Những điều thú vị về Vitamin D có thể bạn chưa biết!

Những điều thú vị về Vitamin D mà có thể bạn chưa biết:

1. Vitamin D và Magiê (Mg) là hai chủ đề được nghiên cứu nhiều nhất trong y học với những tác động to lớn đối với sức khỏe và bệnh tật của con người. Đa số người lớn thiếu cả Vitamin D và Magiê nhưng ít được quan tâm nhiều.
2. Nguồn gốc cái tên Vitamin D: Vai trò của chế độ ăn uống đối với sự phát triển của bệnh còi xương được Edward Mellanby xác định từ 1919 – 1920 [1]. Năm 1921, Elmer McCollum đã xác định được một chất có trong một số chất béo có thể ngăn ngừa bệnh còi xương. Vì chất mới được phát hiện là vitamin thứ tư được xác định nên được gọi là vitamin D [1].
3. Năm 1928, giải Nobel Hóa học được trao cho Adolf Windaus, người đã phát hiện ra steroid, 7-dehydrocholesterol, tiền chất của vitamin D.
4. Vào thập kỷ 1930, A Windaus đã phân lập và tổng hợp được Vitamin D từ thực vật.
5. Sang thập kỷ 1960, đã chứng minh chuyển hóa vitamin D không có tác động sinh học trực tiếp mà phải chuyển hóa qua Gan và Thận.
6. Những năm 1970, đã phát hiện ra thụ thể vitamin D (vitamin D receptors) và nghiên cứu như là một hormone.
7. Đúc kết lại định nghĩa: Vitamin D không phải là một vitamin mà là một hormon. Nó được cơ thể sản xuất ra dưới tác động trực tiếp của tia cực tím B (UV-B) trên da. Chịu trách nhiệm tăng trưởng và bảo vệ cơ thể.
8. Nguồn vitamin D:

• Từ chế độ ăn, uống: Vitamin D hầu như không có trong thức ăn, chỉ tồn tại trong một số loại cá biển (nhưng phải là cá biển béo). Do đó, chế độ ăn uống thông thường rất dễ bị thiếu hụt vitamin D.
• Từ quá trình quang tổng hợp (photosynthesis). Dưới tác động của tia cực tím B, 7-dehydrocholesterol dưới da chuyển hóa thành vitamin D3. Vì vậy, vitamin D3 này còn được gọi là “vitamin mặt trời”.
• Từ thuốc và thực phẩm chức năng: là dạng được sử dụng phổ biến nhất hiện nay.

9. Nhu cầu khuyến nghị vitamin D (Việt Nam) (1µg = 40 IU).

10. Nhu cầu khuyến nghị vitamin D (Châu Âu) (EUROPEAN COMMISSION)

11. Con đường đi của vitamin D trong cơ thể

12. Vai trò của vitamin D với sức khỏe

• Vai trò chính cốt hóa xương
• Vận chuyển canxi về phôi thai
• Tăng cường canxi vào tuyến sữa
• Đáp ứng cho nhu cầu miễn dịch
• Biệt hóa tế bào, phát triển tế bào da, lông, tóc móng
• Hoạt động của cơ
• Kiểm soát, tổng hợp Insulin
• Phòng ngừa, điều trị ung thư.
• Phòng ngừa, điều trị các rối loạn tâm thần…

Có khoảng 30.000 gen trong cơ thể, vitamin D đã được chứng minh là ảnh hưởng đến khoảng 3.000 gen. Vitamin D điều chỉnh hơn 1.000 các quá trình sinh lý khác nhau. Đó là lý do chính nó ảnh hưởng đến rất nhiều bệnh, từ ung thư và bệnh tự kỷ đến bệnh tim và viêm khớp dạng thấp…

Hãy tưởng tượng một tòa nhà cao tầng với rất nhiều phòng. Hãy tưởng tượng rằng hàng ngàn cánh cửa trong tòa nhà chọc trời này chỉ có thể được mở hoặc đóng bằng một chìa khóa duy nhất. Bạn có thể so sánh tòa nhà chọc trời này với mọi tế bào của hệ miễn dịch và chìa khóa là vitamin D (Coimbra Protocol)

Vitamin D là một chất điều chỉnh gene quan trọng. Khi bạn có đủ vitamin D trong cơ thể, nó liên kết với các thụ thể vitamin D nằm khắp cơ thể, từ đó nó hành động như một chìa khóa để mở cánh cửa ngôn từ [2].

13. Vitamin D2 và Vitamin D3 [3]

Vitamin D có hơn 10 dạng khác nhau nhưng hay dùng: D2 (ergocalciferol) và D3 (cholecalciferol)

Nghiên cứu tháng 01 năm 2011 Tạp chí Clinical Endocrinology & Metabolism thấy D3 hiệu quả hơn D2 87% (có nghiên cứu: gấp 300 lần).

14. Hậu quả của việc thiếu Vitamin D (có ảnh hưởng hoặc liên quan)

• Bệnh còi xương
• Loãng xương
• Các vấn đề về răng
• Bệnh nhiễm khuẩn
• Bệnh ung thư
• Tiểu đường
• Tâm thần và tự kỷ
• Phụ nữ mang thai

15. Có nên tắm nắng? [4]

TẮM NẮNG: Mặt trời là làn da rám nắng của bé, giúp bé phát triển bình thường. Nó cung cấp cho cơ thể sức mạnh để sử dụng thực phẩm giúp xây dựng xương thẳng, cơ bắp mạnh mẽ, và cũng như hình thành răng.

Một đứa trẻ cần mặt trời nhất khi đang phát triển nhanh nhất trong thuở nhỏ, trẻ cũng cần cái gọi là “ánh nắng mặt trời đóng chai” – dầu gan cá. Nếu không có đủ ánh nắng mặt trời và dầu gan cá, trẻ có thể phát triển bệnh còi xương; xương không phát triển bình thường, cơ bắp sẽ nhão, làn da nhạt, chậm mọc răng và chậm tập đi.

Các tia làm xẫm da và ngăn ngừa bệnh còi xương, là tia cực tím (UVB): không xuyên qua quần áo cũng không xuyên qua cửa kính. .

Những tài liệu tham khảo đầu tiên về tác dụng sinh lý của ánh sáng mặt trời

• Khoảng năm 400 trước Công nguyên, Hippocrates, cha đẻ của y học, thường xuyên kê đơn tắm nắng như là một điều trị nhiều loại bệnh tật. Trong cơ sở y tế của mình trên đảo Cos, ông có một phòng tắm nắng lớn cho bệnh nhân tiếp xúc với lượng ánh sáng mặt trời tối đa như một phần của liệu pháp.
• Nhà triết học La Mã Aulus Cornelius Celsus (năm 25 trước Công nguyên đến 50 sau Công nguyên) khuyến cáo những người mắc bệnh u sầu nên sống trong không gian tràn ngập ánh sáng.
• Năm 1863, Florence Nightingale đã kêu gọi các nhà thiết kế bệnh viện các phòng bệnh được chiếu sáng rực rỡ bởi ánh sáng mặt trời tự nhiên.
• Nghiên cứu gần đây cũng xác nhận rằng ánh nắng mặt trời là một yếu tố chính quyết định sức khỏe con người.
• Herodotus đến thăm chiến trường nơi Cambyses (525 trước Công nguyên) đã kiểm tra hộp sọ của người Ba Tư và người Ai Cập đã bị giết. Ông lưu ý rằng các hộp sọ của Ba Tư rất mỏng manh đến nỗi vỡ ngay cả khi bị đánh bằng đá cuội, trong khi hộp sọ của người Ai Cập rất chắc và hiếm khi bị vỡ ngay cả khi bị đập bằng đá. Người Ai Cập nói với Herodotus rằng điều này là do họ đi đầu trần từ thời thơ ấu và phơi đầu ra ánh sáng mặt trời. Mặt khác, người Ba Tư che đầu bằng mũ, che kín người họ và làm cho họ yếu đi.

UV-B → D, Hiểu tầm quan trọng của việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời đối với sức khỏe, ngày 12 tháng 11 năm 2020, bởi Perry Holman, Giám đốc Điều hành, Hiệp hội Vitamin D

• Mức vitamin D tự nhiên – có thể đạt được bằng cách tiếp xúc với tia cực tím thường xuyên.
• Có rất nhiều lợi ích sức khỏe khác không liên quan đến Vitamin D mà hiện nay dường như gắn liền với việc tiếp xúc với tia UV thường xuyên – không chỉ đối với vitamin D được tạo ra từ tia UV.

Ví dụ:

+ Nitric Oxide (NO) làm giãn mạch và giảm huyết áp làm giảm CVD

+ Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh không chỉ liên quan đến tâm trạng mà còn liên quan đến nhận thức, điều chỉnh hành vi ăn, lo lắng, hung hăng, đau đớn, hoạt động tình dục và giấc ngủ

+ Endorphins được giải phóng vào máu trong quá trình tiếp xúc với tia cực tím, có thể đến não với nồng độ đủ để cải thiện tâm trạng và thư giãn, giảm trầm cảm và giảm đau

+ Melatonin có tác dụng chống oxy hóa mạnh

+ Tia UV điều trị các triệu chứng và có thể giúp ngăn ngừa các bệnh về da như bệnh vẩy nến, bệnh chàm, bệnh bạch biến, mụn trứng cá

+ Tia UV điều chỉnh nhịp sinh học – đồng hồ sinh học, ảnh hưởng đến tâm trạng, giấc ngủ và nhận thức

16. Tắm nắng như thế nào là đúng?

Khuyến cáo: Một lượng nhỏ tia cực tím rất cần thiết cho việc sản xuất vitamin D ở người, nhưng việc tiếp xúc quá nhiều có thể dẫn đến các ảnh hưởng sức khỏe cấp tính và mãn tính đối với da, mắt và hệ miễn dịch.

• Không tắm nắng cho trẻ < 12 tháng.
• Không tắm nắng buổi sáng và chiều muộn
• Tắm 5 – 15 phút tùy theo mùa
• Không để ánh nắng chiếu vào vùng mặt
• Tắm nắng khi bóng nắng ngắn hơn chiều cao cơ thể (khoảng 9h -15h)
• Cho đến khi da hồng, ấm lên…
• Khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời đòi hỏi phải cân bằng giữa nguy cơ tổn thương da và ung thư da
• Khi nào trong ánh nắng có tia UVB? Thời điểm chiều cao của bạn cao hơn cái bóng của bạn, là thời điểm cơ thể bắt đầu tổng hợp Vitamin D.

17.  Đồng yếu tố (Co-Factor)

•  Vitamin D hoạt động hiệu quả nhất khi có đủ các đồng yếu tố. Có khoảng hơn 20 đồng yếu tố : vitamin K2, Can xi, Clo, Crom, Coban, Borron, Flo, Iốt, Sắt, Magiê, Mangan, Molipden, Phốt pho, Kali, Selen, Lưu huỳnh, Natri, Vanadium , kẽm…

Biên soạn: Trung Nguyen
Biên tập: Thu Hà

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Rajakumar K (2003). Vitamin D, cod-liver oil, sunlight, and rickets: a historical perspective. Pediatrics 112 (2): e132-5.

[2]. John Cannell, MD. Tình trạng sức khỏe: Tự kỷ. Blog & bản tin của hội đồng vitamin D, tháng 5 năm 2018.

[3]. Houghton, Lisa A. and Vieth, Reinhold. “The case against ergocalciferol (vitamin D2) as a vitamin supplement.” The American Journal of Clinical Nutrition. October 2006. Vol. 84 no. 4. 694-697. Web. http://ajcn.nutrition.org/content/84/4/694.full

[4]. Dr.Mercola; Vitamin D Wiki ; Vitamin D council; Health Effects of Ultraviolet Radiation Publication member EPA 100-F-10-018; Present Knowledge in Nutrition-10th Edition; Vitamin D-physiology Molecularbiology, and Clinical . applications. Second Edition