Xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5

Suy thận là căn bệnh ngày càng phổ biến, suy thận được chia thành nhiều giai đoạn và mức độ bệnh. Suy thận giai đoạn 5 được xem là giai đoạn cuối của bệnh thận mạn. Nếu bệnh nhân không điều trị kịp thời và không xây dựng thực đơn cho người suy thận độ 5 cũng như chế độ ăn cho người suy thận giai đoạn cuối phù hợp thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tình trạng người bệnh suy thận và thậm chí có thể tử vong. Cùng Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng tìm hiểu rõ hơn trong bài viết sau!

Định nghĩa suy thận mạn giai đoạn 5

Suy thận mạn giai đoạn 5 nghĩa là thận đã bị tổn thương nghiêm trọng và mất khả năng lọc máu cho cơ thể. Giá trị GFR ở giai đoạn này chỉ còn từ 15 ml/phút/1,73m2 trở xuống. Lúc này, các chất độc sẽ tích tụ trong máu và gây ra các biến chứng như:

• Tăng huyết áp
• Thiếu máu (không đủ tế bào máu cho cơ thể)
• Bệnh về xương
• Bệnh về tim
• Tăng kali máu
• Phốt pho máu cao
• Nhiễm toan chuyển hóa

Và dưới đây là các triệu chứng, dấu hiệu suy thận đã tiến triển đến giai đoạn 5:

• Cảm thấy yếu cơ, mệt mỏi trong người.
• Sưng ở bàn tay, cánh tay, chân hoặc bàn chân.
• Thiểu niệu hoặc vô niệu.
• Đạm niệu.
• Nhức đầu.
• Đau lưng dưới.
• Chuột rút.
• Buồn nôn.
• Không hoặc ít thấy đói.
• Khó thở.
• Thay đổi màu sắc da.

Lúc này bệnh nhân sẽ phải điều trị thay thế thận hoặc lọc máu để làm giảm các biến chứng ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan khác.

Suy thận giai đoạn 5 là giai đoạn nghiêm trọng, khi thận không còn khả năng lọc máu gây tăng huyết áp, bệnh xương, tim và các triệu chứng như sưng, thiểu niệu, đau lưng,…

Chế độ ăn cho người suy thận giai đoạn cuối có vai trò như thế nào?

Nguyên tắc dinh dưỡng trong suy thận mạn giai đoạn 5 giai đoạn lọc máu

Trước khi tìm hiểu về thực đơn cho người suy thận độ 5, ta sẽ tìm hiểu về nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh thận. Dưới đây sẽ là các thực phẩm cần bổ sung cũng như những thực phẩm cần hạn chế.

Nguyên tắc chế độ dinh dưỡng cho bệnh thận giai đoạn 5 lọc máu cần:

• Đầy đủ năng lượng và cân đối các chất: Chế độ ăn cần cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể hoạt động, đồng thời cân đối các chất dinh dưỡng thiết yếu, bao gồm đạm, chất béo, carbohydrate, vitamin và khoáng chất.
• Tăng cường đạm, tùy theo tần suất lọc máu mà cần có chế độ đạm hợp lý: 1.2-1,5g/kg/ ngày, ưu tiên đạm có giá trị sinh học cao: thịt, cá trứng, sữa,…
• Ưu tiên chất béo không bão hòa giàu omega3, omega6: Chất béo không bão hòa có tác dụng giúp giảm cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Các loại chất béo không bão hòa giàu omega3, omega6 có nhiều trong cá hồi, cá trích, cá ngừ, dầu ô liu, dầu hạt cải,…
• Kiểm soát kali, natri, photpho: Kali là khoáng chất cần thiết cho cơ thể nhưng nếu nồng độ kali trong máu cao có thể gây rối loạn nhịp tim, thậm chí tử vong. Nồng độ natri trong máu cao có thể gây cao huyết áp, phù, cùng với đó nồng độ photpho trong máu cao có thể gây xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ sỏi thận.
• Nước: Người bệnh suy thận không thể thải nước tiểu như người bình thường nên nếu uống quá nhiều nước sẽ gây phù.

Vì vậy, thực đơn cho người suy thận độ 5 cần lưu ý:

• Hạn chế lượng muối vào khi nấu hoặc chế biến món ăn.
• Chọn thực phẩm tươi, rau củ quả tươi và hạn chế dùng thực phẩm muối chua, chế biến sẵn.
• Nếu ăn canh thì chủ yếu nên ăn phần rau, hạn chế húp nước canh.
• Tránh đồ ăn chế biến sẵn
• Hạn chế dùng các loại nước sốt, nước chấm như: Tương cà, nước tương, sốt BBQ, nước mắm, muối tiêu,…
• Tránh xa rượu, bia, thuốc lá.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho người suy thận độ 5 bao gồm tăng cường đạm, kiểm soát kali, natri, phospho, hạn chế muối, thực phẩm muối chua, nước canh và tránh các loại nước sốt, rượu, bia, thuốc lá.

Xem thêm: Suy thận nên ăn gì? TOP thực phẩm tốt cho người suy thận

Thực phẩm người bệnh suy thận giai đoạn cuối nên ăn 

Tinh bột ít đạm: miến, sắn dây, khoai củ

Chất đạm khi bổ sung vào cơ thể sẽ tạo ra chất thải và được đào thải khỏi cơ thể qua đường thận. Do vậy, càng cung cấp nhiều đạm thì sẽ khiến thận hoạt động nhiều hơn. Vì thế, người mắc bệnh suy thận giai đoạn cuối, chức năng thận gần như mất đi hoàn toàn nên cần chế độ ăn ít đạm.

Thế nên, các bác sĩ khuyên người bệnh nên bổ sung các loại tinh bột ít đạm như miến, sắn dây, các loại khoai củ,… trong chế độ ăn hàng ngày. Nhóm tinh bột ít đạm này cung cấp chủ yếu đạm thực vật dễ tiêu hóa, chứa hàm lượng chất chống oxy hóa cao, hàm lượng chất béo bão hòa thấp. Nhờ đó giảm viêm nhiễm trong cơ thể và góp phần làm chậm tiến triển của bệnh suy thận. Ngoài ra, các loại tinh bột này còn giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất cần thiết cho người bệnh.

Thực phẩm ít đạm: hến, đậu phụ, nấm

Mọi người nên chú ý, chế độ ăn của người suy thận giai đoạn cuối giảm đạm chứ không đồng nghĩa bỏ đạm. Nếu như bỏ chất đạm hay bổ sung quá ít thì người bệnh gia tăng nguy cơ suy dinh dưỡng, suy kiệt nhanh chóng, không đủ sức chống lại bệnh.

Theo các bác sĩ, các loại thực phẩm ít đạm như hến, đậu phụ, nấm không chỉ cung cấp hàm lượng đạm tương đối mà còn giàu các dưỡng chất khác phù hợp cho người bệnh suy thận bổ sung. Trong đó, nấm là thực phẩm gần như có đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết. Hơn nữa, hàm lượng phospho trong nấm cũng tương đối thấp, phù hợp cho bệnh nhân suy thận. Chế độ ăn của người suy thận giai đoạn cuối có thể chọn bổ sung nấm rơm, nấm hương, nấm đông cô,…

Bên cạnh các loại cá, hến cũng là thực phẩm bổ sung omega 3 tốt cho sức khỏe và có nguồn đạm vừa phải phù hợp bệnh nhân suy thận. Chất béo omega 3 có tác dụng chống viêm, cải thiện một số vấn đề ở thận.

Ngoài ra, để tránh lố tổng lượng đạm cung cấp cho cơ thể người bệnh, khi xây dựng thực đơn cần chú ý xen kẽ đạm động vật và thực vật.

Thực phẩm ít kali: các loại củ quả, trái cây ít kali 

Kali là một trong những khoáng chất cần thiết cho cơ thể, nhưng với bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối không thể lọc thải được lượng kali dư thừa nên cần hạn chế kali trong chế độ ăn hàng ngày. Nếu bổ sung dư thừa kali có thể khiến kali trong máu tăng cao dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng ở tim.

Một số loại củ quả và trái cây tốt cho sức khỏe, ít kali phù hợp với người suy thận như: các loại củ quả (su su, cà rốt, mướp, bầu,..); trái cây ít kali (ổi, cam, bưởi, thanh long, quýt, mận..). Hơn nữa, các loại củ quả này còn cung cấp chất xơ và hàm lượng vitamin C dồi dào giúp tăng khả năng lành thương, chống oxy hóa và bảo toàn chức năng thận.

Sữa chuyên biệt cho suy thận

Sữa chuyên biệt cho người bệnh suy thận giai đoạn cuối chưa điều trị thay thế thận được xem là thực phẩm bổ sung hoàn hảo bởi được thiết kế công thức ít đạm, đa dạng dưỡng chất cần thiết. Sữa còn là thực phẩm thay thế bữa ăn phụ giúp người bệnh chán ăn, kém ăn có thể bổ sung sữa để đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày. Điều này giúp người bệnh chống suy kiệt, yếu cơ, mất cơ, phòng suy dinh dưỡng hiệu quả. Để chọn sữa cho người suy thận giai đoạn cuối phù hợp, mọi người có thể hỏi ý kiến và nhờ sự tư vấn từ các bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng.

Thực phẩm người suy thận giai đoạn cuối nên kiêng 

Thực phẩm giàu muối

Thực phẩm giàu muối sẽ cung cấp hàm lượng natri cao. Natri ảnh hưởng đến cân bằng huyết áp, giúp duy trì cân bằng lượng nước trong cơ thể. Nếu thận khỏe mạnh mới đủ khả năng giữ mức natri trong kiểm soát, còn với người mắc bệnh suy thận giai đoạn cuối, chức năng thận gần như mất đi hoàn toàn nên không thể kiểm soát được lượng natri. Điều này khiến các chất lỏng dư thừa tích tụ nhiều trong cơ thể dẫn đến sưng phù ở mắt cá chân, khó thở, huyết áp cao, tích tụ dịch ở màng tim và phổi. Thế nên, người bệnh cần kiêng các thực phẩm chứa nhiều muối trong chế độ ăn.

Để hạn chế muối trong chế độ ăn, người bệnh nên ưu tiên bổ sung các thực phẩm tươi, có chế độ ăn nhạt, giảm lượng gia vị nêm nếm, kiêng các thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp,…

Thực phẩm giàu kali

Khi tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối, chức năng thận đã không thể hoạt động được nữa, cơ thể không thể lọc lượng kali dư ​​thừa. Một khi hàm lượng kali tích tụ trong máu tăng cao có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về tim. Một số thực phẩm giàu kali cần hạn chế trong chế độ ăn uống của người bệnh: quả bơ, quả mơ, chuối, rau lá màu xanh đậm,…

Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao nếu có rối loạn đường huyết đi kèm

Chỉ số đường huyết (GI) là một chỉ số dùng để đánh giá khả năng hấp thu nhanh hay chậm và làm tăng nồng độ đường glucose trong máu của loại thức ăn có chất bột đường so với glucose. Chỉ số đường huyết cao GI > 70 bao gồm các loại thực phẩm như: bánh mì trắng, khoai tây, bí đỏ, bánh quy, cơm trắng, đường đơn, đường mạch nha,… Các bệnh nhân suy thận có kèm rối lượng đường huyết nên kiêng các thực phẩm này để không gây ra các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng sức khỏe.

Hạn chế nước nếu có phù 

Suy thận giai đoạn cuối không thể lọc thải như bình thường bởi cấu trúc và chức năng thận gần như suy giảm hoàn toàn. Việc bổ sung quá nhiều nước hay các chất lỏng vào cơ thể sẽ gây áp lực lên quá trình lọc và loại bỏ chất thải dư thừa. Theo thời gian, chất lỏng tích tụ nhiều gây nên tình trạng phù nề.

Do vậy, nếu người bệnh có phù thì nên hạn chế lượng nước và chất lỏng bổ sung. Người bệnh suy thận giai đoạn cuối thường sẽ được bác sĩ chỉ định cắt giảm lượng nước, chất lỏng phù hợp với tình trạng của cơ thể.

Những loại thực phẩm giúp hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả

Thực đơn cho người suy thận độ 5 rất quan trọng trong việc điều trị, phục hồi và cải thiện sức khỏe. Người nhà nên đưa bệnh nhân đi khám dinh dưỡng và nghe theo sự tư vấn dinh dưỡng từ các chuyên gia, bác sĩ chuyên môn về thực đơn cho người bệnh thận để bệnh nhân có thể nhanh chóng phục hồi.

Nếu người bệnh suy thận có thêm bệnh đái tháo đường thì nên ít tiêu thụ các chất đường bột. Một số rau củ quả nên bổ sung vào thực đơn suy thận giai đoạn 5 là:

• Ớt chuông đỏ: Có hàm lượng kali thấp và cung cấp chất xơ, chất chống oxy hóa mạnh như vitamin A, C, B6, cùng các khoáng chất cần thiết cho sức khỏe.
• Cải bắp: Đây là thực phẩm có chứa nhiều chất phytochemical có tác dụng chống lại các gốc tự do gây bệnh ung thư. Đồng thời, cải bắp còn chứa các chất dinh dưỡng như chất xơ, vitamin B6, K, C và axit folic.
• Súp lơ: Chứa nhiều hợp chất thực vật, chất chống oxy hóa, axit folic và chất xơ nên sẽ giúp làm sạch thận và hỗ trợ tăng cường sức khỏe.

Thực đơn cho người suy thận độ 5 cần tuân theo hướng dẫn dinh dưỡng từ chuyên gia. Đối với người có suy thận và đái tháo đường, tránh tiêu thụ chất đường bột. Rau củ quả hữu ích cho người suy thận bao gồm ớt chuông đỏ, cải bắp và súp lơ với chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa giúp hỗ trợ sức khỏe thận.

Thực đơn cho người suy thận mạn độ 5 đang lọc máu

Tham khảo về thực đơn cho người suy thận mạn độ 5 chưa lọc máu từng ngày:

Tư vấn dinh dưỡng, chế độ ăn cho người suy thận cùng bác sĩ dinh dưỡng NRECI

Dinh dưỡng, chế độ ăn có vai trò quan trọng đối với người bệnh suy thận. Vì thế, người bệnh cần được tuân thủ nghiêm ngặt và điều chỉnh theo từng giai đoạn bệnh. Một chế độ dinh dưỡng đúng cách giúp bảo vệ thận, kiểm soát chất thải trong cơ thể và hạn chế sự tiến triển của bệnh.

Tư vấn dinh dưỡng cho người bệnh thận cùng bác sĩ tại NRECI can thiệp vào chế độ ăn, điều chỉnh thực đơn cho phù hợp với khẩu vị, thói quen ăn uống mỗi ngày. Thực đơn dinh dưỡng giúp hỗ trợ kiểm soát lượng đạm, hạn chế tăng natri, kali, photpho cũng như lượng nước uống mỗi ngày. Sau từ 2 – 4 tuần, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ để được điều chỉnh phù hợp.

 

Case study: THỰC ĐƠN DINH DƯỠNG CHO BÁC TRAI SUY THẬN MỨC 4

‼️Ở mức suy thận độ 4, eGFR (độ lọc cầu thận) giảm xuống mức 16, bác trai được Viện theo dõi sát sao và bắt đầu điều chỉnh thói quen ăn uống.
Suy thận mạn có mức lọc cầu thận giảm thấp, gây ra tích tụ chất độc. Vậy nên sẽ có nhiều biểu hiện như: hơi thở có mùi amoniac, chướng bụng, chán ăn và sụt cân.

Để ngăn ngừa tình trạng suy dinh dưỡng và bảo tồn các chức năng của thận, bác sĩ Viện NRECI tập trung vào thực đơn:
⏩Đảm bảo cân bằng các chất
⏩Điều chỉnh gia vị ở mức thấp (kiểm soát lượng natri, kali, photpho)
⏩Giảm đạm, tăng cường chất béo tốt.

✨Thực đơn cũng thay đổi đa dạng trong các nhóm chất dinh dưỡng, giúp bác trai không bị ngán với chế độ ăn quá khác biệt so với khi trước.

Sau một tháng thăm khám dinh dưỡng, đồng hành cùng bác sĩ NRECI, tình trạng của bác được cải thiện đáng kể: Chỉ số eGFR khi xét nghiệm lại đã tăng từ 16 lên 21, cân nặng tăng và huyết áp cũng ổn định hơn trước.

Trên đây là những thông tin về chế độ ăn cho người suy thận giai đoạn cuối và 7 mẫu thực đơn cho người suy thận độ 5. Tùy vào thể trạng cũng như nhu cầu dinh dưỡng của từng người, thực đơn suy thận độ 5 có thể được điều chỉnh phù hợp. Can thiệp dinh dưỡng cho người suy thận độ 5 cùng đội ngũ bác sĩ tại NRECI giúp người bệnh có được chế độ ăn phù hợp, đảm bảo đầy đủ dưỡng chất và cải thiện tình trạng một cách tối ưu.

Xem thêm: 

• Suy thận độ 1 ăn gì? Thực đơn cho người suy thận độ 1
• Chế độ ăn cho bệnh nhân suy thận mạn cần lưu ý
• Tiểu đường suy thận nên ăn gì? 7 thực đơn cho người suy thận tiểu đường
• Top 5+ dấu hiệu bệnh sỏi thận cần nhận biết sớm
• 10 biểu hiện suy thận giai đoạn đầu cần lưu ý