Lối sống lành mạnh là gì? Lợi ích của lối sống lành mạnh

Ngày nay, với sự bận rộn của cuộc sống hiện đại, nhiều người đang dần bỏ bê sức khỏe của mình bằng việc ăn uống thiếu khoa học, lười vận động, stress, thiếu ngủ,… Điều này tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. 

Vì vậy, việc xây dựng một lối sống lành mạnh là vô cùng cần thiết, giúp nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tăng cường năng suất làm việc và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Lối sống lành mạnh là gì?

Lối sống lành mạnh là khái niệm rộng và bao hàm nhiều khía cạnh khác nhau, không chỉ dừng lại ở việc ăn uống đầy đủ dinh dưỡng hay luyện tập thể dục thường xuyên. Bên cạnh đó, lối sống lành mạnh còn là chăm sóc sức khỏe chủ động, ngủ đủ giấc, hạn chế các chất kích thích, thăm khám sức khỏe định kỳ,… Lựa chọn lối sống lành mạnh giúp bạn nâng cao sức khỏe, cải thiện chất lượng cuộc sống và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn nhất.

Tuy nhiên, lối sống lành mạnh cần phù hợp với từng độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe và lối sống cá nhân của mỗi người. Không nên áp dụng bất kỳ chế độ ăn hay phương pháp tập luyện nào mà khi chưa tham vấn ý kiến chuyên gia. 

Lối sống lành mạnh và lối sống giản dị có giống nhau không?

Lối sống lành mạnh và lối sống giản dị có một số điểm tương đồng, nhưng cũng có những điểm khác biệt.

Điểm tương đồng:

• Cả hai đều hướng đến sự cân bằng và hài hòa trong cuộc sống:
  • Lối sống lành mạnh chú trọng đến việc cân bằng giữa các khía cạnh sức khỏe thể chất, tinh thần và xã hội. 
  • Lối sống giản dị hướng đến sự cân bằng giữa nhu cầu vật chất và tinh thần, đề cao giá trị sử dụng và tránh lãng phí.
• Cả hai đều hướng đến việc sống một cách có ý thức và trách nhiệm. 
  • Lối sống lành mạnh khuyến khích việc lựa chọn những thói quen tốt cho bản thân và cộng đồng. 
  • Lối sống giản dị đề cao việc sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường.

Điểm khác biệt:

• Lối sống lành mạnh tập trung nhiều hơn vào khía cạnh sức khỏe, bao gồm các yếu tố như chế độ ăn uống, tập luyện thể dục, giấc ngủ, sức khỏe tinh thần,… Lối sống giản dị có thể bao gồm những yếu tố này, nhưng không tập trung chủ yếu.
• Lối sống giản dị tập trung nhiều hơn vào khía cạnh vật chất, đề cao việc sử dụng những thứ thiết yếu, tránh phô trương và lãng phí. Lối sống lành mạnh có thể bao gồm những yếu tố này, nhưng không tập trung chủ yếu vào chúng.

Lối sống lành mạnh và lối sống giản dị không hoàn toàn giống nhau, nhưng có thể bổ sung cho nhau.

Mối liên hệ giữa lối sống lành mạnh và dinh dưỡng

Lối sống lành mạnh và dinh dưỡng có mối liên hệ mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể.

Dinh dưỡng là nền tảng cho lối sống lành mạnh

Một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dưỡng chất cung cấp cho cơ thể nguồn năng lượng cần thiết để thực hiện các hoạt động thể chất, tinh thần và duy trì các chức năng sống. Các nhóm vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ quá trình trao đổi chất cũng như bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật. Khi có cơ thể khỏe mạnh, bạn sẽ có nhiều năng lượng hơn để tận hưởng cuộc sống và làm những điều bạn yêu thích.

Lối sống lành mạnh giúp tối ưu hóa việc hấp thu dinh dưỡng

Các hoạt động thể chất giúp tăng cường quá trình trao đổi chất, cải thiện khả năng hấp thu dinh dưỡng. Đồng thời, duy trì lối sống lành mạnh còn giúp cơ thể phục hồi và tái tạo năng lượng.

Stress, căng thẳng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa và khả năng hấp thu dinh dưỡng. Do đó, việc chăm sóc sức khoẻ tinh thần bằng các phương pháp như yoga, thiền định,… sẽ giúp cơ thể tận dụng tối đa các chất dinh dưỡng từ thức ăn.

Lợi ích của lối sống lành mạnh

Giảm nguy cơ mắc bệnh

Theo ghi nhận từ WHO (1), ước tính trong năm 2012 có khoảng 520.000 trường hợp tử vong tại Việt Nam do tất cả các nguyên nhân, trong đó tử vong do các Bệnh không lây nhiễm chiếm tới 73% (379.600 ca). Trong số này, ung thư chiếm 18%, các bệnh tim mạch chiếm 33%, COPD chiếm 7% và đái tháo đường (ĐTĐ) chiếm 3%. 

Trong năm 2012, gánh nặng bệnh tật (DALYs) do các bệnh tim mạch chiếm tỷ lệ lớn nhất (13,4%) trong tổng gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam. Cùng với đó, các bệnh về tim mạch còn chiếm tỷ lệ tử vong lớn nhất (33%) trong tổng số ca tử vong. Nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh tim do tăng huyết áp là 3 trong số 20 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu.

Gánh nặng tử vong do ung thư chiếm hàng thứ hai sau các bệnh tim mạch, tỷ lệ ở nam và nữ tương ứng là 13,5% và 11%. Ung thư chiếm 18% số trường hợp tử vong trên cả nước. Ung thư phổi và khí phế quản, ung thư dạ dày, ung thư gan và ung thư đại trực tràng nằm trong số 20 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam.

Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ ĐTĐ tăng rất nhanh. Sau 10 năm, từ 2002 đến 2012, tỷ lệ bệnh ĐTĐ tăng trên 2 lần, từ 2,7% lên 5,4%. Bên cạnh đó, tỷ lệ người bệnh mắc ĐTĐ trong cộng đồng không được phát hiện vẫn đang rất cao ( 63,6%) so với năm 2002 (64%).

Thế nên, lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh mãn tính, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống một cách tối ưu.

Cải thiện chất lượng cuộc sống 

Cải thiện chất lượng cuộc sống thông qua lối sống lành mạnh mang lại lợi ích to lớn cho cả cơ thể và tâm trí. Bằng cách chú trọng vào việc chăm sóc bản thân thông qua các thói quen hàng ngày, bạn có thể tạo cho mình môi trường sống khỏe, hạnh phúc.  

Việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối, kèm theo luyện tập thể dục đều đặn, giúp cơ thể hoạt động tốt hơn và tăng cường sức đề kháng. Điều này không chỉ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan như tim mạch, tiểu đường,… mà còn cải thiện tâm trạng và năng lượng.

Ngoài ra, quản lý căng thẳng và tạo ra môi trường sống tích cực cũng là một phần không thể thiếu trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống. Bạn có thể tham gia các hoạt động giảm căng thẳng như thiền, yoga hoặc đi bộ để tăng cường sự cân bằng và sự bình tĩnh trong cuộc sống hàng ngày. Hơn nữa, việc duy trì mối quan hệ tích cực và tham gia vào các hoạt động xã hội giúp tạo ra nhiều niềm vui trong cuộc sống.

Lối sống lành mạnh là như thế nào?

Lối sống xanh, bảo vệ môi trường

Lối sống lành mạnh đòi hỏi mỗi chúng ta cần có ý thức và hành động để giảm bớt tác động tiêu cực đến môi trường. Việc sử dụng năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió giúp giảm bớt lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính và bảo vệ nguồn tài nguyên tự nhiên. 

Việc tái chế giúp làm giảm lượng rác thải gây áp lực lên các địa điểm xử lý rác và bảo vệ các khu vực rừng, biển và đất đai. Bằng cách thực hiện những hành động nhỏ như sử dụng túi tái chế, sản phẩm nhựa một lần và hỗ trợ các hoạt động bảo vệ môi trường, mỗi cá thân đã đóng góp tích cực vào việc bảo vệ chính bản thân mình.

Ăn uống khoa học

Ăn uống khoa học là một trong những yếu tố quan trọng nhất để duy trì lối sống lành mạnh. Việc chọn lựa thực phẩm giàu dinh dưỡng, đa dạng, không chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và chất bảo quản giúp cho cơ thể hoạt động tốt nhất có thể.

Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa khẩu phần ăn để cơ thể hấp thu tốt nhất các dưỡng chất từ nhiều nguồn thực phẩm khác nhau. Bằng cách ăn uống khoa học, mỗi chúng ta không chỉ cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể mà còn giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện tinh thần và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan.

Lối sống tối giản

Lối sống tối giản đòi hỏi mỗi chúng ta cần tập trung vào những điều quan trọng nhất và loại bỏ các yếu tố không cần thiết. Trân trọng những hoạt động và mối quan hệ mang lại giá trị và hạnh phúc, mỗi cá nhân có thể tạo ra trải nghiệm sống đáng giá hơn.

Lối sống tối giản còn đồng nghĩa với việc chú trọng vào sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Học cách thiết lập giới hạn và đặt ra những mục tiêu rõ ràng, bạn có thể lên kế hoạch làm việc hiệu quả, cân bằng và duy trì sức khỏe tốt nhất. 

Hơn nữa, lối sống tối giản còn bao gồm việc tận hưởng khoảnh khắc hiện tại và trân trọng những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống. Hãy lắng nghe bản thân và tận hưởng mỗi khoảnh khắc đáng giá để tạo ra cuộc sống đầy ý nghĩa và hạnh phúc.

Ngủ đủ giấc

Ngủ đủ giấc giúp duy trì sức khỏe và cân bằng cả về tinh thần lẫn cơ thể. Khi ngủ đủ giấc, cơ thể và tinh thần có thời gian để phục hồi, tái tạo sau một ngày làm việc căng thẳng.

Hơn nữa, ngủ đủ giấc còn giúp làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe như bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì và trầm cảm. Do đó, giấc ngủ là rất quan trọng đối với sức khỏe và sự phát triển toàn diện. 

Để thực hiện được điều này, bạn nên duy trì lịch trình ngủ đều đặn, tạo môi trường ngủ thoải mái và hạn chế việc sử dụng các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ để tối ưu hóa chất lượng giấc ngủ.

Tập luyện thể dục, thể thao

Dành thời gian cho các hoạt động như đi bộ, chạy, đạp xe, yoga hoặc bơi lội mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Đi bộ và chạy là hoạt động cardio tốt cho tim mạch và giúp tăng cường sức bền. Đạp xe không chỉ là một phương tiện vận chuyển tiện lợi mà còn là hoạt động thể chất tuyệt vời. Yoga giúp cơ thể trở nên linh hoạt, giảm căng thẳng và cân bằng tinh thần. 

Tập luyện thể dục, thể thao đều đặn giúp cơ thể khỏe mạnh và linh hoạt, tăng cường khả năng chống chọi với căng thẳng cũng như các vấn đề sức khỏe khác. Bên cạnh đó, các hoạt động thể chất còn giúp cho tinh thần lạc quan, cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Giữ cho tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, tiêu cực

Giữ cho tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng là một phần không thể thiếu trong việc duy trì lối sống lành mạnh và cân bằng. Căng thẳng gây ra nhiều vấn đề cho sức khỏe, giảm hiệu suất làm việc và các vấn đề về sức khỏe vật lý.

Việc tìm kiếm các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga hoặc tham gia các hoạt động giải trí là cách làm hiệu quả để giảm bớt căng thẳng và tăng cường tinh thần lạc quan. Ngoài ra, bạn có thể lựa chọn các hoạt động giải trí như xem phim, đọc sách, nghe nhạc,.. để làm giảm căng thẳng và nâng cao tinh thần.

Xây dựng môi trường sinh hoạt, làm việc khoa học

Xây dựng môi trường sinh hoạt và làm việc khoa học giúp tăng cường hiệu suất và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bạn có thể tổ chức không gian làm việc sao cho phù hợp với nhu cầu và phong cách, tạo nên môi trường làm việc tích cực, sáng tạo.

Bên cạnh đó, nên sắp xếp lịch trình làm việc và sinh hoạt hợp lý để tối ưu hóa thời gian. Cuối cùng, việc xây dựng một môi trường làm việc tích cực, khuyến khích hợp tác và giao tiếp giữa các thành viên trong tổ chức hay gia đình cũng là yếu tố quan trọng để tăng cường hiệu suất và cải thiện chất lượng cuộc sống. 

Tránh xa các chất kích thích 

Lối sống lành mạnh bao gồm việc tránh xa các chất kích thích như thuốc lá, rượu và các loại ma túy,… Các chất kích thích này không chỉ gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều khía cạnh khác trong cuộc sống.

Thuốc lá chứa nhiều chất độc hại và hợp chất gây ung thư, bên cạnh đó còn là các vấn đề về hô hấp, tim mạch và bệnh lý khác. Sử dụng rượu, bia quá mức có thể làm tổn thương gan, độc tố cho não bộ và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Các loại ma túy gây nghiện nghiệp, hủy hoại hệ thống tâm thần và vận động, cũng như các vấn đề xã hội, pháp lý.

Bằng cách tránh xa các chất kích thích, mỗi chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe của bản thân. Hãy tập trung vào các hoạt động và thói quen lành mạnh như tập thể dục đều đặn, ăn uống cân đối và duy trì một lối sống tích cực.

Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám sức khỏe định kỳ là một trong những khía cạnh quan trọng trong chiến lược chăm sóc sức khỏe chủ động. Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có phương pháp điều trị kịp thời. Việc làm này còn giúp cải thiện tiên lượng và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ bao gồm cân đo huyết áp, cân nặng, chiều cao, kiểm tra thị lực, thính lực và các xét nghiệm máu để đánh giá sức khỏe tổng thể. 

Kết luận

Cải thiện và duy trì lối sống lành mạnh là hành trình dài cần sự kiên trì, nỗ lực của mỗi cá nhân. Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng những thay đổi nhỏ trong thói quen sinh hoạt, ăn uống và hướng đến cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) tự hào là đơn vị đồng hành trong các hoạt động chăm sóc sức khỏe, tư vấn, can thiệp dinh dưỡng cho mọi đối tượng. Chúng tôi mong muốn mang đến những kiến thức dinh dưỡng hữu ích, từ đó giúp mỗi cá nhân xây dựng cho mình chế độ dinh dưỡng phù hợp. 

Tài liệu tham khảo: 

(1): Bộ Y tế (2015). Chiến lược quốc gia phòng chống bệnh không lây. https://vncdc.gov.vn/files/document/2016/4/chien-luoc-quoc-gia-phong-chong-benh-khong-lay-nhiem.pdf