Huyết áp thay đổi do những yếu tố nào? Cách kiểm soát và ổn định huyết áp

Huyết áp thay đổi do những yếu tố nào? Trang bị các kiến thức cần thiết về sức khỏe đặc biệt là những kiến thức liên quan đến huyết áp là điều không thể bỏ qua nhằm giúp những bệnh nhân cũng như người nhà phòng ngừa một cách chủ động các nguy cơ gây hại cho sức khỏe liên quan đến các bệnh huyết áp. Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) cung cấp các kiến thức liên quan đến huyết áp nhằm giải đáp cũng như trả lời cho các thắc về những yếu tố gây nên sự thay đổi của huyết áp và các biện pháp phòng ngừa qua bài viết dưới đây.

Định nghĩa huyết áp là gì? Các phân độ huyết áp

Khi dòng máu lưu thông trong các mạch máu để đưa máu đến các cơ quan trong cơ thể nuôi dưỡng sẽ tác động lên thành động mạch một áp lực và áp lực này được gọi là huyết áp. Huyết áp phụ thuộc vào hai yếu tố chính hình thành đó là sức cản của thành động mạch và lực đẩy của tim khi co bóp tạo nên áp lực đưa máu đi nuôi cơ thể.

Huyết áp trong cơ thể người được biểu thị bởi hai chỉ số là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Trong đó ⁽¹⁾:

• Huyết áp tâm thu hay huyết áp tối đa: Là áp lực được tạo ra khi tim ở kỳ tâm thu co bóp tạo lực đẩy đưa máu đi nuôi cơ thể.
• Huyết áp tâm trương hay huyết áp tối thiểu: Là áp lực khi tim ở kỳ tâm trương và giãn ra để nhận máu về.

Các phân độ của huyết áp đối với người trưởng thành:

• Huyết áp bình thường: Chỉ số của huyết áp bình thường với huyết áp tâm thu nằm trong khoảng từ 90 đến 129 mmHg. Huyết áp tâm trương nằm trong khoảng từ 60 đến 89 mmHg.
• Huyết áp cao: Chỉ số huyết áp tâm thu > 130 mmHg hoặc Huyết áp tâm trương > 90 mmHg.
• Huyết áp thấp: Chỉ số huyết áp tâm thu < 90 mmHg hoặc Huyết áp tâm trương < 60 mmHg.

Bất kỳ một biểu hiện nào về các chỉ số huyết áp bất thường như cao hơn hoặc thấp hơn đều là các dấu hiệu cảnh báo liên quan đến sức khỏe người bệnh. Do đó, bệnh nhân cần theo dõi để có biện pháp xử lý kịp thời đặc biệt là những bệnh nhân nguy cơ với các bệnh liên quan đến tim mạch. Vậy huyết áp thay đổi do những yếu tố nào? Cùng tiếp tục tìm hiểu với chúng tôi với những kiến thức bên dưới.

Tầm quan trọng của việc theo dõi huyết áp

Huyết áp là chỉ số quan trọng trong cơ thể nhằm đánh giá các nguy cơ bệnh lý liên quan đến tim mạch đồng thời cũng cảnh báo về tình trạng sức khỏe của mỗi người. Để bảo vệ sức khỏe thì cần theo dõi các chỉ số huyết áp bằng việc thực hiện đo huyết áp tại nhà. Đặc biệt đối với các bệnh nhân có tiền sử tăng/giảm huyết áp, bệnh nhân mắc các bệnh lý liên quan đến tim mạch như rối loạn nhịp tim, suy tim, hở van tim,…thì việc theo dõi và đo huyết áp tại nhà có vai trò quan trọng. Nên ngoài việc khám sức khỏe định kỳ để đo huyết áp thì các đối tượng bệnh nhân trên cần có máy đo huyết áp tại nhà để có thể tự đánh giá được huyết áp và kiểm soát huyết áp tại nhà.

Việc kiểm soát huyết áp tại nhà giúp phòng tránh các nguy cơ liên quan đến tai biến, biến chứng nguy hiểm do huyết áp gây ra. Ngoài ra, việc đo huyết áp và kiểm soát huyết áp tại nhà còn giúp người bệnh có thể tự điều chỉnh chế độ sinh hoạt và ăn uống mỗi ngày cho hợp lý bởi việc ăn uống không điều độ cũng là nguyên nhân gây nên các bệnh lý tăng/giảm huyết áp đặc biệt đối với bệnh nhân có tiền sử bị tiểu đường.

Thực tế lâm sàng cho thấy khi đo huyết áp thường có hai hiện tượng đặc trưng:

• Tăng huyết áp áo choàng trắng: Khi bệnh nhân bị tăng huyết áp đột ngột khi đến bệnh viện để kiểm tra sức khỏe và khi đo ở nhà thì huyết áp bình thường.
• Tăng huyết áp giấu mặt: Khi bệnh nhân bị tăng huyết áp khi đo tại nhà nhưng khi đến bệnh viện kiểm tra thì huyết áp lại bình thường.

Việc đo huyết áp tại nhà giúp bệnh nhân cung cấp thêm các thông tin một cách chính xác và đúng để bác sĩ có hướng điều trị cho bệnh nhân một cách đúng nhất.

Huyết áp thay đổi do những yếu tố nào?

Huyết áp thay đổi do những yếu tố nào? Chỉ số huyết áp trong cơ thể người đã được chứng minh lâm sàng rằng bị thay đổi bởi các yếu tố khác nhau. Dưới đây là các yếu tố có thể gây thay đổi chỉ số huyết áp trong cơ thể ⁽²⁾:

• Ăn quá mặn và nhiều muối: Khi cơ thể hấp thụ một lượng muối quá nhiều so với tiêu chuẩn sẽ khiến cho lượng natri trong máu tăng cao khiến mất cân bằng điện giải làm cho cơ thể dễ bị tăng huyết áp.
• Tuổi tác: Trên lâm sàng đã chứng minh tỷ lệ người cao tuổi thường có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp cao hơn so với người trẻ tuổi. Nguyên nhân do tuổi càng cao thì thành mạch máu dần mất đi độ đàn hồi do bị xơ cứng khiến áp lực máu tăng lên gây cao huyết áp ở người cao tuổi.
• Sử dụng quá mức các chất kích thích: Các loại chất kích thích như rượu, chè, thuốc lá, cà phê là những loại thực phẩm dễ gây cao huyết áp và mắc các bệnh liên quan đến cao huyết áp nếu như sử dụng thường xuyên với mức độ quá nhiều.
• Người thừa cân, béo phì: Cân nặng là một trong những yếu tố liên quan mật thiết đến các chỉ số huyết áp trong cơ thể. Đối với người bị thừa cân béo phì thường có nguy cơ cao đối với bệnh cao huyết áp.
• Sức co bóp của tim: Đối với người bệnh mắc các bệnh liên quan đến tim mạch như suy tim, rối loạn nhịp tim thường khiến cho lực co bóp của tim bị ảnh hưởng. Điều này dễ dẫn đến huyết áp bị thay đổi. Khi lực co bóp của tim mạch sẽ khiến áp lực càng lớn làm huyết áp tăng và ngược lại lực co bóp yếu sẽ khiến áp lực yếu làm huyết áp giảm.
• Sức cản của động mạch: Sức cản của động mạch phụ thuộc và độ đàn hồi của thành mạch và độ giãn nở trong thành mạch. Khi độ đàn hồi cao thì sức cản thấp và ngược lại độ đàn hồi giảm, thành mạch xơ vữa dễ dẫn đến cao huyết áp do áp lực tăng.
• Lưu lượng máu: Khối lượng máu cũng là một trong những yếu tố làm thay đổi huyết áp. Khi khối lượng máu giảm bởi các nguyên nhân như tai nạn, phẫu thuật, bị thương hở,… sẽ khiến cho huyết áp thấp hơn bình thường.
• Lượng nước: Cơ thể người với 70% là nước do đó lượng nước trong cơ thể cũng gây ảnh hưởng đến huyết áp. Nếu lượng nước trong cơ thể giảm khiến cho thể tích máu giảm và làm huyết áp giảm.
• Độ nhớt của máu: Trong máu chứa rất nhiều các thành phần dinh dưỡng cũng như các chất khoáng và tế bào. Nếu như độ nhớt tăng sẽ khiến áp lực thành mạch tăng làm tăng huyết áp và ngược lại.
• Yếu tố di truyền: Khi trong gia đình có người thân như bố mẹ bị bệnh liên quan đến huyết áp thì tỷ lệ con có nguy cơ mắc các bệnh về huyết áp cao hơn so với thông thường.
• Tâm lý cảm xúc: Cảm xúc có sự ảnh hưởng lớn đến việc tăng giảm huyết áp. Nếu cơ thể thường xuyên ở trong trạng thái kích thích, căng thẳng sẽ khiến huyết áp tăng cao. Lâu dần dễ gây nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp.

Huyết áp thay đổi có ảnh hưởng như thế nào?

Huyết áp thay đổi do những yếu tố nào? Như trên chúng ta đã cùng nhau phân tích các yếu tố làm thay đổi huyết áp thường gặp. Vậy khi huyết áp thay đổi sẽ dẫn đến những ảnh hưởng nào về sức khỏe? Cùng tìm hiểu tiếp theo qua những nội dung sau:

Huyết áp cao sẽ gây những ảnh hưởng gì?

Bệnh lý cao huyết áp là một bệnh lý có nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe của người bệnh thậm chí có thể gây tử vong. Những ảnh hưởng của cao huyết áp đối với sức khỏe người bệnh:

• Não: Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh cao huyết áp đó là đột quỵ, nhồi máu não. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tỷ lệ tử vong tăng cao hàng năm. Tăng huyết áp khiến cho các mạch máu nhỏ trong não bị suy yếu và dẫn đến vỡ mạch máu não.
• Thận: Tăng huyết áp gây tổn thương và phá hủy mạch máu nuôi thận, làm giảm lượng máu cung cấp đến thận. Cao huyết áp còn phá hủy cầu thận, khiến thận không hoạt động tốt chức năng, lâu dần tăng huyết áp có thể dẫn đến suy thận.
• Mắt: Những bệnh lý về mắt liên quan đến cao huyết áp thường thấy là các bệnh liên quan đến võng mạc, mù lòa. Khi bị cao huyết áp khiến cho máu đi nuôi cơ thể không được cung cấp đủ làm cho các bộ phận bị thiếu máu dễ dẫn đến các bệnh liên quan đến các khu vực không được nuôi dưỡng đầy đủ.
• Chuột rút (bệnh động mạch ngoại biên): Bệnh cao huyết áp làm thu hẹp và cứng các mạch máu ở tứ chi khi không được nuôi dưỡng đầy đủ. Điều này dễ khiến cho người bệnh hay bị chuột rút gây đau đớn cho người bệnh.
• Gây mất xương: Tăng huyết làm cho việc chuyển hóa canxi trong cơ thể bị ảnh hưởng, tăng đào thải canxi. Tình trạng này kéo dài khiến cho xương bị thiếu canxi gây loãng xương, mất xương do thiếu canxi.
• Thai kỳ: Đối với thai phụ bị cao huyết áp sẽ làm giảm lượng máu cung cấp cho thai nhi. Vì thế dinh dưỡng cung cấp cho thai nhi bị gián đoạn điều này đồng nghĩa sức khỏe của thai nhi, thai nhi chậm phát triển.

Huyết áp thấp sẽ gây những ảnh hưởng gì?

Huyết áp thấp mặc dù không quá nguy hiểm như bệnh lý cao huyết áp tuy nhiên nếu như người bệnh không thường xuyên kiểm tra và điều trị sẽ dẫn đến nguy cơ tử vong. Thông thường khi huyết áp giảm 20 mmHg sẽ khiến cơ thể bị choáng, ngất xỉu vì lượng máu bị thiếu. Đối với các trường hợp nặng hơn do tụt huyết áp nhiều hơn sẽ khiến cơ thể rơi vào tình trạng hôn mê, mê sảng. Nếu như không được xử trí kịp thời có thể gây tử vong

Cách kiểm soát và ổn định huyết áp

Thay đổi lối sống

Để đề phòng và kiểm soát huyết áp một cách ổn định thì việc thay đổi lối sống là biện pháp cần được ưu tiên hàng đầu đối với bệnh nhân mắc bệnh liên quan đến huyết áp. Những việc cần làm để thay đổi lối sống như kiểm soát cân nặng một cách hợp lý, tăng cường dinh dưỡng và các loại thực phẩm tốt cho cơ thể, tăng cường vận động và tham gia các hoạt động thể dục thể thao, loại bỏ hoàn toàn các thói quen có hại cho sức khỏe như hút thuốc lá, rượu bia,…

Chế độ ăn uống tốt cho huyết áp

Chế độ dinh dưỡng cũng là một phần quan trọng đối với việc kiểm soát huyết áp và làm ổn định huyết áp ở bệnh nhân mắc các bệnh liên quan đến huyết áp. Hãy xây dựng cho bản thân một chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân và theo sự tư vấn dinh dưỡng của các bác sĩ.

Một trong những chế độ ăn được khuyến khích nhiều nhất đó là chế độ ăn Địa Trung Hải. Đối với chế độ ăn này sẽ chủ yếu sử dụng các thực phẩm có lợi cho sức khỏe như cá, rau, củ, trái cây, đậu và ngũ cốc nguyên hạt. Đồng thời trong các bữa ăn sẽ giảm các thành phần như thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa, đồ ngọt. Đối với chế độ ăn Địa Trung Hải người bệnh vẫn sử dụng chất béo nhưng là các chất béo tốt cho cơ thể như chất béo lấy từ dầu oliu.

Đọc thêm: Chế độ ăn cho người tăng huyết áp khoa học từ chuyên gia

Sử dụng thuốc và điều trị bổ sung khi cần thiết

Nếu bệnh nhân đã có tiền sử mắc bệnh về huyết áp và được chỉ định điều trị hãy tuân thủ các nguyên tắc điều trị do bác sĩ đưa ra. Đồng thời thực hiện nghiêm túc việc sử dụng thuốc điều trị bệnh huyết áp. Hãy thăm khám thường xuyên để phát hiện các bất thường và điều trị bổ sung khi cần thiết.

Ngoài ra, để bổ sung thêm các kiến thức về dinh dưỡng cũng như nhận được những lời khuyên, tư vấn dinh dưỡng từ bác sĩ hiệu quả nhất, Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) còn mang đến những lớp học dinh dưỡng hữu ích. Khi tham gia các lớp đào tạo dinh dưỡng, bạn sẽ được bổ sung kiến thức dinh dưỡng một cách khoa học và đầy đủ nhất, liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp chi tiết về những khóa học phù hợp.

Nguồn tài liệu tham khảo:

• (1): https://www.nhs.uk/common-health-questions/lifestyle/what-is-blood-pressure/
• (2): https://www.nhlbi.nih.gov/health/high-blood-pressure/causes