ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC: ĐÁNH GIÁ MẬT ĐỘ XƯƠNG, CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ LOÃNG XƯƠNG VÀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ BIỆN PHÁP CAN THIỆP TRÊN PHỤ NỮ MÃN KINH TỪ 45 TUỔI TRỞ LÊN TẠI TỈNH LÂM ĐỒNG NĂM 2022 - NCS: ĐẶNG NGỌC HÙNG

Thực trạng về tình trạng loãng xương hiện nay tại Việt Nam

Loãng xương đã trở nên phổ biến và không ngừng gia tăng trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, tỉ lệ loãng xương ghi nhận cũng tăng dần qua các năm. Ước tính năm 2010, tại Việt Nam có 2,8 triệu người loãng xương [1]. Tỉ lệ loãng xương tại thành phồ Hồ Chí Minh khoảng 39,9% vào năm 2015 ở cả nam và nữ giới từ 45 tuổi trở lên [4]. Trong các nghiên cứu khác, tỷ lệ loãng xương dao động từ 24,6% – 50,5% tuỳ theo phương pháp chẩn đoán, giới tính, độ tuổi tham gia nghiên cứu [2], [3], [5], [6], [7].

Hậu quả của loãng xương

Hậu quả chủ yếu của loãng xương là dẫn đến gãy xương hoặc các chấn thương liên quan đến việc xương trở nên rỗng, hay nói cách khác là giảm mật độ xương. Số liệu thống kê của Trung tâm chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh cho thấy trung bình hàng năm có khoảng 140 trường hợp nhập viện vì gãy xương đùi liên quan loãng xương [1]. Do đó, can thiệp để cải thiện mật độ xương, dự phòng loãng xương là mối quan tâm lớn đối với những người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ mãn kinh. Ngoài các yếu tố không can thiệp được là tuổi, chủng tộc, tiền căn đã gãy xương lúc trưởng thành, mãn kinh,… thì dinh dưỡng và lối sống là hai yếu tố nguy cơ có thể can thiệp đối với bệnh lý loãng xương.

Yếu tố dinh dưỡng

Sự kết hợp giữa canxi và vitamin D, yếu tố vitamin K2 cũng được xem là yếu tố quan trọng, tạo sự kết hợp bền vững trong cải thiện mật độ xương. Tuy nhiên, những nghiên cứu liên quan chủ đề này tại Việt Nam được thực hiện còn hạn chế. Ngoài ra, các nghiên cứu trước đây chủ yếu thực hiện tại các thành phố lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, nơi có điều kiện kinh tế và xã hội thuộc mức cao. Với mong muốn tìm hiểu và làm rõ hơn vai trò của việc bổ sung vitamin K2 kết hợp canxi và vitamin D để cải thiện mật độ xương ở phụ nữ mãn kinh. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu tại Lâm Đồng, một tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên có diện tích lớn thứ 7 cả nước. So với thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, Lâm Đồng có đặc thù tập trung một lượng lớn người dân tộc cũng những điều kiện sống tương đối khác biệt. Kết quả nghiên cứu hiện tại vừa góp phần đánh giá lại các kết quả nghiên cứu trước đó về bổ sung canxi và vitamin D khi thay đổi đối tượng nghiên cứu là người dân tại các thành phố lớn thuộc khu vực đồng bằng sang đối tượng là người dân tại khu vực miền núi Tây Nguyên. Bên cạnh đó, kết quả nghiên còn giúp đưa ra những khuyến nghị về việc sử dụng bổ sung vitamin K2, vitamin D và đậu nành – một loại thực phẩm tự nhiên phù hợp với điều kiện kinh tế tại Việt Nam để cải thiện mật độ xương, nâng cao sức khoẻ và cải thiện chất lượng cuộc sống của phụ nữ mãn kinh.

Mục tiêu nghiên cứu

Xác định mật độ xương, một số yếu tố nguy cơ loãng xương (tuổi, học vấn, nghề nghiệp, số con, BMI, tuổi mãn kinh, thời gian mãn kinh, sử dụng rượu bia, tiền sử gia đình, thể lực, thói quen uống sữa, kiến thức và thực hành) và đánh giá hiệu quả một số biện pháp can thiệp nhằm cải thiện mật độ xương, dấu ấn chu chuyển xương ở phụ nữ mãn kinh từ 45 tuổi trở lên tại tỉnh Lâm Đồng năm 2022 – 2024.

Địa điểm nghiên cứu

Tại cộng đồng dân cư trên địa bàn các huyện, xã tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu mô tả cắt ngang và nghiên cứu can thiệp

Chia thành 3 giai đoạn, 2022 – 2024.

Cỡ mẫu nghiên cứu

=> 650 người (ngẫu nhiên có đối chứng)

Kết quả dự kiến

• Đặc điểm dân số học của đối tượng nghiên cứu
• Đặc điểm về sức khoẻ và hành vi sức khoẻ
• Phân loại mật độ xương của đối tượng nghiên cứu
• Dấu ấn chu chuyển xương của đối tượng nghiên cứu
• Đặc điểm xét nghiệm của 3 phân nhóm trước can thiệp
• Kiến thức về bệnh loãng xương
• Thực hành người dân về phòng chống loãng xương
• Mối liên quan về tuổi, giới, địa dư, nghề nghiệp, học vấn đến bệnh loãng xương
• Mối liên quan giữa sức khỏe và hành vi sức khỏe với loãng xương
• Mối liên quan giữa các thói quen loãng xương, qua phân tích hồi quy đa biến
• Kiến thức người dân về bệnh loãng xương
• So sánh tỷ lệ thay đổi các hành vi liên quan đến loãng xương
• Tình hình suy giảm mật độ xương trước và sau can thiệp
• Tỉ lệ đối tượng có thay đổi nồng độ Osteocalcin và CTX sau 6 tháng can thiệp

MỘT SỐ HÌNH ẢNH TẠI BUỔI THU THẬP SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU GIAI ĐOẠN 

Tài liệu tham khảo

[1]. Bộ môn dinh dưỡng – An toàn thực phẩm, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (2020) Dinh dưỡng học, Nhà xuất bản Y học, tr. 291-314.

[2]. Trần Thị Tô Châu, Vũ Thị Thanh Thủy, Phạm Thị Minh Đức (2002) Nghiên cứu một số biểu hiện lâm sàng về cơ xương khớp và đo mật độ xương gót chân bằng siêu âm trên phụ nữ mãn kinh Hà Nội.

[3]. Bùi Nữ Thanh Hằng (2008) Nghiên cứu tình trạng loãng xương và các yếu tố liên quan của phụ nữ mãn kinh tại tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế, Trường Đại học Y Dược Huế.

[4]. Nguyễn Trung Hòa (2015) Đánh giá hiệu quả một số biện pháp can thiệp cộng đồng phòng chống loãng xương ở người từ 45 tuổi trở lên tại thành 73 phố Hồ Chí Minh, Luận án Tiến sĩ Y học – Chuyên ngành Vệ sinh xã hội học và Tổ chức y tế, Viện Vệ sinh dinh tễ Trung Ương.

[5]. Nguyễn Thị Huyền Trang, Đào Thị Vân Khánh (2009) Bước đầu đánh giá mật độ xương người lớn tuổi bằng máy siêu âm định lượng, Đại học Y Dược Huế.

[6]. Ho-Pham LT, Nguyen UD, Pham HN, Nguyen ND, Nguyen TV (2011) “Reference ranges for bone mineral density and prevalence of osteoporosis in Vietnamese men and women”. BMC Musculoskelet Disord, 12, pp. 182.

[7]. Vu TT, Nguyen CK, Nguyen TL, Le BM, NguyenTrung Le D, Bui TN, et al. (2005) “Determining the prevalence of osteoporosis and related factors using quantitative ultrasound in Vietnamese adult women”. Am J Epidemiol, 161 (9), pp. 824-30.