Chăm sóc sức khỏe ban đầu là gì? Chiến lược chăm sóc sức khỏe ban đầu tại Việt Nam

Chăm sóc sức khỏe ban đầu đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe cho mọi người, đặc biệt là những người ở khu vực khó khăn, thiếu thốn. Trong bài viết này, Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) sẽ điểm qua 10 nội dung chiến lược trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu tại Việt Nam.

1. Chăm sóc sức khỏe ban đầu là gì?

1.1. Định nghĩa chăm sóc sức khỏe chủ động

Chăm sóc sức khỏe ban đầu (PHC) là cách tiếp cận sức khỏe cơ bản và thiết yếu, dựa trên bằng chứng và khoa học, với các phương pháp được xã hội chấp nhận và dễ dàng tiếp cận cho mọi người trong cộng đồng.

Chăm sóc sức khỏe ban đầu tạo điều kiện cho mọi người cùng tham gia với mức chi phí phù hợp với khả năng chi trả của cộng đồng và quốc gia, dựa trên tinh thần tự lực, tự cường.

PHC không chỉ tập trung vào dịch vụ y tế mà còn bao gồm môi trường và lối sống, điều này thể hiện sự kết hợp giữa các biện pháp chăm sóc sức khỏe ban đầu và y tế công cộng, tạo nên cơ sở chính cho hệ thống y tế toàn cầu.

1.2. Vai trò của chăm sóc sức khỏe ban đầu

Chăm sóc sức khỏe ban đầu có vai trò quan trọng, giúp phòng ngừa và giảm thiểu bệnh tật bằng cách thúc đẩy lối sống lành mạnh và cung cấp dịch vụ y tế cơ bản cho mọi người trong cộng đồng, với mức chi phí phù hợp. Việc chăm sóc sức khỏe ban đầu khuyến khích mỗi cá nhân tự chăm sóc sức khỏe của chính mình, giảm bớt áp lực lên hệ thống y tế.

Thế nên, chăm sóc sức khỏe ban đầu không chỉ là việc cải thiện sức khỏe cộng đồng mà còn là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống y tế bền vững và phát triển.

2. Mối liên hệ chăm sóc sức khỏe ban đầu và chăm sóc sức khoẻ chủ động

Chăm sóc sức khỏe chủ động là một phần quan trọng của chăm sóc sức khỏe ban đầu. Bằng cách thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe chủ động, mỗi cá nhân có thể phòng ngừa bệnh tật, giảm bớt gánh nặng cho hệ thống y tế và nâng cao hiệu quả của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Chăm sóc sức khỏe ban đầu hỗ trợ và khuyến khích cá nhân thực hiện chăm sóc sức khỏe chủ động. Các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu cung cấp thông tin, kiến thức và kỹ năng cần thiết để cá nhân có thể tự chăm sóc sức khỏe của mình một cách hiệu quả.

3. 10 nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu tại Việt Nam

  3.1. Giáo dục sức khoẻ

Nhận thức và chăm sóc sức khỏe ban đầu là trách nhiệm của mỗi cá nhân với bản thân. Để mọi người hiểu được tầm quan trọng của chăm sóc sức khỏe ngay từ ban đầu, việc phổ cập kiến thức y học là không thể thiếu.

Tuy nhiên, việc tuyên truyền và giáo dục sức khỏe ban đầu cần linh hoạt và phù hợp với từng địa phương, vùng miền. Đồng thời, các tổ chức nên sử dụng đa dạng phương pháp giáo dục như nghe, nhìn và hành động mẫu mực.

Khuyến khích tổ chức các hoạt động giáo dục sức khỏe kết hợp với giải trí, phù hợp với mọi đối tượng tham gia. Điều này giúp mọi người nhận ra tầm quan trọng của chăm sóc sức khỏe ban đầu và tạo ra những thay đổi tích cực trong lối sống.

  3.2. Phòng chống các bệnh dịch lưu hành tại địa phương

Cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa và ứng phó kịp thời với dịch bệnh lưu hành tại địa phương. Việc xử lý kịp thời giúp giảm thiểu nguy cơ lây lan các bệnh truyền nhiễm và ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh trong cộng đồng.

Cùng với đó, nên quản lý và theo dõi các bệnh truyền nhiễm, đồng thời triển khai kế hoạch chăm sóc sức khỏe ban đầu phù hợp với từng địa phương để nâng cao khả năng phòng tránh và ứng phó với các nguy cơ sức khỏe cụ thể.

  3.3. Chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ em

Việc tiêm chủng đầy đủ cho trẻ em là một phần trong chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu cho trẻ em theo UNICEF. Bằng cách tiêm phòng đầy đủ, trẻ em có thể tránh khỏi các căn bệnh nguy hiểm như ho lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và sởi.

Mục tiêu của chương trình này là phòng ngừa các dịch bệnh và tiêm phòng cho toàn dân, (đặc biệt là trẻ em) giúp bảo vệ sức khỏe của cả cộng đồng. Vắc-xin chính là công cụ quan trọng giúp trẻ em sống khỏe mạnh, ngăn chặn sự lây lan của bệnh tật, đồng thời tăng cường sức đề kháng cho trẻ.

  3.4. Bảo vệ bà mẹ và trẻ em, kế hoạch hoá gia đình

Bảo vệ bà mẹ và trẻ nằm trong 10 nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu, nhằm giảm tỷ lệ tử vong ở cả trẻ em và phụ nữ mang thai. Việc tăng cường dinh dưỡng là vô cùng cần thiết, đặc biệt với phụ nữ mang thai và trẻ em, giúp bảo vệ sức khỏe của cả hai nhóm đối tượng này.

Mặc dù ở Việt Nam tỷ lệ sống sót của trẻ sơ sinh đã được cải thiện đáng kể, nhưng cộng đồng vẫn không ngừng nỗ lực để nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm tỷ lệ tử vong giữa mẹ và trẻ.

  3.5. Cung cấp thuốc thiết yếu

Trong chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu, cung cấp thuốc thiết yếu là một phần không thể thiếu. Việc đảm bảo nguồn cung thuốc đầy đủ tại mỗi địa phương giúp phòng tránh và chữa trị bệnh tật.

Các địa phương cần thiết lập mô hình dự trữ thuốc, có kế hoạch sử dụng thuốc phù hợp với nhu cầu và bệnh lý địa phương. Kiểm tra nguồn gốc và chất lượng thuốc để ngăn chặn sự xuất hiện của thuốc giả, thuốc hỏng hoặc thuốc nhập lậu.

Đồng thời, việc hướng dẫn và kiểm tra về cách sử dụng thuốc cũng như dụng cụ y tế cần được thực hiện để đảm bảo an toàn, hiệu quả trong điều trị và chăm sóc sức khỏe ban đầu.

  3.6. Cung cấp lương thực thực phẩm và cải thiện bữa ăn

Tập trung vào việc cung cấp đủ lương thực thực phẩm cho mọi người. Bên cạnh đó, thúc đẩy các chương trình vệ sinh an toàn thực phẩm và xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, áp dụng chế độ ăn uống cân đối và hiệu quả.

Ngoài ra, cần quan tâm đến những đối tượng đặc biệt như bà mẹ mang thai, trẻ nhỏ, người già và tích cực khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ.

  3.7. Điều trị và phòng bệnh

Tuy “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” nhưng cần có chế độ chăm sóc đặc biệt cho người bệnh. Đây là lúc cần nâng cao chất lượng khám và điều trị bệnh tại cộng đồng.

Quan trọng hơn, việc tổ chức các hoạt động giáo dục và thông tin định kỳ giúp cải thiện, chăm sóc sức khỏe ban đầu, từ đó tránh được những tình huống gây hậu quả nghiêm trọng do thiếu hiểu biết. Điều này còn giúp mọi người giữ được bình tĩnh và đối phó hiệu quả khi người thân gặp phải tình trạng bệnh tật.

  3.8. Cung cấp đủ nước sạch

Cung cấp nước sạch là yếu tố không thể phủ nhận trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu của toàn dân. Nước sạch là nguồn sống quan trọng cho sinh hoạt hàng ngày và ăn uống.

Để đảm bảo nguồn nước sử dụng được sạch và vệ sinh, cần thực hiện các biện pháp phù hợp bao gồm xây dựng hệ thống cung cấp nước, đồng thời tuyên truyền và giáo dục về việc sử dụng nước một cách có hiệu quả, tránh lãng phí.

  3.9. Quản lý sức khỏe

Quản lý sức khỏe cá nhân từ khi sinh ra đến lúc mất đi là một phần quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe ban đầu. Để khuyến khích mọi người tham gia tích cực vào quá trình này và tránh tình trạng thiếu trách nhiệm với sức khỏe của bản thân, việc kiểm tra và khám sức khỏe định kỳ là vô cùng cần thiết.

Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ, có rất nhiều ứng dụng và thiết bị tự quản lý sức khỏe được phát triển để giúp mọi người kiểm soát thể trạng của mình một cách hiệu quả hơn. Một số ứng dụng quản lý sức khỏe như Sức khỏe Việt Nam của Bộ Y tế, Apple Health, eDoctor,…

  3.10. Kiện toàn mạng lưới y tế cơ sở

Kiện toàn mạng lưới y tế là một trong những nội dung trọng điểm của chăm sóc sức khỏe ban đầu và là yếu tố cốt lõi cần được triển khai thành công. Thiết lập mạng lưới y tế tại các xã, phường, ít nhất 1 trạm y tế và có đủ lực lượng cán bộ y tế cần thiết.

Đội ngũ y tế cần được đào tạo để có khả năng chẩn đoán bệnh, xác định nguyên nhân gây bệnh, tổ chức và thực hiện các biện pháp điều trị, đồng thời có khả năng đánh giá kết quả để nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

4. Kết luận 

Chăm sóc sức khỏe ban đầu là công tác quan trọng và cần sự chung tay góp sức của toàn xã hội. Mỗi cá nhân, gia đình cần nâng cao ý thức về việc chăm sóc sức khỏe; thực hiện lối sống lành mạnh; tham gia đầy đủ các chương trình y tế quốc gia.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường đầu tư cho cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế; đào tạo, nâng cao năng lực cho nhân viên y tế; đẩy mạnh công tác tuyên truyền và giáo dục sức khỏe.

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) tự hào đồng hành cùng chiến dịch chăm sóc sức khỏe ban đầu bằng cách thay đổi thói quen, nhận thức của công đồng về giá trị dinh dưỡng. Từ đó giúp cải thiện chất lượng bữa ăn, nâng cao kiến thức dinh dưỡng và giảm thiểu gánh nặng dinh dưỡng kép ở Việt Nam.