10 biểu hiện suy thận giai đoạn đầu cần lưu ý 

Hiện nay, số người bị suy thận không ngừng gia tăng, tập trung nhiều ở những người thuộc độ tuổi trung niên. Suy thận tiềm ẩn nhiều nguy hiểm đối với sức khỏe con người nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bạn đã biết cách nhận biết biểu hiện suy thận chưa? Nếu chưa, hãy để Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng chia sẻ trong bài viết hôm nay nhé!

Vai trò của thận đối với cơ thể

Trước khi chia sẻ về biểu hiện của suy thận, chúng ta cùng tìm hiểu vai trò của thận đối với cơ thể. Đó là:

• Lọc máu và loại bỏ chất thải: Đây là vai trò chính của thận, cơ quan này sẽ loại bỏ các chất thải và chỉ giữ lại protein cùng các tế bào máu, phần chất thải sẽ được bài tiết vào dịch lọc để hình thành nên nước tiểu.
• Bài tiết nước tiểu: Thận thực hiện vai trò bài tiết nước tiểu đổ xuống bàng quang, qua ống đái và đưa ra ngoài.
• Điều hòa thể tích máu: Thận đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát lượng dịch ngoại bào có trong cơ thể người bằng cách sản xuất ra nước tiểu. Khi chúng ta uống nhiều nước đồng nghĩa với lượng nước tiểu tăng lên và ngược lại.
• Vai trò nội tiết: Thận bài tiết hormone renin tham gia điều hòa huyết áp và sản xuất ra erythropoietin có công dụng làm tủy xương tăng sản xuất hồng cầu khi oxy giảm. Bên cạnh đó, thận cũng thực hiện nhiệm vụ trong quá trình chuyển hóa glucose, chuyển hóa vitamin D3.

Như vậy, thận có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Cơ quan này chịu chức năng chính trong hoạt động bài tiết nước tiểu, nội tiết, giữ sức khỏe được ổn định.(1)

TOP 10 các biểu hiện suy thận giai đoạn đầu cần lưu ý 

Người bị suy thận giai đoạn đầu có các triệu chứng không rõ ràng. Bệnh nhân thường phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, đi kèm một trong những biểu hiện như:

Giảm lượng nước tiểu

Một trong những biểu hiện sớm của suy thận là sự thay đổi trong thói quen đi tiểu do suy giảm chức năng của thận. Người bệnh sẽ đi tiểu thường xuyên hơn, nhưng lượng nước tiểu khá ít, kèm theo cảm giác căng tức khó chịu. Thường thì triệu chứng này xuất hiện vào ban đêm khi thận suy yếu và khả năng lọc máu bị hạn chế.

Khi cơ chế lọc của thận bị tổn thương, có thể dẫn tình trạng đạm và tế bào máu bị thất thoát trong nước tiểu, gây ra hiện tượng nước tiểu bị sủi bọt, có màu sẫm và thậm chí có mùi khó chịu.

Ngứa ngáy

Suy thận thường đi kèm với triệu chứng ngứa ngáy trên da. Do chức năng thận suy giảm, các chất độc không được loại bỏ nên có tình trạng ngứa ngáy trên toàn bộ cơ thể, đôi khi gây ra các vết sưng hoặc dị ứng, kèm theo mùi hôi khá khó chịu. Trong trường hợp suy thận nặng, tình trạng ngứa ngáy thường trở nên nghiêm trọng hơn.

Phù

Phù cũng là một trong những biểu hiện suy thận và thường xuất hiện sớm. Sưng phù thường biểu hiện rõ nhất ở các bộ phận như tay chân, mặt, cổ chân và bàn chân. Do chức năng thận giảm, các chất lỏng dư thừa không được loại bỏ khiến chúng tích tụ trong các mô mềm và tế bào, gây sưng phù.

Khó thở không rõ nguyên nhân

Khó thở có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau, trong đó cũng là 1 dấu hiệu cảnh báo suy thận mà bệnh nhân cần chú ý. Khó thở ở người bệnh suy thận xuất phát từ việc thận hoạt động kém, suy giảm chức năng lọc chất thải ra khỏi cơ thể. Điều này có thể dẫn đến tình trạng tích tụ chất lỏng trong cơ thể, suy giảm chức năng phổi và giảm lượng hồng cầu, làm cho quá trình vận chuyển oxy trong máu gặp khó khăn.

Những biểu hiện của suy thận như trên khiến người bệnh cảm thấy khó thở, thở nông mà không rõ nguyên nhân. Trong một số trường hợp, hơi thở của người bệnh có thể có mùi khó chịu do chất thải tích tụ nhiều trong cơ thể.

Đau hoặc cảm thấy nặng ngực

Đau và cảm thấy nặng ngực là biểu hiện suy thận nhiều người gặp phải. Thông thường, người bệnh cảm thấy đau ở vùng lưng hoặc phần hông do các vấn đề như viêm thận hoặc sỏi thận. Một số trường hợp, bệnh nhân có thể cảm thấy đau ở bên dưới bụng do sỏi niệu quản hoặc nhiễm trùng bàng quang.

Ngoài ra, suy thận cũng có thể gây tích tụ kali thừa trong cơ thể, làm cho nồng độ kali máu tăng lên. Tình trạng này có thể dẫn đến đau tim, nhịp tim không đều và đau ngực nặng.

Mệt mỏi, uể oải

Hiện tượng mệt mỏi và uể oải là một dấu hiệu cảnh báo về nhiều bệnh lý và tình trạng sức khỏe. Đây cũng là một dấu hiệu của suy thận mà nếu phát hiện, người bệnh nên thăm khám sức khỏe sớm hơn.

Khi thận khỏe mạnh sẽ tạo ra lượng hormone erythropoietin – hormone này có khả năng truyền tín hiệu, thông báo cho cơ thể tạo ra các tế bào hồng cầu mang oxy. Khi thận bị hỏng, thận tạo ra ít hormone này hơn bình thường, do đó cơ thể có ít các tế bào hồng cần vận chuyển oxy hơn nên khiến cho cơ thể nhanh chóng mệt mỏi, đuối sức, đầu óc kém tập trung và kém tỉnh táo.

Triệu chứng mệt mỏi thường xảy ra thường xuyên và có thể xuất hiện ngay cả khi người bệnh không tham gia các hoạt động vận động mạnh.

Thiếu máu (biểu hiện mắt hoa, chóng mặt)

Thận không chỉ tham gia vào quá trình lọc máu mà còn sản xuất hormone erythropoietin, một hormone kích thích tủy xương tạo ra hồng cầu. Khi bị suy thận, quá trình sản xuất hormone này giảm đi, dẫn đến tình trạng giảm hồng cầu trong máu – thiếu máu. Tình trạng này có thể gây hoa mắt, cảm giác chóng mặt, suy giảm trí nhớ và mất tập trung.

Kém ăn, buồn nôn, nôn

Chán ăn, buồn nôn và nôn ói là những biểu hiện của bệnh suy thận khi các chức năng thận bị suy giảm một cách nghiêm trọng. Triệu chứng này thường trở nên nặng hơn và rõ ràng hơn khi suy thận tiến triển.

Các chất độc như ure, các acid amin và creatinin tích tụ trong cơ thể khiến cơ thể kém ăn, chán ăn, làm thay đổi về vị giác, miệng có mùi vị của kim loại. Từ đó, người bệnh ăn vào sẽ dễ buồn nôn và thường nôn vào sáng sớm.

Sụt cân không rõ nguyên nhân

Một trong những biểu hiện rõ ràng của suy thận là cân nặng sụt giảm mà không rõ nguyên nhân. Khi mắc suy thận, cơ thể không còn đủ đạm để nuôi dưỡng các cơ quan, kết hợp với tình trạng chán ăn, dẫn đến giảm lượng thức ăn tiêu thụ và sụt cân.

Co cơ và chuột rút

Co cơ chân hoặc chuột rút cơ ở các vị trí trên cơ thể cũng là một biểu hiện suy thận đặc trưng. Nguyên nhân của triệu chứng này là do suy giảm chức năng thận dẫn đến mất cân bằng kali, natri, canxi và các chất điện giải khác, gây ra tình trạng co cơ và chuột rút.

Như vậy, bệnh suy thận biểu hiện rất đa dạng, hầu hết là những vấn đề sức khỏe cơ bản mà ít người chú ý như mệt mỏi, giảm cân, chuột rút, nôn ói, thiếu máu, ngứa ngáy,… Do đó, bệnh nhân cần chú ý để nhận biết sớm biểu hiện bệnh suy thận và có phương án can thiệp kịp thời.

Các biến chứng suy thận có thể gặp phải  

Nếu không nhận biết biểu hiện suy thận và can thiệp sớm thì có thể dẫn tới nhiều biến chứng như:

• Bệnh tim: Suy thận và bệnh tim có mối liên quan mật thiết. Nhiều người bệnh trong quá trình lọc máu bị tử vong do nguyên nhân xuất phát từ bệnh tim. Bệnh tim có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến thận, gây tăng áp lực trong tĩnh mạch chính nối với thận và có thể gây ra các vấn đề tim mạch khác.
• Vấn đề về xương và tăng hàm lượng photphat trong máu: Thận có nhiệm vụ điều chỉnh cân bằng canxi, vitamin D và phospho trong cơ thể, bảo đảm sức khỏe của xương. Khi thận không hoạt động hiệu quả, hàm lượng phốt pho có thể tăng, gây nguy hại cho sức khỏe xương.
• Tăng kali trong máu: Suy thận có thể dẫn đến tăng hàm lượng kali trong máu, gây ra những hiện tượng như đau tim, bệnh tim mạch nặng, đe dọa đến tính mạng.
• Tích tụ nước: Thận khỏe mạnh giúp loại bỏ nước dư thừa khỏi cơ thể. Ở những người bị suy thận, tình trạng tích tụ nước có thể gây ra các vấn đề về tim mạch và phổi.
• Ảnh hưởng tinh thần: Suy thận không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn gây áp lực tinh thần. Tâm lý của người bệnh có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như suy sụp tinh thần, căng thẳng, áp lực tài chính,…

Người suy thận có thể gặp phải nhiều biến chứng khác nhau ảnh hưởng đến sức khỏe như bệnh tim, tổn hại cho xương, tăng kali trong máu, tích nước trong cơ thể,… nên cần chú ý đề phòng. (2)

Suy thận nên ăn gì? Kiêng gì?

Theo Bác sĩ Nguyễn Võ Trà Mi – Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng: “Chế độ dinh dưỡng đóng góp một phần rất lớn trong quá trình điều trị, phòng ngừa suy thận tiến triển. Đặc thù của chế độ dinh dưỡng trong suy thận là giảm lượng đạm, kiểm soát lượng photpho, kali và cả lượng dịch nếu bệnh nhân có phù đi kèm. Do đó người bệnh nên có sự tư vấn dinh dưỡng chuyên biệt của các chuyên viên dinh dưỡng để có thể lên được một thực đơn phù hợp và có sự theo dõi để điều kịp thời.”

Nguyên tắc dinh dưỡng (3):

• Chế độ dinh dưỡng cho người suy thận mạn ở giai đoạn 3-4 không lọc máu, không tăng kali máu đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến một số yếu tố dinh dưỡng quan trọng. Năng lượng cần đảm bảo 35 Kcal/kg cân nặng lý tưởng hàng ngày, với protid từ 0,4 đến 0,6g/kg cân và tỷ lệ protid động vật/tổng số chiếm từ 60% trở lên. Lipid cũng không kém phần quan trọng, chiếm 20-25% tổng năng lượng, cân bằng giữa các loại axit béo. Nước và điện giải cần hạn chế theo chỉ định bác sĩ, việc tính toán công thức thể tích nước giúp duy trì sự cân bằng dịch trong cơ thể.
• Người suy thận cần bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất và ăn đủ 4 bữa mỗi ngày. Hạn chế natri dưới mức 2000mg/ngày và duy trì lượng phosphat dưới 1200mg/ngày.
• Trong trường hợp suy thận mạn giai đoạn 3-4 không lọc máu, nhưng tăng kali máu, chế độ dinh dưỡng cũng phải đảm bảo năng lượng, protid, và lipid nhưng có sự điều chỉnh về lượng natri và kali. Natri cần được duy trì dưới 2000mg/ngày hoặc tùy thuộc vào mức độ phù và cao huyết áp, trong khi kali cần giữ dưới mức 1000mg/ngày và hạn chế thực phẩm chứa nhiều kali. Tiêu thụ phosphat cũng cần được kiểm soát dưới 600mg/ngày.
• Người bệnh suy thận nên ưu tiên tinh bột ít đạm như khoai củ, miến, và sắn dây. Thực phẩm ít đạm như đậu hũ, nấm, và hến cũng là những nguồn chất dinh dưỡng tốt. Nên xen kẽ giữa đạm động vật và thực vật để tránh vượt quá tổng lượng đạm trong ngày. Đồng thời, rau củ quả ít kali như cà rốt, bầu, susu và trái cây ít kali như bưởi, mận, thanh long, cam, quýt, táo, lê là lựa chọn tốt cho người suy thận.
• Thiết kế thực đơn phù hợp cũng đòi hỏi hạn chế thực phẩm chứa nhiều muối, đường và giảm sử dụng gia vị. Tránh thực phẩm giàu photpho và kali như tôm khô, thịt bò, nho khô, thanh long, chuối, kiwi, rau xanh đậm màu. Hạn chế thực phẩm cay nóng và thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, đồng thời kiểm soát uống cồn, rượu, bia, thuốc lá, và cà phê.

Như vậy, người suy thận cần được thiết kế một chế độ dinh dưỡng phù hợp., bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh, tránh các loại đồ ăn có thể khiến bệnh tình tăng nặng. (4)

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng tư vấn dinh dưỡng cho người suy thận 

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng NRECI là địa chỉ uy tín chuyên thăm khám, tư vấn dinh dưỡng cho người bệnh suy thận, được nhiều người tin tưởng đánh giá cao. NRECI có quy trình tư vấn cho người bị suy thận khoa học với các bước cơ bản như:

• Khai thác và đánh giá về khẩu phần ăn uống của bệnh nhân.
• Khai thác về tiền sử dinh dưỡng, tiền sử bị suy thận, mức độ suy thận, phương pháp đang điều trị.
• Bác sĩ trực tiếp tư vấn chuyên biệt cho bệnh nhân.
• Bác sĩ hướng dẫn thiết kế thực đơn dinh dưỡng, xây dựng thực đơn chi tiết cho từng cá thể tùy theo mức độ suy thận.

Trên đây là một số biểu hiện suy thận mà bạn cần lưu ý để có thể nhận biết và xử lý kịp thời nếu mắc phải bệnh lý này. Hãy liên hệ với đội ngũ chuyên gia NRECI để được tư vấn, tham gia khóa học dinh dưỡng giúp nâng cao kiến thức của bản thân để chăm sóc gia đình tốt hơn bạn nhé!

Xem thêm kiến thức dinh dưỡng suy thận:

• 4 Cách điều trị suy thận tại nhà hiệu quả
• Suy thận độ 1 có hồi phục không? Những điều cần biết về suy thận 1
• 5 phân độ suy thận mạn tính theo Hội Thận học Hoa Kỳ