Chất béo chuyển hóa là gì? “Tất tần tật” về chất béo chuyển hóa

Chất béo chuyển hóa là gì? Chất béo chuyển hóa có lợi hay có hại cho cơ thể? Đâu là nhóm thực phẩm nên hạn chế để không nạp quá nhiều chất béo có hại vào cơ thể? Tất tần tật những câu hỏi trên sẽ được Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) giải đáp cho bạn đọc qua bài viết sau đây!

Chất béo chuyển hóa là gì? Chất béo bão hoà là gì?

Chất béo là một nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể, đặc biệt là khi cần nhiều năng lượng trong thời gian dài. Tại các khóa đào tạo về dinh dưỡng, các chuyên gia nhận định chất béo là chất dinh dưỡng cần thiết để cơ thể tạo ra năng lượng cho cuộc sống hàng ngày.

Chất béo chuyển hóa là chất béo không bão hòa có liên kết đôi trans thay vì liên kết cis. Chất béo này thường được sử dụng trong các sản phẩm thực phẩm chế biến sẵn như bánh quy, bánh mì, bơ thực vật, kẹo và thức ăn nhanh. Chất béo chuyển hóa có hại cho sức khỏe vì nó làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) và giảm mức cholesterol tốt (HDL) trong máu, gây nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.

Chất béo bão hòa là một loại chất béo tự nhiên có trong các sản phẩm động vật như thịt, sữa, phô mai, kem và trứng. Chất béo này cũng có trong một số loại dầu thực vật như dầu dừa và dầu cọ. Chất béo bão hòa có đặc điểm là không có liên kết đôi giữa các nguyên tử cacbon trong chuỗi axit béo của chúng. Chất béo này có thể có lợi cho sức khỏe nếu được tiêu thụ với liều lượng vừa phải, vì nó giúp cung cấp năng lượng, hỗ trợ hệ miễn dịch và hấp thụ vitamin. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa, nó cũng có thể làm tăng mức cholesterol xấu và nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Đặc điểm của chất béo chuyển hóa

Cấu trúc của chất béo chuyển hóa là chất béo không bão hòa có liên kết đôi trans thay vì liên kết cis. Loại liên kết ảnh hưởng đến hình dạng của chuỗi axit béo. Liên kết trans tạo ra chuỗi thẳng, trong khi liên kết cis tạo ra chuỗi bị uốn cong. Chất béo chuyển hóa có thể là chất béo không bão hòa đơn hoặc không bão hòa đa.

Việc sản xuất chất béo chuyển hóa là kết quả của quá trình hydro hóa một phần. Quá trình hydro hóa bao gồm việc thêm các nguyên tử hydro vào chất béo không bão hòa cis, loại bỏ các liên kết đôi giữa các nguyên tử carbon và làm cho chúng trở nên bão hòa. Quá trình hydro hóa được ngành công nghiệp thực phẩm sử dụng để kéo dài thời hạn sử dụng bằng cách làm cho chất béo ít bị ôi thiu hơn – một hiện tượng mà các gốc tự do tấn công liên kết đôi giữa các nguyên tử carbon. Nó cũng làm tăng điểm nóng chảy của chất béo, làm cho sản phẩm phù hợp hơn để chiên. Tuy nhiên, trong quá trình hydro hóa, một số liên kết cis trong axit béo được chuyển thành liên kết trans, dẫn đến axit béo chuyển hóa chứ không phải axit béo bão hòa

Chất béo chuyển hóa là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và cân nặng của con người. Một lượng chất béo chuyển hóa hợp lý sẽ giúp cơ thể duy trì hoạt động và ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến mỡ máu, tim mạch hay tiểu đường. Tuy nhiên, một lượng chất béo chuyển hóa quá cao hoặc quá thấp sẽ gây ra các rối loạn chuyển hóa và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

• Tìm hiểu chất béo và chức năng dinh dưỡng của chất béo là gì?
• TOP các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo tốt

Sự khác biệt giữa chất béo chuyển hóa và chất béo bão hoà

Chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa là hai loại chất béo có trong thực phẩm mà chúng ta thường tiêu thụ. Vậy, sự khác biệt giữa chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa là gì? Trong quá trình tư vấn dinh dưỡng, các chuyên gia luôn quan tâm đến 3 tiêu chí sau:

• Nguồn gốc: Chất béo chuyển hóa là chất béo nhân tạo được tạo ra từ các dầu thực vật lỏng. Chất béo bão hòa là chất béo tự nhiên có trong các sản phẩm động vật và một số loại dầu thực vật.
• Cấu trúc: Chất béo bão hòa là các phân tử chất béo trong đó các liên kết đôi giữa các nguyên tử carbon đã được thay thế bằng các nguyên tử hydro. Nói cách khác, mỗi nguyên tử carbon có bốn nguyên tử khác gắn liền với nó. Cấu trúc của Chất béo chuyển hóa là chất béo không bão hòa có liên kết đôi trans thay vì liên kết cis. Loại liên kết ảnh hưởng đến hình dạng của chuỗi axit béo. Liên kết trans tạo ra chuỗi thẳng, trong khi liên kết cis tạo ra chuỗi bị uốn cong. Chất béo chuyển hóa có thể là chất béo không bão hòa đơn hoặc không bão hòa đa.
• Tác động đến cholesterol: Chất béo chuyển hóa làm tăng mức cholesterol xấu và giảm mức cholesterol tốt trong máu. Chất béo bão hòa làm tăng cả hai loại cholesterol này, nhưng ảnh hưởng của nó phụ thuộc vào liều lượng và nguồn gốc của chúng.
• Tác động đến sức khỏe: Chất béo chuyển hóa gây nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ. Chất béo bão hòa có thể có lợi cho sức khỏe nếu được tiêu thụ với liều lượng vừa phải, nhưng cũng có thể gây hại nếu tiêu thụ quá nhiều.

Vì sao chất béo chuyển hóa lại có hại cho sức khỏe?

Chất béo là một trong những nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể, nhưng quá nhiều chất béo có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Khi chất béo được tiêu thụ quá mức, cơ thể sẽ phải chuyển hóa chúng thành các dạng khác như glucose, glycerol, hay axit béo. Quá trình chuyển hóa này có thể tạo ra nhiều sản phẩm phụ có hại cho cơ thể, như cholesterol cao, mỡ máu cao, viêm gan mỡ, hay bệnh tim mạch.

Ngoài ra, quá nhiều chất béo cũng làm tăng trọng lượng cơ thể, gây áp lực lên các khớp xương và cơ, làm giảm khả năng vận động và miễn dịch. Vì vậy, để duy trì sức khỏe tốt, cần hạn chế lượng chất béo trong chế độ ăn uống và tăng cường hoạt động thể chất.

Nhóm thực phẩm chứa nhiều chất béo chuyển hóa nên hạn chế

Nhóm thực phẩm chứa nhiều chất béo chuyển hóa nên hạn chế là những loại thực phẩm có hàm lượng chất béo cao, đặc biệt là chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Những loại thực phẩm này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như tăng cholesterol, béo phì, bệnh tim mạch, tiểu đường và ung thư. Vì vậy, bạn nên giảm thiểu việc sử dụng những loại thực phẩm này trong chế độ ăn uống hàng ngày.

Một số ví dụ về nhóm thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, chuyển hóa nên hạn chế là:

• Bơ, mỡ động vật, dầu cọ, dầu dừa: Những loại này có hàm lượng chất béo bão hòa cao, có thể làm tăng lượng cholesterol xấu (LDL) trong máu và gây xơ vữa động mạch.
• Thịt đỏ, thịt gia cầm da, xúc xích, giăm bông, phô mai: Những loại này cũng có hàm lượng chất béo bão hòa cao, ngoài ra còn có hàm lượng cholesterol và natri cao, có thể gây tăng huyết áp và nguy cơ đột quỵ.
• Bánh ngọt, bánh quy, bánh mì, bánh pizza, khoai tây chiên, snack: Những loại này có hàm lượng chất béo chuyển hóa cao, do được sản xuất từ dầu thực vật đã qua quá trình hydro hóa. Chất béo chuyển hóa không chỉ làm tăng cholesterol xấu mà còn làm giảm cholesterol tốt (HDL) trong máu, gây nguy hiểm cho tim mạch.
• Dầu chiên đi chiên lại nhiều lần: Các thực phẩm sử dụng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần: gà rán, khoai tây chiên, xúc xích chiên, mì gói. Quá trình trình chế biến thực phẩm, nhiệt độ cao làm biến đổi dạng béo tốt thành béo xấu.

Như vậy, bài viết trên đã trả lời cho người đọc những câu hỏi xoay quanh vấn đề chất béo chuyển hóa là gì cũng như tác hại của nó đối với cơ thể. Việc lựa chọn những nguồn thực phẩm chất lượng, hiểu rõ về dinh dưỡng thông qua sách vở và các khóa học dinh dưỡng sẽ giúp cho sức khỏe của bạn được bảo vệ và ngày một tốt hơn hàng ngày.

Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng (NRECI) là một trong những đơn vị cung cấp các giải pháp dinh dưỡng, bao gồm tư vấn dinh dưỡng, thiết kế thực đơn dinh dưỡng cho mọi đối tượng. Cùng với đó, các khoá học dinh dưỡng tại NRECI còn trang bị thêm nhiều kiến thức về chăm sóc trẻ nhỏ, kiểm soát cân nặng, dinh dưỡng cho người ung thư,… Tham khảo chi tiết các khoá học tại đường link: https://nreci.org/category/dao-tao-dinh-duong/. Đừng quên truy cập vào https://nreci.org/ để tìm hiểu thêm các kiến thức dinh dưỡng khoa học.

Xem thêm: 

• Chất đạm và chất béo có vai trò gì? Nhóm thực phẩm chứa chất đạm, béo tốt
• Chất béo thực vật là gì? Nhóm thực phẩm chứa nhiều chất béo thực vật tốt
• Giải đáp: 1g chất béo bằng bao nhiêu calo?