Khám, tư vấn dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng, nhẹ cân

Vấn đề suy dinh dưỡng ở trẻ em luôn được quan tâm đặc biệt, nhất là khi tỷ lệ trẻ nhẹ cân, thấp còi ở nước ta luôn rất cao. Tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em cần được phát hiện sớm và có hướng điều trị tích cực. Và câu hỏi được nhiều bậc phụ huynh quan tâm là nên khám, tư vấn dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng ở đâu uy tín? Cùng tham khảo câu trả lời chi tiết qua bài viết sau đây.

Thực trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em

Tỷ lệ suy dinh dưỡng, thấp còi (theo chiều cao/tuổi) ở trẻ em dưới 5 tuổi trên cả nước hiện nay là 19,6% (mức dưới 20%), được xếp vào mức trung bình theo phương pháp phân loại của Tổ chức Y tế thế giới. Việt Nam đang trên đà tiến tới Mục tiêu Dinh dưỡng toàn cầu (giảm 40% suy dinh dưỡng thấp còi trẻ em đến năm 2025). Tuy nhiên, vẫn tồn tại sự chênh lệch giữa các vùng miền về tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi; ở các vùng nông thôn và miền núi, tỷ lệ này đang ở mức cao.

Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em lứa tuổi học đường (5 – 19 tuổi) còn 14,8% (năm 2010 tỷ lệ này là 23,5%) nhưng ngược lại tỷ lệ béo phì tăng mạnh, rất đáng báo động (8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020).

Nguyên nhân trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng

Một số nguyên nhân trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng là:

• Khi bé được sinh ra có cân nặng dưới 2,5kg, trẻ sinh non, dị tật sứt môi hở hàm ếch, mắc bệnh tim bẩm sinh, suy dinh dưỡng bào thai,…
• Bé không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong thời gian 6 tháng đầu hoặc bé cai sữa sớm. Bởi vì sữa mẹ chính là nguồn dưỡng chất hoàn hảo nhất nên các nguyên nhân trên sẽ làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng, suy giảm hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ.
• Chế độ ăn của bé không phù hợp, cha mẹ cho bé ăn dặm sớm, chuẩn bị thức ăn đơn điệu dẫn đến trẻ thiếu chất dinh dưỡng (tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất) hay trường hợp thiếu vi chất như kẽm, sắt, vitamin A, iot.
• Bổ sung dinh dưỡng cho bé quá sớm hoặc quá muộn: Cho ăn dặm sớm khiến bé ít bú sữa mẹ, làm tăng nguy cơ mắc bệnh do bé thiếu chất dinh dưỡng và những yếu tố miễn dịch có trong sữa mẹ. Bên cạnh đó, việc bổ sung dinh dưỡng sớm cho bé sẽ khiến bé dễ bị dị ứng bởi vì hệ tiêu hóa của con chưa thể tiêu hóa được hết các loại protein có trong thức ăn. Cho bé ăn bổ sung quá muộn cũng dễ khiến con bị suy dinh dưỡng, bởi vì sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên.
• Trong 24 tháng đầu đời bé thường xuyên mắc nhiều bệnh, đặc biệt là những bệnh về nhiễm khuẩn như tiêu chảy, viêm phổi, sởi, giun sán,… Các tác nhân này khiến con quấy khóc, chán ăn, dễ suy dinh dưỡng nếu không được chăm sóc cẩn thận.
• Do yếu tố di truyền từ cha mẹ.
• Yếu tố kinh tế, văn hóa, xã hội: Trẻ suy dinh dưỡng thường gặp ở những gia đình có nhiều con, kinh tế khó khăn,… Bên cạnh đó, thói quen nuôi dưỡng lạc hậu, dịch vụ y tế kém phát triển hay chăm sóc kém khoa học cũng là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ.

Suy dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào?  

Suy dinh dưỡng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ trên mọi mặt. Cụ thể là:

• Giảm sức đề kháng: Bé bị suy dinh dưỡng có hệ miễn dịch yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và bệnh lý ở đường ruột.
• Rối loạn tâm lý và học tập: Suy dinh dưỡng có thể ảnh hưởng tới trí não của trẻ, khiến bé dễ bị rối loạn tâm lý và học tập.
• Thiếu năng lượng: Trẻ em suy dinh dưỡng thường bị thiếu năng lượng, khó tập trung khi tham gia các hoạt động vui chơi hoặc học tập.
• Kém phát triển: Suy dinh dưỡng tác động tiêu cực đến sự phát triển của trẻ em, khiến cho bé chậm tăng chiều cao, cân nặng so với trẻ đồng trang lứa.
• Tăng nguy cơ tử vong: Trẻ suy dinh dưỡng, nhẹ cân nếu không được phát hiện và chăm sóc, điều trị kịp thời sẽ dễ bị suy giảm chức năng nội tạng, đột quỵ, suy tim và thậm chí là tử vong.

Vai trò của dinh dưỡng đối với đến sự phát triển của trẻ

Phát triển chiều cao, cân nặng, thể chất của bé

Chế độ dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự tăng trưởng và phát triển của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì và tiền dậy thì. Từ khi bé được sinh ra đến khi dậy thì, tốc độ tăng trưởng về chiều cao, cân nặng chậm dần. Do đó, việc cung cấp đủ năng lượng, dưỡng chất cho bé giai đoạn 0 – 6 tuổi là rất quan trọng để giúp bé tăng trưởng đều đặn, tạo tiền đề cho sự phát triển trong giai đoạn tuổi dậy thì.

Theo các chuyên gia, chiều cao và cân nặng của bé chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố: Dinh dưỡng chiếm 32%, yếu tố di truyền là 23%, vận động thể lực chiếm 20% và phần còn lại là môi trường, ánh sáng, thời gian nghỉ ngơi,…

Phát triển trí não của trẻ

Dinh dưỡng phù hợp giúp phát triển trí não của bé. Theo nhiều nghiên cứu, những trẻ có chế độ dinh dưỡng đầy đủ ngay từ thời kỳ mang thai và giai đoạn đầu đời thường có chỉ số IQ cao hơn so với những trẻ không được cung cấp đủ dinh dưỡng. Nếu bé bị thiếu sắt sẽ có nguy cơ bị giảm nhận thức và tiếp thu chậm ở độ tuổi đi học sau này. Ngoài ra, bé được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng sẽ vận động tốt, có khả năng nhận thức và giao tiếp tốt hơn.

Phòng ngừa, ngăn chặn bệnh lý ở trẻ

Chế độ dinh dưỡng khoa học còn giúp phòng ngừa các bệnh lý suy dinh dưỡng, béo phì ở trẻ mầm non. Thực đơn ăn uống phù hợp sẽ đáp ứng nhu cầu của bé trong các giai đoạn phát triển khác nhau, giúp bé tăng trưởng về mọi mặt. Ăn uống đủ chất dinh dưỡng cũng giúp con đẩy lùi bệnh tật.

Khi nào trẻ cần can thiệp dinh dưỡng?

Khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu suy dinh dưỡng, lúc này cần đưa bé đi khám, tư vấn dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng để có biện pháp can thiệp phù hợp. Một số dấu hiệu nhận biết trẻ bị suy dinh dưỡng đó là:

• Cân nặng theo độ tuổi thấp: Khi trẻ mới sinh ra nặng khoảng 3kg, sau 5 tháng sẽ tăng gấp đôi, tăng gấp ba sau 12 tháng, sau đó mỗi năm tăng thêm 2kg. Khi bé 6 tuổi thì cân nặng cần đạt được 20kg, nếu thấp hơn thì có thể bé bị suy dinh dưỡng. Ngoài ra, có thể đo vòng cánh tay trẻ 1 – 5 tuổi, trẻ bình thường là 14 – 15cm, trẻ suy dinh dưỡng là dưới 13cm.
• Chiều cao kém hơn bình thường: Khi trẻ mới sinh cao khoảng 50cm, sau 6 tháng tăng lên 65cm, 12 tháng là 75cm, 2 tuổi là 85cm, 3 tuổi là 95cm, 4 tuổi là 100cm; sau đó mỗi năng bé sẽ cao thêm khoảng 5cm và khi con 8 tuổi phải cao 120cm. Nếu chiều cao của bé không đạt như tiêu chuẩn thì có thể con bị suy dinh dưỡng, thấp còi.
• Biểu hiện khác: Trẻ suy dinh dưỡng hay quấy khóc, buồn bực, ít vui chơi, kém linh hoạt; các bắp thịt tay chân mềm nhão, bụng có dấu hiệu to dần. Trẻ chậm phát triển vận động như chậm biết lẫy, ngồi, bò, đứng dậy, bước đi.

Ngoài ra, cha mẹ cũng lưu ý giai đoạn dễ bị suy dinh dưỡng ở trẻ để có hướng can thiệp dinh dưỡng phù hợp cho con:

• Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy thấp còi là chỉ tiêu đánh giá dinh dưỡng kém trong thời kỳ bào thai và giai đoạn 2 – 5 tuổi.
• Chiều dài của bé cao nhất vào giai đoạn trước tuần thứ 15 của thai kỳ, trong khi đó cân nặng đạt tối đa vào tuần thứ 32 – 34. Điều này cho thấy rằng mọi can thiệp giúp cải thiện chiều dài của bào thai cần phải được thực hiện càng sớm càng tốt.
• Bé dễ bị suy dinh dưỡng nhất trong thời kỳ 6 – 24 tháng tuổi. Đây là thời điểm trẻ có nhu cầu dinh dưỡng cao, đang tập thích nghi với môi trường và rất nhạy cảm với bệnh tật; nhất là những bé không được bú sữa mẹ, bé sinh ra bị nhẹ cân hoặc trẻ sinh đôi sinh ba.

Cha mẹ có thể xem xét các yếu tố trên và đưa bé đi khám, tư vấn cho trẻ suy dinh dưỡng, nhẹ cân ở những cơ sở uy tín để được các bác sĩ thăm khám, đề nghị phương án can thiệp dinh dưỡng phù hợp cho con.

Tư vấn dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng tại NRECI

Viện Nghiên cứu và Tư vấn dinh dưỡng (NRECI) là địa chỉ uy tín để bố mẹ có thể tư vấn dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng, nhẹ cân, được nhiều cha mẹ lựa chọn sử dụng dịch vụ. Tư vấn dinh dưỡng là gì? Quy trình tư vấn dinh dưỡng tại NRECI như thế nào? Dịch vụ tư vấn dinh dưỡng được thực hiện với các bước cơ bản như sau:

Bước 1. Xác định chính xác tình trạng dinh dưỡng của trẻ

• Các nhân viên y tế của NRECI sẽ tiến hành đo chiều cao, cân nặng của bé.
• Bé được bác sĩ phân tích thành phần cơ thể về khối lượng của cơ – xương – mỡ – nước, tỷ lệ phân bổ cơ và mỡ theo từng thành phần, tỷ lệ mỡ nội tạng và tỉ lệ eo – hông.

Bước 2. Khai thác thực đơn và các vấn đề dinh dưỡng

• Bác sĩ sẽ thăm khám, hỏi về khẩu phần ăn của trẻ trong 24 giờ cũng như các thói quen, sở thích ăn uống hàng ngày của bé để xác định nguyên nhân thiếu năng lượng, nhẹ cân. Bác sĩ cũng đánh giá sơ bộ các nhóm thực phẩm của bé hàng ngày có được cân đối không, có nguy cơ thiếu hụt những chất dinh dưỡng nào.
• Ghi nhận các thông tin liên quan ảnh hưởng tới dinh dưỡng của bé bao gồm vận động, tinh thần, yếu tố môi trường sống, giấc ngủ,…
• Khai thác về các vấn đề bệnh lý mà trẻ gặp phải như: Rối loạn chuyển hóa, bệnh đường hô hấp, tiêu hóa, bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh ở tuyến giáp hay tuyến yên,…

Bước 3. Xét nghiệm cho trẻ và đưa ra chẩn đoán thông qua hình ảnh

• Bác sĩ cho trẻ thực hiện các xét nghiệm vi chất như kẽm, sắt, vitamin D,… xét nghiệm máu (công thức máu, sinh hóa máu),…
• Chụp X-quang, siêu âm theo từng trường hợp cụ thể.

Bước 4. Chuyên gia dinh dưỡng trực tiếp khám và tư vấn

• Cho trẻ khám và tư vấn dinh dưỡng trực tiếp 1 – 1 với bác sĩ
• Bác sĩ tiến hành chẩn đoán nguyên nhân trẻ bị suy dinh dưỡng, nhẹ cân, thấp còi, đưa ra lộ trình và thời gian can thiệp.
• Bác sĩ sẽ tư vấn cách cha mẹ chăm sóc, theo dõi bé trong quá trình điều trị suy dinh dưỡng: Về việc ăn uống, tâm lý, vận động.

Bước 5. Xây dựng thực đơn dinh dưỡng chi tiết theo từng bé

Đây là công đoạn quan trọng, bác sĩ sẽ khai thác kỹ hơn về thói quen cũng như sở thích ăn uống của bé. Tổng kết thông tin, xây dựng thực đơn dinh dưỡng theo trường hợp cụ thể, chi tiết số bữa ăn, lượng ăn, nhóm thực phẩm cần bổ sung; còn cả cách khuyến khích bé ăn, thời gian ăn phù hợp để khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ. Ngoài ra, cha mẹ cũng đóng vai trò quan trọng để cùng bác sĩ và chuyên viên dinh dưỡng theo dõi khả năng dung nạp của bé, tái đánh giá và điều chỉnh phù hợp theo khả năng của trẻ.

Bước 6. Theo dõi và điều chỉnh hằng ngày

Quá trình can thiệp dinh dưỡng giúp trẻ đạt mục tiêu cân nặng và chiều cao là quá trình dài và cần nhiều thời gian. Trong suốt chặng đường này, việc theo dõi là rất quan trọng để đảm bảo rằng trẻ đang ăn theo thực đơn đúng cách và không gặp vấn đề gì.

Bác sĩ tư vấn dinh dưỡng tại NRECI

Ths.Bs. Đặng Ngọc Hùng

• Ths.Bs Đặng Ngọc Hùng hiện đang là Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI).
• Bác sĩ đã từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Tai Mũi Họng Sài Gòn, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
• Giảng viên thỉnh giảng tổ chức phi chính phủ LIFE, Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur, Cao đẳng Đại Việt.
• Tác giả sách “DINH DƯỠNG CÂN BẰNG – ĂN TRONG TỈNH THỨC”, Truyện tranh Dinh dưỡng “HÀNH TRÌNH KHÁM PHÁ DINH DƯỠNG CÙNG GURU”.
• Xem thêm những chia sẻ của BS Hùng tại:
  • Facebook: https://www.facebook.com/dang.ngochung.5
  • TikTok: https://www.tiktok.com/@bshungdinhduong

Bs Nguyễn Thị Kim Hải

Bs Nguyễn Thị Kim Hải tốt nghiệp chuyên ngành Bác sĩ Đa Khoa tại Học viện Quân Y, Bác sĩ Chuyên khoa I Dinh dưỡng tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM. Hiện Bs Hải đang là Trưởng phòng Dinh dưỡng người lớn tại Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng.

 

Bs Nguyễn Thị Hòa

Bs Nguyễn Thị Hoà tốt nghiệp Bs Y học Dự phòng – Đại học Y dược TP.HCM, chứng chỉ Dinh dưỡng Lâm sàng 6 tháng – Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch. Hiện Bs Hòa đang là Trưởng khoa Dinh dưỡng trẻ em tại Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng.

Các phản hồi từ khách hàng khi tư vấn dinh dưỡng tại NRECI

Tại Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng, đội ngũ chuyên viên dinh dưỡng sẽ đồng hành cùng bé để đảm bảo rằng quá trình can thiệp dinh dưỡng đạt được hiệu quả tối ưu nhất. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng và bố mẹ sẽ không cảm thấy “đơn độc” trên hành trình này khi bé có thể không tuân thủ theo chế độ dinh dưỡng được đề ra.

Tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ rất báo động hiện nay. Cha mẹ nên cho con đi khám, tư vấn dinh dưỡng cho trẻ suy dinh dưỡng kịp thời để bảo vệ sức khỏe của bé và giúp con phát triển toàn diện. Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng là địa chỉ uy tín mà cha mẹ có thể yên tâm khi lựa chọn để tư vấn và nhận được lời khuyên từ đội ngũ bác sĩ dinh dưỡng uy tín, từ đó giúp cho việc nuôi con tốt hơn.