5+ dấu hiệu đột quỵ nhẹ cần nhận biết sớm

Đột quỵ là nỗi lo lắng của rất nhiều người, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Trong số các trường hợp bị đột quỵ, có cả đột quỵ nhẹ và đột quỵ nặng. Đột quỵ nhẹ khá thường gặp và cũng rất nguy hiểm nếu không được can thiệp sớm. Bạn có biết dấu hiệu đột quỵ nhẹ, cách sơ cứu như thế nào không? Nếu chưa rõ, hãy tham khảo giải đáp từ chuyên gia Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng dưới đây nhé!

Tìm hiểu về đột quỵ nhẹ

Trước khi tìm hiểu dấu hiệu đột quỵ nhẹ, chúng tôi sẽ chia sẻ đến bạn một số thông tin cơ bản về hiện tượng này. Đột quỵ nhẹ còn gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ nhỏ – là tình trạng máu ngừng chảy tới não trong một thời gian ngắn. Nó không gây chết các tế bào não như trong cơn đột quỵ thực sự. Mặc dù vậy, nó cũng có các triệu chứng tương tự cơn đột quỵ và đó là một tín hiệu báo động cho khả năng bị đột quỵ trong tương lai.

Thường thì cơn đột quỵ nhẹ chỉ tồn tại trong khoảng thời gian dưới 24 giờ và có thể kéo dài chỉ trong vài phút hoặc 1 – 2 giờ. Có nghiên cứu cho thấy có đến 90% trường hợp thiếu máu thoáng qua sẽ hết đi trong vòng 4 giờ mà không gây ra hậu quả nào.

Tình trạng này chủ yếu do sự thiếu hụt tạm thời một lượng máu cung cấp cho não. Máu cung cấp dinh dưỡng cho não và hệ thần kinh chiếm khoảng 15% tổng lượng máu trong cơ thể. Khi quá trình cung cấp máu bị gián đoạn thì sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của não và các cơ quan khác trong cơ thể.

Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ, cơn thiếu máu não thoáng qua có thể làm giảm tới 20% tuổi thọ của người bệnh. Khoảng 10 – 15% trong số họ có nguy cơ bị đột quỵ trong 3 tháng sau cơn thiếu máu não thoáng qua, trong đó 50% có thể bị đột quỵ trong 48 giờ sau khi bị đột quỵ nhẹ.

Ai có nguy cơ đột quỵ?

Theo CDC ⁽¹⁾, những người thuộc các trường hợp sau đây có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn bình thường:

• Yếu tố gia đình: Nếu một số thành viên trong gia đình có tiền sử đột quỵ nhẹ thì nguy cơ bạn gặp tình trạng tương tự sẽ tăng lên.
• Tuổi: Những người cao tuổi, đặc biệt là trên 55 tuổi, có tỷ lệ cao hơn gặp phải các dấu hiệu đột quỵ nhẹ.
• Giới tính: Nam giới thường phải đối mặt với nguy cơ bị đột quỵ nhẹ nhiều hơn so với nữ giới. Tuy nhiên, dù nam giới mắc bệnh nhiều hơn, trên 50% số trường hợp tử vong liên quan đến đột quỵ nhẹ lại là phụ nữ.
• Tiền sử đột quỵ: Nếu bạn từng bị đột quỵ trước đây, khả năng tái phát cơn thiếu máu não thoáng qua có thể tăng gấp khoảng 10 lần.
• Mắc bệnh hồng cầu hình liềm: Hay còn được biết đến là thiếu máu hồng cầu hình liềm. Tế bào máu hình liềm chở oxy rất kém và dễ bị mắc kẹt trong thành động mạch, làm trở ngại lưu lượng máu đến não.
• Tăng huyết áp: Là nguyên nhân phổ biến nhất gây đột quỵ. Cơn thiếu máu thoáng qua là dấu hiệu cho thấy một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng hơn có thể xảy ra trong tương lai. Việc kiểm soát tốt huyết áp đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ trong tương lai.
• Lạm dụng chất kích thích: Bao gồm việc tiêu thụ quá nhiều rượu, hút thuốc lá,… dễ dẫn đến các bệnh tim mạch và đột quỵ.
• Thừa cân, béo phì, thiếu vận động: Những người có thừa cân, béo phì và ít tập thể dục có tỷ lệ cao bị đột quỵ.

Dấu hiệu đột quỵ nhẹ cần nhận biết sớm

Các bác sĩ hiện nay nhận biết đột quỵ theo quy tắc BE FAST. Nguyên gốc của BE FAST⁽²⁾ là từ viết tắt của FAST, một cụm từ được Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) cùng nhiều tổ chức khác sử dụng nhằm giúp bệnh nhân và người thân dễ nhớ các triệu chứng đột quỵ nhẹ, nhằm nhận biết sớm và cấp cứu kịp thời khi bị đột quỵ.

BE FAST bao gồm sáu chữ cái, mỗi chữ cái mô tả một dấu hiệu giúp nhận biết sớm đột quỵ:

• B (BALANCE): Đại diện cho triệu chứng mất thăng bằng, chóng mặt đột ngột, đau đầu dữ dội và khả năng phối hợp vận động bị suy giảm.
• E (EYESIGHT): Thể hiện mất thị lực hoặc thị lực giảm mạnh ở một hoặc cả hai mắt.
• F (FACE): Miêu tả sự biến đổi khuôn mặt, bao gồm tình trạng liệt, méo miệng hoặc lệch môi trên một bên, thể hiện rõ nhất khi bệnh nhân cười.
• A (ARM): Cho thấy sự khó khăn hoặc mất khả năng cử động của tay chân, cảm giác tê liệt ở một bên cơ thể. Cách nhanh nhất để kiểm tra là yêu cầu bệnh nhân nâng cả hai tay lên và giữ chúng cùng một lúc.
• S (SPEECH): Biểu thị khó nói, phát âm không rõ, nói lắp chữ hoặc nói ngọng khác thường. Bạn có thể kiểm tra dấu hiệu bị đột quỵ này bằng cách yêu cầu người bệnh lặp lại một câu đơn giản bạn vừa nói.
• T (TIME): Khi bất kỳ triệu chứng trên xuất hiện đột ngột, ngay lập tức gọi số 115 hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu ngay.

Cách sơ cứu khi có dấu hiệu đột quỵ

Cách sơ cứu người có dấu hiệu đột quỵ

Đột quỵ có thể khiến bệnh nhân mất thăng bằng hay bất tỉnh, bị ngã. Nếu thấy bản thân hoặc người khác có dấu hiệu đột quỵ nhẹ, bạn hãy làm theo các bước sau:

Bước 1: Liên hệ cấp cứu khẩn cấp

Nếu bạn đang có biểu hiện đột quỵ, hãy nhờ người khác gọi cứu hộ và cố gắng giữ bình tĩnh trong khoảng thời gian này để chờ cấp cứu.

Nếu bạn đang chăm sóc cho người bị đột quỵ, đảm bảo rằng họ đang nằm ở vị trí an toàn và thoải mái, mặc quần áo mát mẻ. Với trẻ em, hãy đặt trẻ nằm nghiêng một bên, đầu hơi nâng lên để phòng ngừa trường hợp trẻ bị nôn mửa.

Bước 2: Thực hiện sơ cứu cho người bị đột quỵ

• Kiểm tra xem người bệnh vẫn đang hô hấp hay không. Nếu không thấy sự chuyển động của hơi thở, thực hiện các bước hô hấp nhân tạo.
• Nếu người bệnh khó thở, hãy nới lỏng quần áo và các phụ kiện như cà vạt, khăn cổ, thắt lưng để bệnh nhân hô hấp dễ dàng hơn.
• Nếu bệnh nhân bị ngừng tim, thực hiện thao tác xoa bóp tim ngoài lồng ngực. Sử dụng khăn tay quấn quanh ngón tay trỏ để lấy sạch đờm hoặc dãi nước bọt trong miệng của người bệnh.
• Loại bỏ răng giả của người bệnh (nếu có) để tránh nguy cơ hóc hoặc sặc. Tuyệt đối không được đưa thức ăn, nước uống hay bất kỳ vật gì vào miệng của người bệnh.
• Bình tĩnh động viên, trấn an người bệnh.
• Đắp chăn để giữ cho cơ thể người bệnh ấm áp.
• Nếu tay chân của người bệnh yếu, cần sự hỗ trợ từ nhiều người để di chuyển họ.
• Theo dõi người bệnh để phát hiện bất kỳ thay đổi nào.

Bước 3: Ghi nhớ và cung cấp thông tin về tình trạng của người bệnh

Hãy ghi nhớ nguyên nhân, triệu chứng, cũng như các thông tin có xảy ra té ngã, va đập đầu hay không của người bệnh để cung cấp thông tin cho nhân viên y tế.

Những sai lầm cần tránh khi sơ cứu đột quỵ

• Không đặt nạn nhân ở tư thế nằm ngửa mà nên đặt họ nằm nghiêng. Tư thế nghiêng này giúp ngăn chặn tình trạng nôn mửa (nếu có), đảm bảo dịch nôn thoát ra ngoài một cách dễ dàng mà không làm tắc nghẽn đường thở hay gây suy hô hấp. Ngược lại, nằm ngửa có thể dẫn tới hiện tượng tụt lưỡi xuống họng, gây cản trở hô hấp hoặc tắc nghẽn đường thở (đặc biệt khi người bệnh ở trạng thái bất tỉnh).
• Không được tự ý cho người bệnh đột quỵ ăn uống hay sử dụng thuốc.
• Không được tự ý sử dụng kim chọc vào 10 ngón tay hay chân của người bệnh.
• Không được cạo gió cho người bệnh đột quỵ
• Không được để bệnh nhân nằm một chỗ quá lâu mà không liên hệ đưa họ đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ.

Các biến chứng nguy hiểm của đột quỵ

Sau khi tìm hiểu về các dấu hiệu đột quỵ nhẹ, bạn đọc cần nắm được những biến chứng nguy hiểm của tình trạng này để chủ động phòng tránh. Những biến chứng đó là:

Tác động xấu tới khả năng vận động

Liệt vận động là một trong những biểu hiện thường gặp nhất sau khi trải qua một cơn đột quỵ. Tình trạng này có thể diễn ra trong thời gian ngắn hoặc thậm chí kéo dài suốt cuộc đời. Liệt vận động là tình trạng giảm khả năng di chuyển của một cơ quan hoặc một phần cơ thể, bao gồm: Liệt mặt, liệt tay chân, liệt nửa người, cảm giác tê bì và khó chịu trên cơ thể

Có tới 92% bệnh nhân mắc đột quỵ gặp phải tình trạng liệt vận động, khiến cho họ phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày và cần sự hỗ trợ từ gia đình.

Thực tế, di chứng liệt vận động có thể phục hồi nhanh chóng trong những trường hợp tổn thương không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, cũng tồn tại những trường hợp tình trạng này kéo dài, gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe như cứng khớp, nhiễm trùng đường tiết niệu,… Ngoài ra, việc nằm một chỗ quá lâu cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tuần hoàn máu.

Suy giảm khả năng nhận thức

Tai biến mạch máu não gây hại cho não bộ, dẫn đến suy giảm trí tuệ và giảm khả năng nhận thức của người bệnh. Nhiều chuyên gia đánh giá rằng đây là một biểu hiện nặng nề nhất của di chứng đột quỵ đối với bệnh nhân.

Các triệu chứng bao gồm: Hay quên, thỉnh thoảng thiếu tỉnh táo, giảm khả năng ghi nhớ thông tin mới, không nhớ được người thân,… Tình trạng này có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống hàng ngày cũng như công việc của người bệnh, đặc biệt khi họ cần thực hiện những nhiệm vụ phức tạp, yêu cầu tư duy và khả năng ghi nhớ tốt.

Rối loạn ngôn ngữ

Sau khi trải qua tai biến, khả năng sử dụng ngôn ngữ của người bệnh có thể bị ảnh hưởng do sự tổn thương của bộ não. Cụ thể, người bệnh có thể gặp những biểu hiện như:

• Thường nói lắp bắp, nói ngọng
• Giao tiếp một cách chậm chạp
• Gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ thích hợp để diễn đạt ý kiến và suy nghĩ của mình.

Rối loạn cảm xúc

Tình trạng rối loạn cảm xúc cũng là vấn đề nhiều bệnh nhân đột quỵ đang phải đối mặt. Nguyên nhân là do: Lo lắng về bệnh tật hay cảm thấy tự ti, cho rằng mình trở thành gánh nặng đối với những người thân trong gia đình. Nếu không được quan tâm, chia sẻ, chăm sóc, động viên hợp lý, thường xuyên, người bệnh đột quỵ rất dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát, tự dằn vặt bản thân, cáu giận vô cớ, thậm chí nặng hơn có thể dẫn đến trầm cảm.

Rối loạn tiểu tiện

Sau khi trải qua cơn đột quỵ, nhiều người bệnh có thể đối mặt với tình trạng mất kiểm soát trong việc tiểu tiện. Nguyên nhân có thể xuất phát từ tình trạng yếu liệt hoặc sự rối loạn trong hệ thống cơ vòng. Tình trạng này có thể tăng khả năng nhiễm trùng và viêm đường tiết niệu nếu người bệnh không được quan tâm chăm sóc và duy trì vệ sinh cơ bản.

Trên đây là một số dấu hiệu đột quỵ nhẹ cùng cách xử trí cơ bản mà bạn đọc cần nắm vững để chủ động phòng ngừa, áp dụng khi cần. Đặc biệt, để có sức khỏe tốt hơn cũng như giảm nguy cơ mắc các vấn đề về tim mạch, đột quỵ bạn đọc có thể tham khảo các khóa học dinh dưỡng tại NRECI để biết được cách chăm sóc bản thân, gia đình hiệu quả.

Nguồn tài liệu tham khảo:

• (1): https://www.cdc.gov/stroke/risk_factors.htm
• (2): https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/STROKEAHA.116.015169