Thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối

Xây dựng thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối như thế nào? Tiểu đường thai kỳ là tình trạng không hiếm gặp ở mẹ bầu và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Đặc biệt, giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ được xem là giai đoạn nước rút chuẩn bị cho sự ra đời của em bé. Do đó, các mẹ cần chú ý sức khỏe, kết hợp điều trị đúng cách với điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý để ổn định đường huyết cũng như đáp ứng dinh dưỡng đầy đủ cho cả mẹ và bé. Để hiểu hơn về tình trạng cũng như tham khảo thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối, hãy cùng theo dõi bài viết sau đây nhé.

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường là tình trạng glucose huyết tương tăng và rối loạn dung nạp glucose do thiếu hụt insulin, kháng insulin hoặc do cả hai. Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đường huyết tăng được phát hiện lần đầu ở phụ nữ mang thai phân thành 2 nhóm, cụ thể là:

• Đái tháo đường mang thai (diabetes in pregnancy/ overt diabetes): Có mức glucose huyết tương đạt mức chẩn đoán tiểu đường tiêu chuẩn, thường được phát hiện trong thời gian 3 tháng đầu mang thai và không biến mất sau khi sinh em bé.
• Tiểu đường thai kỳ (gestational diabetes mellitus – GDM): Có mức glucose huyết tương thấp hơn đái tháo đường mang thai, phát triển trong suốt thai kỳ và tự khỏi sau khi sinh con.

Tiểu đường thai kỳ xảy ra khi cơ thể mẹ bầu không thể sản xuất đủ lượng insulin trong thời gian mang thai. Insulin là hormone giúp vận chuyển đường trong máu vào tế bào để sử dụng làm năng lượng. Hơn nữa, cơ thể phụ nữ mang thai có thể tạo ra nhiều hormone hơn và kèm theo sự tăng cân khiến cho các tế bào trong cơ thể sử dụng insulin kém hiệu quả – đây được gọi là tình trạng kháng insulin.

Dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối

Hầu hết các mẹ bầu không có triệu chứng bất kỳ nào biểu hiện bị tiểu đường thai kỳ vào 3 tháng cuối. Đa phần, các mẹ phát hiện mắc tiểu đường thai kỳ qua thăm khám hoặc tầm soát bệnh.

Cách tốt nhất để chẩn đoán tiểu đường thai kỳ vào 3 tháng cuối là thực hiện xét nghiệm lượng đường trong máu và thường thực hiện khoảng từ tuần 24-28 của thai kỳ. Mặc dù khó nhận biết nhưng nếu theo dõi sức khỏe, các mẹ vẫn có thể nhận ra điểm bất thường. Nếu như phát hiện cơ thể xuất hiện các dấu hiệu sau đây, các mẹ không nên chủ quan mà nên thăm khám càng sớm càng tốt nhé:

• Đi tiểu nhiều hơn bình thường: Trong thời gian 3 tháng cuối, thai nhi lớn chèn ép lên bàng quang sẽ khiến mẹ bầu đi tiểu nhiều lần trong ngày. Nhưng tần suất đi tiểu của phụ nữ mang thai mắc tiểu đường thai kỳ có thể nhiều hơn nữa, đặc biệt là vào ban đêm.
• Thường xuyên khát nước: Dù không phải vận động nhiều, không hề ăn đồ ngọt, mặn hay uống nước ngọt, các mẹ mắc tiểu đường thai kỳ thường cảm thấy khát, muốn uống nước nhiều và miệng khô.
• Mệt mỏi nhiều: Bẹ bầu khi mang thai mệt mỏi là tình trạng thường gặp do nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên, khi mắc tiểu đường thai kỳ, các mẹ luôn ở trạng thái mệt mỏi, uể oải dù không hề vận động hay sử dụng lực nhiều.
• Mờ mắt: Khi hàm lượng đường trong máu đột ngột tăng cao, mẹ bầu có thể có nguy cơ bị mờ mắt ngắn hạn.

Ngoài các triệu chứng thường gặp kể trên, mẹ bầu mắc tiểu đường 3 tháng cuối còn có thể gặp phải một số biểu hiện khác như ngứa ran, cảm giác tê ở bàn tay, bàn chân, ngứa ngáy vùng kín, khó lành vết thương,…

Xem chi tiết: Nhận biết các dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối

Trong 3 tháng cuối thai kỳ, dấu hiệu tiểu đường thai kỳ có thể bao gồm việc tăng tần suất đi tiểu, cảm giác khát nước tăng cao, mệt mỏi kéo dài và có thể xuất hiện mờ mắt ngắn hạn do tăng đột ngột hàm lượng đường trong máu. Ngoài ra, ngứa ran, cảm giác tê ở bàn tay và bàn chân, cũng như khó lành vết thương cũng có thể là dấu hiệu của tiểu đường thai kỳ. 

Những ai dễ mắc tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng cuối? (1)

Những đối tượng dưới đây sẽ có nguy cơ cao bị tiểu đường trong khoảng 3 tháng thai kỳ. Vì vậy, bạn cần hết sức cẩn thận trong lúc mang thai và chú ý tuân thủ theo các chỉ dẫn từ bác sĩ:

• Người thừa cân, béo phì có tình trạng kháng insulin và tăng tiết insulin – Gây rối loạn chuyển hóa glucose.
• Có người thân trong gia đình đã mắc bệnh lý tiểu đường tuýp 2.
• Người có tiền sử bất thường về dung nạp glucose, tiền sử sinh con to > 4kg
• Độ tuổi có thai: Theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ, các mẹ có tuổi nhỏ hơn 25 sẽ ít có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, còn với phụ nữ trên 35 tuổi sẽ có nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cao hơn.
• Người có tiền sử sản khoa bất thường: Thai chết lưu không rõ nguyên nhân, có con bị dị tật bẩm sinh, sinh non và tiền sản giật,…
• Người mẹ được chẩn đoán mắc hội chứng đa nang buồng trứng.
• Người đã mắc tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước đó.

Thừa cân, béo phì, có thai sau 35 tuổi, mắc hội chứng đa nang buồng trứng,… là những trường hợp mà người mẹ dễ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng cuối. Vì vậy, người mẹ sẽ cần chú ý và thăm khám thường xuyên với các bác sĩ.

Tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối có nguy hiểm không?

Trong thời gian mang thai, sức khỏe của mẹ bầu và bé con cần phải đảm bảo. Dù chỉ tác động nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và bé. Do đó, tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối vô cùng nguy hiểm, các mẹ nên theo dõi sức khỏe cũng như khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm. Từ đó, có biện pháp điều trị cũng như thay đổi thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối hợp lý. Nếu các mẹ chủ quan, tiểu đường thai kỳ sẽ gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

Tiểu đường thai kỳ sau sinh bao lâu thì hết?

Sau khi sinh con tiểu đường thai kỳ có hết không? Theo các chuyên gia, hầu hết các trường hợp bị tiểu đường thai kỳ sẽ biến mất ngay sau khi em bé chào đời. Những người mắc bệnh tiểu đường thai kỳ khi mang thai được khuyến khích thực hiện xét nghiệm bệnh tiểu đường khoảng 6 đến 12 tuần sau khi họ mang thai. (2)

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý, hơn 50% trường hợp người bị tiểu đường thai kỳ có thể mắc tiểu đường tuýp 2 trong vòng 5 năm sau khi sinh con. Do đó, các bà mẹ nên chú ý xét nghiệm tiểu đường được khuyến nghị, tiến hành theo dõi lượng đường trong máu, có chế độ ăn uống cân bằng, thường xuyên tập luyện thể thao để giúp điều trị bệnh tiểu đường sau sinh, đồng thời hỗ trợ ngăn ngừa bệnh lý tiểu đường tuýp 2. (3)

Đa phần bệnh lý tiểu đường thai kỳ sẽ biến mất sau khi người mẹ sinh con, nhưng thực tế, người mẹ cần được tiến hành xét nghiệm, theo dõi lượng đường trong máu khoảng 6 đến 12 tuần sau sinh để điều trị và ngăn ngừa bệnh lý tiểu đường tuýp 2.

Biến chứng tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối

Hầu hết các mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ được phát hiện sớm sẽ được kiểm soát tốt để có sức khỏe bình thường trong suốt thai kỳ và sinh ra em bé khỏe mạnh. Ngược lại, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, tiểu đường trong tam cá nguyệt thứ 3 sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ bầu và em bé:

Biến chứng đối với mẹ bầu

• Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 trong tương lai: Thông thường, phụ nữ mang thai mắc tiểu đường 3 tháng cuối sau khi sinh lượng đường trong máu có thể trở lại mức bình thường. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 của các chị em này sau sinh sẽ cao hơn.
• Sinh non: Khi lượng đường trong máu cao có thể gia tăng nguy cơ chuyển dạ sớm dẫn đến sinh con trước ngày dự sinh. Bên cạnh đó, trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể đề nghị mẹ bầu sinh sớm bởi em bé phát triển quá lớn hoặc lo ngại các biến chứng thai lưu.
• Tăng huyết áp, tiền sản giật: Đây là 2 biến chứng vô cùng nguy hiểm của thai kỳ, có thể đe dọa tính mạng của mẹ bầu và bé con.
• Đa ối: Đây là tình trạng có quá nhiều nước ối, gây đau nhiều trước khi sinh.
• Tăng nguy cơ mổ lấy thai: em bé quá to không thể sinh thường nên khả năng cao bác sĩ sẽ đề nghị mổ lấy thai
• Tăng nguy cơ sảy thai và thai chết lưu
• Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu
• Viêm đài bể thận

Biến chứng đối với thai nhi

• Thai chết lưu: Các mẹ không kiểm soát, điều trị tốt tiểu đường thai kỳ có thể ảnh hưởng thai nhi, khiến thai nhi tử vong trước hoặc ngay sau khi sinh.
• Thai nhi tăng trưởng quá to: Lượng đường trong máu của mẹ bầu cao hơn bình thường là nguyên nhân khiến cho em bé phát triển nhanh và quá mức. Điều này khiến cho em bé có cân nặng khá lớn, thường trên 4 kg. Một khi thai nhi quá to sẽ dễ gặp phải chấn thương trong lúc sinh hoặc không thể sinh bình thường.
• Nguy cơ mắc hội chứng suy hô hấp: Phụ nữ mắc tiểu đường thai kỳ sẽ có nguy cơ sinh non cao. Trẻ sinh non có thể gặp phải hội chứng suy hô hấp – một tình trạng gây khó thở nghiêm trọng cho trẻ.
• Hạ đường huyết: Đôi khi, em bé được sinh ra từ mẹ mắc tiểu đường thai kỳ sẽ đối diện với tình trạng lượng đường trong máu thấp ngay khi chào đời. Không những vậy, có những đợt hạ đường huyết nghiêm trọng có thể co giật cho bé.
• Tăng nguy cơ bị béo phì và tiểu đường tuýp 2 khi trưởng thành
• Dị tật bẩm sinh: Một số dị tật thường gặp là: vô sọ, não úng thủy, nứt đốt sống, dị tật thần kinh khác, dị tật thận, dị tật tim, không có hậu môn.
• Vàng da bẩm sinh
• Tăng hồng cầu

Như vậy, mắc tiểu đường trong tam cá nguyệt thứ 3 hay suốt thai kỳ đều vô cùng nguy hiểm. Các mẹ nên kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm tiểu đường thai kỳ sớm để có biện pháp điều trị, phòng tránh và kiểm soát tốt. Từ đó, cả mẹ và bé có một thai kỳ khỏe mạnh.

Biến chứng của tiểu đường thai kỳ trong 3 tháng cuối làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường tuýp 2 sau này, sinh non, tăng huyết áp, tiền sản giật, đa ối, tăng nguy cơ mổ lấy thai và các biến chứng khác như tăng nguy cơ sảy thai, viêm đài bể thận, nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu. Thai nhi cũng có thể chịu ảnh hưởng với nguy cơ thai chết lưu, tăng trưởng quá to, hội chứng suy hô hấp và dị tật bẩm sinh. 

Thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối

Nếu được chẩn đoán tiểu đường 3 tháng cuối thai kỳ, bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị, kiểm soát đường huyết từ bác sĩ, các mẹ cần thiết kế và duy trì thực đơn dinh dưỡng, ăn uống hợp lý. Thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối vô cùng quan trọng, phải tuân thủ nguyên tắc và đáp ứng ổn định đường huyết cũng như nguồn dưỡng chất cho cả mẹ và bé.

Việc thiết kế thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối có thể gặp khó khăn. Do đó, các mẹ đừng quá lo lắng bởi có thể tham khảo tư vấn dinh dưỡng từ bác sĩ điều trị cho mình hay các chuyên gia dinh dưỡng. Ngoài ra, các mẹ có thể nâng cấp, bổ sung kiến thức dinh dưỡng cho mẹ và bé từ các khóa học dinh dưỡng hay đào tạo dinh dưỡng do trung tâm dinh dưỡng tổ chức.

Nguyên tắc về chế độ ăn khoa học

Nguyên tắc trong chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu 3 tháng cuối bị tiểu đường cần thỏa 2 yếu tố: duy trì ổn định lượng đường trong máu ở mức an toàn, cung cấp đủ calo và chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của thai nhi. Thế nên, các mẹ cần ghi nhớ một số nguyên tắc sau:

• Dung nạp lượng calo vừa đủ trong ngày, nên cung cấp từ 1.800 – 2.500 calo cho cơ thể. Nếu các mẹ có cân nặng trung bình nên bổ sung từ 2.200 – 2.500 calo/ngày, còn các mẹ thừa cân thì chỉ nên cung cấp 1800 calo/ ngày.
• Không nên ăn 1 lần quá no hay để cơ thể quá đói. Các mẹ bầu nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, nên ăn 6 bữa/ ngày.
• Bổ sung đa dạng thực phẩm, không nên bổ sung 1 loại thực phẩm quá nhiều.
• Mặc dù bổ sung đa dạng thực phẩm, nhưng các mẹ nên kiêng các thực phẩm có chỉ số GI cao, các loại thực phẩm chế biến sẵn, chiên rán, thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ,… Ưu tiên các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp GI<55, chế biến đơn giản như cơm gạo lứt, khoai lang luộc, bắp luộc… duy trì lượng carbodydrat trong khoảng 45-55% với nhu cầu cơ thể.
• tăng cường chất xơ trong rau xanh 300-400g rau trong chế độ ăn
• Lượng thịt, trứng, đậu trong 3 tháng cuối thai kỳ được tăng cường và bổ sung hơn để đáp ứng nhu cầu phát triển của bé
• Chất béo cũng không nên bỏ qua vì giai đoạn này là nguyên liệu cần thiết cho phát triển trí não em bé. Vì vậy. bà bầu tiểu đường thai kỳ nên chọn các loại chất béo không bão hòa (dầu nành, dầu hướng dương, dầu oliu…) thay vì ăn nhiều mỡ và da động vật.
• Nên ăn theo thứ tự rau củ, cá/thịt/trứng, cuối cùng là tinh bột như vậy cơ thể sẽ hấp thu tinh bột chậm hơn.

 

Chế độ ăn khoa học cho mẹ bầu 3 tháng cuối bị tiểu đường cần duy trì lượng đường trong máu ổn định và cung cấp đủ calo và chất dinh dưỡng cho sự phát triển của thai nhi. Điều này bao gồm dung nạp calo vừa đủ, chia nhỏ bữa ăn, bổ sung đa dạng thực phẩm, kiêng thực phẩm có chỉ số đường huyết cao, tăng cường chất xơ, tăng lượng thịt, trứng và đậu, chọn chất béo không bão hòa và ăn theo thứ tự rau củ, thịt sau đó đến tinh bột.

Chỉ số GI là gì? Tiểu đường thai kỳ lựa chọn thực phẩm chỉ số GI như thế nào?

Chỉ số GI có tên gọi đầy đủ là Glycemic Index – đây là chỉ số thể hiện tốc độ đường huyết tăng khi ăn bất kỳ loại thực phẩm nào vào cơ thể. Dựa vào chỉ số này, chúng ta có thể biết được thực phẩm nào có tốc độ ảnh hưởng đến đường huyết nhanh, chậm. Từ đó, lựa chọn thực phẩm nào tốt và cần tránh thực phẩm nào để tốt cho sức khỏe.

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên các mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ nên chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Tức là, khi ăn thực phẩm đó, lượng đường trong máu trong cơ thể mẹ bầu tăng đều và giảm với tốc độ chậm dần. Nhờ đó, các mẹ dễ dàng kiểm soát nguồn năng lượng, tránh gây nên biến chứng nghiêm trọng.

Ngược lại, các thực phẩm có chỉ số đường huyết quá cao không được khuyến khích bởi không tốt cho phụ nữ mang thai mắc tiểu đường thai kỳ. Bởi khi ăn những thực phẩm này, chỉ số đường trong máu của mẹ bầu sẽ tăng nhanh và giảm đột ngột.

Hiện nay, World Healthy Foods đã có nghiên cứu và xác định mức của chỉ số GI là rất thấp, thấp, trung và cao. Do đó, các mẹ khi lựa chọn thực phẩm cho thực đơn hằng ngày nên chú ý để tốt nhất cho sức khỏe.

• Các thực phẩm có chỉ số GI thấp (GI<55): Các loại rau, các loại đậu: đậu đen, đậu đỏ, đậu nành, đậu hà lan, đậu lăng,… Một số loại trái cây tươi: cam, bưởi, táo, cam, đào, lê, nho, kiwi, chuối, mận,… Sữa và các sản phẩm từ sữa, bánh mì, mì nguyên hạt, yến mạch, bắp, khoai môn, gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt,…
• Các thực phẩm có chỉ số GI trung bình (56-69): Nước cam, dưa hấu, dứa, cháo gạo, khoai tây nấu chín,…
• Các thực phẩm có chỉ số GI cao (GI>70): Khoai tây, xôi nếp, bánh mì trắng, gạo tẻ, mì ống, bơ, bí ngô, bánh quy,…

Tuy nhiên, khi lựa chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp mẹ nên chú trọng về lượng ăn loại thực phẩm đó. Vì nếu mẹ bầu tiểu đường thai kỳ ăn nhiều cũng sẽ gây tăng đường huyết, khó kiểm soát. Do đó, các mẹ nên được tư vấn và thiết kế thực đơn dinh dưỡng cho phù hợp.

Chỉ số Glycemic Index (GI) đánh giá tốc độ đường huyết tăng sau khi ăn một loại thực phẩm. Mẹ bầu tiểu đường nên ưu tiên thực phẩm có GI thấp (<55) để kiểm soát đường huyết. Các loại thực phẩm như rau củ, đậu, trái cây tươi, sữa, ngũ cốc nguyên hạt thường có GI thấp. Tránh thực phẩm có GI cao (>70) như khoai tây, bánh mì trắng, và đường.

7 thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối

Mỗi mẹ bầu sẽ có tình trạng sức khỏe khác nhau do đó thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối sẽ có sự khác nhau ở mỗi mẹ. Do đó, các thực đơn trên các trang mạng đều là thực đơn tham khảo, không dành cho tất cả mỗi người. Mặc dù đều mang thai và đều bị tiểu đường ở 3 tháng cuối nhưng mỗi mẹ sẽ cần mức năng lượng khác nhau, đồng thời, quá trình chuyển hóa cũng khác nhau.

Vì vậy, các mẹ không nên máy móc thực hiện tương tự nhau, mà nên thăm khám, lắng nghe tư vấn dinh dưỡng, hướng dẫn từ bác sĩ mới đạt kết quả tốt. Ngoài ra, các mẹ có thể tự mình tham gia các khóa học dinh dưỡng hay đào tạo dinh dưỡng để nắm được nguyên tắc và có thể tự lên thực đơn cho bản thân, gia đình phù hợp nhất.

Sau đây là 7 thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối các mẹ tham khảo nhé:

Ngày	Bữa sáng	Bữa trưa	Bữa tối
Thực đơn 1	Phở bò Bánh phở: 250g Thịt bò, bò viên: 100g Rau/giá: 100g Phụ: Táo: 200g	Cơm gạo lứt, cá hồi áp chảo, salad trộn Cơm lứt: 200g Cá hồi: 100g Sà lách, cà chua bi, dưa leo: 200g Xế: Sữa chua ít đường: 1 hũ	Cơm lứt, canh rau cải thịt băm, tôm nướng Cơm lứt: 200g Tôm: 90g Rau cải: 150g Thịt băm: 30g Trước ngủ 1 tiếng: Sữa tươi không đường: 200ml
Thực đơn 2	Cháo yến mạch nấu với thịt nạc, cải bó xôi. Yến mạch: 60g Thịt nạc: 90g Cải bó xôi: 100g Phụ: Khoai lang: 100g Lê: 200g	Cơm lứt, gà nướng, canh bí đỏ, bông cải xanh luộc Cơm: 200g Ức gà: 100g Bí đỏ: 40g Bông cải: 200g Xế: Sữa chua ít đường: 1 hũ	Cơm lứt, thịt bò thăn áp chảo, măng tây xào tỏi, canh bắp cải Cơm: 200g Thịt bò: 100g Măng tây: 100g Bắp cải: 100g Thịt băm: 30g Trước ngủ 1 tiếng: Sữa tươi không đường: 200ml
Thực đơn 3	Ngô luộc, trứng luộc, salad trộn quả bơ. Bắp/ngô: 2 quả Trứng: 2-3 quả Sà lách, cà chua: 200g Bơ: 80g Phụ: Thanh long: 80g	Cơm lứt, cá nướng, khổ qua xào tỏi, cà rốt luộc Cơm: 200g Cá nạc: 100g Khổ qua: 100g Cà rốt: 100g Xế: Sữa chua ít đường: 1 hũ	Cơm gạo lứt, gà áp chảo ăn kèm dưa leo, canh hẹ đậu hũ Cơm: 200g Ức gà: 100g Dưa leo: 120g Hẹ: 40g Đậu hũ non: 50g Trước ngủ 1 tiếng: Sữa tươi không đường: 200ml
Thực đơn 4	Sandwich ngũ cốc, ½ quả táo, 1 ly sữa tươi không đường Sandwich ngũ cốc: 3-4 lát Bơ đậu phộng không đường: 1 muỗng canh Táo: 160g Sữa tươi không đường	Cơm gạo lứt, canh mồng tơi nấu tôm, Đậu phụ chiên sả Cơm lứt: 200g Đậu phụ: 130g Mồng tơi: 100g Mướp: 150g Tôm khô: 10g Xế: Phô mai: 1 miếng 15g	Hủ tiếu mực Hủ tiếu: 250g Mực: 120g Sườn heo: 50g Củ cải: 60g Rau/giá ăn kèm: 150g
Thực đơn 5	Bún bò Bún: 150g Bắp bò: 100g Hoa chuối/rau muống: 150g Phụ: Ổi: 200g	Cơm gạo lứt ,ếch kho sả ớt, rau muống luộc Cơm: 200g Ếch: 120g Rau muống: 150g Xế: Sữa tươi không đường: 200ml	Cháo yến mạch nấu tôm, cải thìa luộc Yến mạch: 60g Tôm băm: 100g Cà rốt: 80g Cải thìa: 100g Trước ngủ 1 tiếng: Sữa chua ít đường: 1 hũ Bắp luộc: ½ quả
Thực đơn 6	Bánh mì đen, trứng ốp la, salad cải kale trộn trái cây Bánh mì đen: 1,5 ổ Trứng: 2-3 quả Cải kale, cà chua bi: 150g Dâu tây, cam vàng: 200g Phô mai: 1 miếng 15g	Bún trộn chay Bún: 250g Đậu hũ chiên: 130g Nấm bào ngư: 100g Rau/ giá/dưa leo ăn kèm: 150g Xế: Sữa tươi không đường: 200ml	Cơm gạo lứt, cá hồi nướng, măng tây, bông cải áp chảo Cơm: 200g Cá hồi: 100g Măng tây, bông cải xanh: 200g
Thực đơn 7	Yến mạch ngâm qua đêm Yến mạch: 60g Sữa chua ít đường: 1 hũ 100g Sữa tươi không đường: 100ml Hạt macca, hạnh nhân: 40g Thanh long: 100g Mâm xôi: 100g Phụ: Khoai luộc: 100g	Cơm lứt, cá lóc kho, đậu bắp luộc, canh bầu Cơm: 200g Cá lóc: 120g Đậu bắp: 100g Bầu: 150g	Cơm lứt, thịt nạc luộc, susu xào cà rốt Cơm: 200g Thịt lợn nạc: 120g Susu, cà rốt: 200g Trước ngủ: Sữa tươi không đường: 100ml

Bên cạnh thực đơn các bữa ăn chính, các mẹ bầu thường hay đói nên các bữa phụ nên ăn nhẹ các thực phẩm như sữa chua ít đường, không đường, các loại hạt, các loại ngũ cốc nguyên hạt, một số loại trái cây có chỉ số GI thấp. Tùy theo sở thích và khẩu vị của mẹ mà chọn thực phẩm bữa ăn phụ phù hợp nhé.

Mong rằng với những chia sẻ trong bài viết về thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối giúp các mẹ bổ sung thêm kiến thức về bệnh cũng như dinh dưỡng để theo dõi sức khỏe, thay đổi thói quen, chế độ ăn uống dinh dưỡng phù hợp theo hướng dẫn, chỉ dẫn và có thể tư vấn dinh dưỡng từ bác sĩ để đạt kết quả tốt nhất. Nhu cầu về việc học dinh dưỡng thực tế, trau dồi kiến thức cho bản thân và gia đình, các mẹ hãy liên hệ ngay với Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) để được tư vấn chi tiết nhé!

Cách phòng tránh tiểu đường 3 tháng cuối (1)

Để phòng tránh tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối, các bà mẹ cần chú ý điều chỉnh lối sống để phòng chống bệnh an toàn. Cụ thể:

Lựa chọn ăn các loại thực phẩm lành mạnh 

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, lành mạnh và hoạt động thể chất chính là biện pháp hỗ trợ phòng chống tiểu đường thai kỳ hiệu quả.
• Người mẹ cần được hướng dẫn, tư vấn dinh dưỡng từ các chuyên gia để giúp họ chọn đúng số lượng, chất lượng thực phẩm..
• Người mẹ cần biết cách lựa chọn các loại thực phẩm lành mạnh nhằm hạn chế sự tăng cân quá mức, đồng thời ngăn bệnh tiểu đường trong thai kỳ.

Chú ý kiểm soát cân nặng lúc mang thai

Mang thai mà các mẹ tăng cân chính là biểu hiện tích cực, cho thấy sự phát triển của em bé. Việc tăng cân của người mẹ lúc mang thai sẽ phụ thuộc vào giai đoạn thai kỳ và tình trạng dinh dưỡng.

Tùy vào cách bổ sung dinh dưỡng, chỉ số khối cơ thể BMI trước khi cho thai của người mẹ. Viện Y học đã khuyến nghị mức cân nặng như sau:

BMI trước lúc mang thai	Cân nặng tăng lên (kg)	Mức tăng cân trung bình trong khoảng quý 2 và 3 lúc mang thai (kg/tuần)
Người thiếu năng lượng trường diễn (BMI < 18,5 kg/㎡)	12,5 – 18	0,51 (0,44 – 0,58)
Người có chỉ số khối bình thường (BMI 18,5 – 24,9 kg/㎡)	11,5 – 16	0,42 (0,35 – 0,50)
Người thừa cân (BMI 25,0 – 29,9 kg/㎡)	7 – 11,5	0,28 (0,23 – 0,33)
Người béo phì (BMI >= 30,0 kg/㎡)	5 – 9	0,22 (0,17 – 0,27)

Bên cạnh đó, để giảm nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ, các chuyên gia khuyến cáo người mẹ nên giảm cân đối với người bị thừa cân, béo phì (thực hiện trước lúc mang thai).

Chú ý hạn chế sử dụng muối trong chế độ ăn 

• Giảm ăn mặn, đặc biệt là những thai phụ có phù, bị cao huyết áp hay bị nhiễm độc thai nghén, nhằm tránh tai biến khi sinh.
• Chỉ nên dùng dưới 5g muối/ngày và nên dùng muối iot.

Giáo dục dinh dưỡng cho người mẹ 

• Cần giáo dục cho các bà mẹ về một chế độ dinh dưỡng sao cho hợp lý, xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh và phòng chống tiểu đường thai kỳ.
• Tư vấn cho người mẹ về cách lựa chọn thực phẩm khoa học, lành mạnh.
• Có thể dòng tháp dinh dưỡng cho phụ nữ có thai, cho con bú để tư vấn dinh dưỡng phù hợp.
• Trong quá trình giáo dục dinh dưỡng, nên chú ý nhấn mạnh các phương pháp nấu ăn lành mạnh, giảm tiêu thụ các thực phẩm có đường, muối, nhiều chất béo và thực phẩm có chứa ít chất xơ,…
• Điều quan trọng nhất, luôn phải nhắc nhở thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ là duy trì ăn uống lành mạnh ngay cả sau khi sinh, nhằm hỗ trợ giảm nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2, và hội chứng chuyển hóa sau khi sinh.

Tăng cường hoạt động thể chất 

• Hoạt động thể chất sẽ giúp phòng ngừa tiểu đường thai kỳ, giảm sự đề kháng insulin, kiểm soát glucose huyết tương cũng như rối loạn chuyển hóa lipid máu,…
• Cần chú ý theo dõi hoạt động của thai nhi và lượng đường trong máu trước và sau khi tập luyện thể thao.
• Các chuyên gia khuyến khích hoạt động thể chất cho người mẹ bị tiểu đường là tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, những bài tập đi bộ hay tập tay lúc ngồi nên tập 10 phút sau ăn. Đồng thời, trước lúc mang thai người mẹ nên tích cực luyện tập thể thao, duy trì cho đến khi mang thai.

Dinh dưỡng lành mạnh chính là yếu tố hỗ trợ phòng chống bệnh tiểu đường thai kỳ mà bất kỳ người mẹ nào khi mang thai cũng cần chú ý. Ngoài ra, cần luyện tập thể thao, kiểm soát cân nặng lúc mang thai,… để có được thời gian thai giáo an toàn và khỏe mạnh.

Lời khuyên của bác sĩ dinh dưỡng dành cho mẹ bầu tiểu đường (1)

Đối với mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ thì chế độ ăn và luyện tập mỗi ngày chính là giải pháp trị liệu chính. Liệu pháp dinh dưỡng bao gồm cá nhân hóa chế độ ăn tối ưu, kiểm soát lượng glucose huyết tương. Đồng thời, liệu pháp dinh dưỡng cần được xây dựng dựa theo thói quen ăn uống, hoạt động, tình trạng dinh dưỡng thực của người mẹ,… Trong đó, các bác sĩ dinh dưỡng có một số lời khuyên dành cho người mẹ:

Nên cung cấp đủ năng lượng, các chất dinh dưỡng thiết yếu, hàm lượng vitamin và khoáng chất cho người mẹ lẫn thai nhi giúp bé con được phát triển một cách toàn diện.Trong đó, cần chú ý theo nguyên tắc dinh dưỡng sau:

Năng lượng	Nên hạn chế năng lượng ăn vào chính là giải pháp kiểm soát cân nặng, glucose huyết tương và thai to. Khuyến cáo năng lượng ăn vào cho mẹ bầu bị tiểu đường như sau: 35 đến 40 kcal/kg/ngày – Với người mẹ trước khi mang thai bị thiếu năng lượng trường diễn. 30 đến 35 kcal/kg/ngày – Với người mẹ trước mang thai có tình trạng dinh dưỡng bình thường. 20 đến 30 kcal/kg/ngày – Với người mẹ trước mang thai bị béo phì và thừa cân.
Protein	Protein là chất dinh dưỡng tham gia vào việc xây dựng và tái tạo các mô của cơ thể, điều tiết các hoạt động sống và giúp tăng cường sức khỏe, sức đề kháng. Cần phối hợp giữa đạm động vật và đạm thực vật, yêu cầu tỷ lệ đạm động vật sẽ từ 35% trở lên. Người bệnh thận do tiểu đường, chất đạm sẽ cần giảm 0,6 đến 0,8g/kg cân nặng lý tưởng
Lipid	Lipid là nguồn năng lượng dự trữ quan trọng của cơ thể, cung cấp gấp đôi năng lượng so với carbohydrate và protein. Bên cạnh đó, lipid còn giúp bảo vệ cơ thể, hấp thu các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K. Trong chế độ ăn của mẹ bầu tiểu đường, lipid nên chiếm khoảng 20 đến 30% tổng năng lượng, trong đó yêu cầu tỷ lệ lipid động vật/lipid tổng số không nên vượt quá 60%. Cần tăng cường sử dụng các loại dầu thực vật, đồng thời hạn chế tiêu thụ mỡ động vật.
Glucid	Glucid là nguồn năng lượng chính cho cơ thể, tuy nhiên tất cả các thai phụ bị tiểu đường thai kỳ, không kể tiểu đường tuýp 1 và 2 đều phải chú ý tuân thủ chế độ dinh dưỡng giảm glucid (chiếm 55 đến 60% năng lượng khẩu phần). Glucid nên được chia ra suốt cả cả trong 3 bữa ăn chính và 2 đến 3 bữa ăn phụ. Sử dụng tối thiểu 175g/ngày, ưu tiên các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp và trung bình.
Chất xơ	Chất xơ giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón ở mẹ bầy. Nhu cầu khuyến nghị cho phụ nữ mang thai là 28g/ngày. Với người mẹ bị tiểu đường thai kỳ thì chất xơ sẽ có vai trò quan trọng hỗ trợ kiểm soát glucose huyết tương và phòng các biến chứng của đái tháo đường. Do đó, các mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn ít nhất 400g rau củ trong ngày.
Vitamin và khoáng chất	Đáp ứng đủ nhu cầu vitamin và khoáng chất theo nhu cầu khuyến nghị cho người mẹ có thai.

• Chú ý thường xuyên theo dõi bệnh: Phòng tránh các biến chứng của tiểu đường thai kỳ cho người mẹ, thai nhi như sinh non, sảy thai, đa ối, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, thai chết lưu,… bằng cách thăm khám với bác sĩ định kỳ.
• Duy trì các hoạt động thể lực bình thường của người mẹ mỗi ngày.
• Duy trì mức cân nặng phù hợp theo từng giai đoạn của thai kỳ (theo bảng Bộ Y tế đã khuyến nghị mức cân nặng trên).

Câu hỏi thường gặp

Bà bầu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối nên ăn gì?

• Nhóm thực phẩm giàu protein: Cá, thịt nạc, trứng, sữa, các loại đậu,…
• Nhóm thực phẩm giàu chất xơ: Rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt,…
• Nhóm thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất: Rau củ quả, trái cây,…

Bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối nên ăn bao nhiêu bữa mỗi ngày?

Nên chia thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày để giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối cần lưu ý gì khi ăn uống?

• Hạn chế ăn thức ăn ngọt, béo, nhiều dầu mỡ.
• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa.
• Uống đủ nước mỗi ngày.
• Theo dõi đường huyết thường xuyên.

Có thực đơn nào cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối không?

Có rất nhiều thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối, cá nhân hóa theo từng thể trạng. Mẹ bầu có thể tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn, thiết kế thực đơn phù hợp.

Bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối có cần kiêng khem gì không?

Bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối cần kiêng khem một số thực phẩm như:

• Thức ăn ngọt, béo, nhiều dầu mỡ,…
• Gạo trắng, bánh mì trắng, mì ống,…
• Nước ngọt có ga, nước ép trái cây đóng hộp,…
• Rượu bia, thuốc lá,…

Xây dựng chế độ ăn uống dinh dưỡng và sinh hoạt lành mạnh là điểm quan trọng và đôi khi lại gây nhiều khó khăn cho người mẹ. Việc tìm đến sự trợ giúp của các chuyên gia dinh dưỡng cũng là cách hỗ trợ người mẹ cải thiện dinh dưỡng tốt nhất. Bạn có thể tham khảo qua dịch vụ tư vấn dinh dưỡng cho mẹ bầu mang thai bị tiểu đường hiện có tại Viện Dinh dưỡng NRECI. Với độ ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn có nhiều năm kinh nghiệm sẽ hỗ trợ thăm khám và tư vấn dinh dưỡng cần thiết dựa theo tình trạng thực tế của người mẹ và sở thích ăn uống.

Trong suốt quá trình thăm khám, tư vấn và xây dựng thực đơn cho người mẹ, các chuyên gia dinh dưỡng tại NRECI sẽ luôn theo sát, hỗ trợ cải thiện sức khỏe người mẹ và giúp bé con trong bụng phát triển toàn diện, khỏe mạnh.

Hy vọng với những thông tin trên có thể giúp bạn hiểu hơn về thực đơn cho bà bầu tiểu đường 3 tháng cuối. Thăm khám với các chuyên gia dinh dưỡng NRECI là cách an toàn và tốt nhất cho mẹ bầu. Bởi khi có bác sĩ theo dõi trong quá trình ăn uống sẽ giúp người mẹ cải thiện sức khỏe tốt hơn và thai nhi phát triển toàn diện. Đồng thời, kiểm soát được bệnh lý tiểu đường được tốt nhất.

Xem thêm: 

• Không xét nghiệm tiểu đường thai kỳ có sao không?
• Nên xét nghiệm tiểu đường thai kỳ tuần bao nhiêu?
• Tiểu đường thai kỳ nên ăn hoa quả gì?

Tài liệu tham khảo: 

• Bộ Y tế (2018). HƯỚNG DẪN QUỐC GIA DỰ PHÒNG VÀ KIỂM SOÁT ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ. https://mch.moh.gov.vn/Upload/Documents/2018/10/6a81da5f43944ad354051e2c69bb7e71-FINAL-%20HDQG%20Dai%20thao%20duong%20thai%20ky%2020.10.2018.pdf (1)
• Medical News Today. How soon after birth does gestational diabetes go away?. https://www.medicalnewstoday.com/articles/gestational-diabetes-postpartum#summary (2)
• Healthline. Does Gestational Diabetes Ever Go Away?. https://www.healthline.com/health/pregnancy/does-gestational-diabetes-go-away#faq (3)