Thực phẩm có vị chua, chứa nhiều acid: cam, chanh, bưởi, cóc, xoài xanh, mơ, me,…
• Hạn chế các thực phẩm nhiều chất béo, dầu mỡ bởi khiến dạ dày khó tiêu hóa, làm nặng thêm tình trạng đầy hơi, trào ngược. Các món như gà rán, khoai tây chiên, pizza, xúc xích, thực phẩm ăn nhanh, đóng hộp, chế biến sẵn, các món nướng, chiên,…
• Hạn chế ăn cà chua khi đói: trong cà chua chứa nhiều Axit tannic có thể làm tăng nồng độ axit trong dạ dày và làm tình trạng trào ngược thêm tồi tệ.
• Thực phẩm lên men, tái sống: nem chua, dưa chua, kim chi, dưa muối, cà muối,…người bị trào ngược dạ dày nên tránh.
• Hạn chế các thực phẩm khô, cứng, khó tiêu hóa hay các thực phẩm có tính hàn như ngao, ốc, sò,…
• Socola: sẽ khiến dạ dày khó tiêu và hoạt động trì trệ hơn. Bên cạnh đó, trong socola có chất methylxanthine, chất này có khả năng làm giãn cơ thắt thực quản dưới, dễ khiến dịch vị dạ dày bị trào ngược.
• Kiêng bia, rượu, cà phê, trà, thuốc lá, nước ngọt bởi, các loại nước này chứa lượng lớn chất kích thích gây tổn thương cho niêm mạc dạ dày, nhất là bổ sung vào lúc bụng còn đang đói.
• Hạn chế muối: muối không chỉ ảnh hưởng đến tim, huyết áp, đột quỵ mà còn cả dạ dày. Do đó, nên thay đổi thói quen ăn uống, ăn nhạt hơn.
• Hạn chế đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị như hành, tỏi, ớt,…

Mẫu thực đơn cho người trào ngược dạ dày trong 7 ngày

Như đã đề cập, để thiết kế thực đơn cho người trào ngược dạ dày phù hợp nên tham khảo tư vấn dinh dưỡng từ bác sĩ. Bên cạnh đó, còn có thể tham gia đào tạo dinh dưỡng, khóa học dinh dưỡng để am hiểu kiến thức hơn và tự mình thiết kế thực đơn chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Sau đây là thực đơn tham khảo cho người trào ngược dạ dày trong vòng 7 ngày:

Mong rằng với những thông tin trong bài viết về thực đơn cho người trào ngược dạ dày trong bài viết giúp mọi người có thêm kiến thức. Từ đó, có kinh nghiệm trong chăm sóc sức khỏe, lên kế hoạch ăn uống tốt hơn để bảo vệ sức khỏe tốt nhất.

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) được biết đến là một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực Nghiên cứu, Tư vấn và Đào tạo Dinh dưỡng. Nếu còn bất kỳ những thắc mắc nào, bạn có thể liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời.

Đọc thêm các bài viết về thiết kế thực đơn dinh dưỡng: 

• Thực đơn cho người bị bệnh đường ruột
• Xây dựng thực đơn cho người mỡ máu như thế nào?
• Xây dựng thực đơn cho người suy thận mạn