Gợi ý thực đơn 1 tuần cho người bị máu nhiễm mỡ

Bệnh mỡ máu, hay còn được gọi là tăng cholesterol máu, là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến trong xã hội ngày nay. Đây là 1 bệnh lý mà chúng ta không thể xem thường và để cải thiện tình trạng này, chế độ dinh dưỡng phù hợp là rất quan trọng. Bạn có thể tham khảo một số thực đơn 1 tuần cho người bị máu nhiễm mỡ dưới đây.

Mỡ máu là gì? Tìm hiểu về tình trạng mỡ máu

Mỡ máu được phân chia làm 2 loại chính là Cholesterol và triglycerid. Dưới đây là đặc điểm của mỗi loại:

Cholesterol

Cholesterol là 1 loại chất béo có mặt trong màng tế bào của tất cả các mô tổ chức trong cơ thể và được vận chuyển trong huyết tương. Cholesterol có 3 dạng chính là: Cholesterol tốt (HDL-C), Cholesterol xấu (LDL-C) và Cholesterol toàn phần, chiếm tỷ lệ lên đến 60-70%. Phần lớn cholesterol được tổng hợp bởi gan từ các chất béo bão hòa, trong khi một phần nhỏ được hấp thu từ thức ăn như: sữa, trứng, não, thịt đỏ (bò, chó, ngan, dê, cừu), mỡ động vật, lòng bò, lòng lợn, và tôm.

Cholesterol có đặc điểm kém tan trong nước, nên không thể di chuyển trong máu mà cần sự giúp đỡ của lipoprotein (một chất do gan sản xuất và có khả năng tan trong nước để mang theo cholesterol). Cholesterol đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của màng tế bào cơ thể, sản xuất hormone và là thành phần cần thiết của muối mật. Cholesterol tốt (HDL-C) giúp làm mềm mại thành động mạch, cải thiện lưu thông máu và bảo vệ mạch máu, trong khi cholesterol xấu (LDL-C) góp phần vào hình thành xơ vữa trong thành động mạch.

Triglyceride

Triglyceride là chất được hình thành từ sự dư thừa của axit béo không được chuyển hóa thành cholesterol tại gan. Khi có quá nhiều axit béo tự do được hấp thu qua gan, chúng sẽ được chuyển thành cholesterol. Nhưng khi lượng axit béo dư thừa, chúng sẽ được biến thành triglycerid. Tại gan, triglycerid sẽ kết hợp với chất apoprotein (sản xuất bởi gan) và được giải phóng ra khỏi gan dưới dạng lipoprotein có tỷ trọng thấp.

Mỡ máu cao nguyên nhân do đâu?

Mức độ mỡ trong máu cao chặt chẽ liên quan đến thói quen ăn uống và lối sống của mỗi người, đặc biệt là trong trường hợp người cao tuổi. Vì vậy, tình trạng mỡ máu cao là một vấn đề phổ biến ở người lớn tuổi. Trong số các vấn đề liên quan đến tăng cholesterol máu, nguyên nhân phổ biến nhất là do chế độ dinh dưỡng không hợp lý, bao gồm việc tiêu thụ quá nhiều mỡ động vật, phủ tạng động vật, lòng đỏ trứng, sữa toàn phần, bơ, thịt đỏ (chó, bò, trâu) và tôm trong các bữa ăn hàng ngày. Ngoài ra, nguyên nhân cũng có thể đến từ béo phì, thiếu hoạt động vận động, yếu tố di truyền hoặc mắc phải một số bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường ^[1]

Đối với tăng triglycerid, nguyên nhân phổ biến nhất là do tiêu thụ quá nhiều rượu, thực phẩm giàu tinh bột, đường, béo phì, yếu tố di truyền, thiếu hoạt động vận động hoặc có rối loạn gen chuyển hóa. 

Xem thêm: Tinh bột (Carbohydrate) là gì? Tinh bột có trong thực phẩm nào?

Theo ý kiến của bác sĩ Nguyễn Thị Hòa – Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI): “Rối loạn mỡ máu là một trong những yếu tố nguy cơ dẫn tới các bệnh lý nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Do đó, tôi khuyên người bệnh không nên chủ quan với tình trạng bệnh lý này, cần thay đổi chế độ ăn và luyện tập để có thể cải thiện sức khỏe, ở những giai đoạn đầu nếu tích cực thay đổi chế độ ăn thì người bệnh có thể kiểm soát mỡ máu mà không cần dùng thuốc.”

Nguyên tắc “vàng” khi lựa chọn thực phẩm cho người mỡ máu cao

Có 17 loại thực phẩm mà người mỡ máu nên ghi nhớ để bổ sung vào thực đơn hàng ngày của mình để cải thiện sức khỏe:

Lưu ý: Việc áp dụng các loại thực phẩm này trong chế độ ăn cần tuân thủ theo hướng dẫn và tư vấn dinh dưỡng của chuyên gia hoặc bác sĩ.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho bệnh nhân mỡ máu

Dưới đây là các khuyến nghị dinh dưỡng cho người cao tuổi liên quan đến mỡ máu cao:

• Sử dụng dầu thực vật trong các bữa ăn hàng ngày (ưu tiên các loại dầu ép lạnh giàu chất béo không bão hòa đơn như dầu oliu và quả bơ) và thay thịt bằng cá 2-3 lần mỗi tuần.
• Hạn chế ăn tôm, cua, thịt đỏ và lòng động vật.
• Tăng cường tiêu thụ rau và trái cây ít ngọt (ăn trái cây ở dạng miếng không nên xay hoặc ép nước).
• Hạn chế hoặc tránh rượu bia, đặc biệt là nếu có bệnh tim mạch hoặc tăng huyết áp.
• Tránh ăn quá nhiều tinh bột. và các loại đường. Tập thể dục đều đặn, bao gồm các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, chơi cầu lông, tập thể dục dưỡng sinh.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để xét nghiệm mỡ máu, và tuân thủ theo chỉ định và tư vấn của bác sĩ khi mỡ máu cao. Không tự ý mua thuốc để tự điều trị nếu không có kiến thức y tế chuyên môn.

Tham khảo mẫu thực đơn 1 tuần cho người bị máu nhiễm mỡ, thực đơn cho người mỡ máu

Thực đơn 1 tuần cho người bị máu nhiễm mỡ này đảm bảo giữ được sự bổ dưỡng mà không gây bất lợi cho người bệnh mỡ máu cao. Các thực phẩm trong thực đơn này hầu hết được chế biến bằng phương pháp hấp, luộc, không sử dụng dầu mỡ. Ngoài ra, sự bổ sung rau xanh và quả đỏ giàu chất xơ hòa tan và vitamin C từ ổi giúp hạn chế quá trình oxy hóa cholesterol có hại cho cơ thể, đồng thời thúc đẩy tiến trình bài tiết cholesterol xấu ra khỏi cơ thể.

Người mỡ máu kiêng ăn gì?

Người bị rối loạn mỡ máu cần hạn chế một số thực phẩm và thói quen không tốt để duy trì sức khỏe ^[2]:

• Thịt đỏ: Hạn chế tiêu thụ thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu, thịt dê, thịt nai, vì chúng chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa không tốt cho tim mạch. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể ăn được thịt đỏ và nên ưu tiên chọn thịt nạc và loại bỏ phần mỡ, da cũng như giới hạn lượng thịt đỏ hàng tuần.
• Nội tạng động vật: Các nội tạng động vật như gan, thường chứa lượng lớn cholesterol và chất béo.
• Đồ chiên rán: Đồ chiên rán chứa chất béo trans và chất béo không tốt cho sức khỏe tim mạch.
• Thịt chế biến sẵn: Thức ăn chế biến sẵn thường chứa nhiều muối và chất bảo quản. Vì thế người bệnh nên hạn chế tiêu thụ các loại thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói, lạp xưởng và thực phẩm hộp.
• Thực phẩm có đường: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm có đường, bao gồm đường tinh luyện, mật ong, nước ép trái cây, bánh ngọt, kẹo, kem và sữa chua có đường. Đường có thể gây tăng cân, béo phì và rối loạn mỡ máu.
• Đồ uống có cồn: Rượu bia có thể làm tăng mức cholesterol xấu trong máu, gây rối loạn tim mạch.
• Hút thuốc: Hút thuốc gây tăng mức cholesterol xấu trong máu và giảm mức cholesterol tốt.
• Thức ăn quá mặn: Thức ăn có nhiều muối có thể gây tăng huyết áp và gây rối loạn tim mạch.

Ngoài việc hạn chế những thực phẩm và thói quen này, người có rối loạn mỡ máu cũng nên luyện tập thể dục thường xuyên và tham khảo ý kiến bác sĩ để có được chế độ chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Thông qua bài viết trên Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) hy vọng rằng có thể mang đến các mẫu thực đơn cho người bị mỡ máu cao và các thông tin liên quan đến chế độ dinh dưỡng. Tuy nhiên, chúng tôi nhấn mạnh rằng đây chỉ là gợi ý và mỗi bệnh nhân có tình trạng khác nhau. Để thiết kế thực đơn 1 tuần cho người bị máu nhiễm mỡ phù hợp nhất, chúng tôi khuyến nghị bạn tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia, bác sĩ. Họ sẽ có kiến thức và kinh nghiệm để đánh giá tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn và đề xuất một thực đơn phù hợp.

Tài liệu tham khảo: 

• (1): Ibrahim MA, Asuka E, Jialal I. Hypercholesterolemia. [Updated 2023 Apr 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459188/
• (2): Schoeneck M, Iggman D. The effects of foods on LDL cholesterol levels: A systematic review of the accumulated evidence from systematic reviews and meta-analyses of randomized controlled trials. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2021 May 6;31(5):1325-1338. doi: 10.1016/j.numecd.2020.12.032. Epub 2021 Jan 16. PMID: 33762150. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33762150/

Xem thêm các bài viết xây dựng thực đơn:

• Thực đơn cho người bị gan nhiễm mỡ giàu dinh dưỡng
• Thực đơn cho người đau dạ dày dễ tiêu hoá, đủ chất dinh dưỡng
• Mổ ruột thừa nên ăn gì? Thực đơn cho người mổ ruột thừa